Η συγγραφέας Ελένη Ανδρεϊτσένκο από το Καζαχστάν, διδάκτορας του εκεί Πανεπιστημίου, ζει επί χρόνια στην Ελλάδα, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών τη ρωσική γλώσσα και ασχολείται με την έρευνα της γλώσσας αυτής και τη σχέση της με την ελληνική. Με το πρόσφατο βιβλίο της επέλεξε να αναδείξει τη σημασία των ελληνικών γλωσσικών δανείων ορθόδοξου-εκκλησιαστικού περιεχομένου για την εξέλιξη της ρωσικής γλώσσας. Πρόκειται για ένα δοκίμιο καλογραμμένο στην ελληνική, που δεν είναι η μητρική της γλώσσα, με πλούσια παραδείγματα των δανείων που προκύπτουν από την έρευνα, με μικρό λεξικό ελληνικών γλωσσικών δανείων και μεταφραστικών δανείων ελληνο-ρωσικών και ρωσο-ελληνικών, και με εκτενέστατη βιβλιογραφία. Το βιβλίο είναι δομημένο σε τρία επίπεδα:

Η Ορθοδοξία, η οποία ήρθε από το Βυζάντιο ως πολιτιστικό δάνειο για το πρώτο ρωσικό κράτος του Κιέβου, πέρα από τη θρησκεία μετέφερε μαζί της και τη γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα είχε την πρώτη θέση στη ρωσική κοινωνία ως γλώσσα της επιστήμης, της θρησκείας, του πολιτισμού.

1. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Οι ελληνικές πολιτικές και πολιτιστικές επιρροές σε πολλές περιπτώσεις έγιναν η βάση στην οποία στηρίχτηκε το ρωσικό γλωσσικό σύστημα. Τρία είναι τα ρεύματα γλωσσικής επιρροής, που παρατηρούνται κατά την εποχή σύστασης του ρωσικού κράτους: 1) η ελληνική γλώσσα, 2) η παλαιά σλαβική γλώσσα και 3) η εκκλησιαστική σλαβική γλώσσα. Η επίδραση της ελληνικής γλώσσας κατά τη βυζαντινή περίοδο είναι ιδιαίτερη και εμφανίζεται στις σλαβικές γλώσσες των ανατολικών χωρών, συνιστώντας την παλαιά ρωσική γλώσσα εκείνης της εποχής, που στη ρωσική γλωσσολογία αναφέρεται ως «αρχαία». Η παλαιά ρωσική γλώσσα αναπτύχθηκε όχι μόνο με ταχύ ρυθμό αλλά και με επιτυχία, χάρη στις μεταφράσεις σε γραπτό και προφορικό λόγο από την ελληνική γλώσσα. Ένας από τους βασικούς λόγους του πολιτιστικού και γλωσσικού αυτού αποτελέσματος είναι η πολιτική του Κιέβου που προσέβλεπε στο Βυζάντιο, καθώς αυτό ήταν η ισχυρότερη αυτοκρατορία της εποχής.

2. ΟΡΘΟΔΟΞΟ-ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΩΣ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Η Ορθοδοξία, η οποία ήρθε από το Βυζάντιο ως πολιτιστικό δάνειο για το πρώτο ρωσικό κράτος του Κιέβου, πέρα από τη θρησκεία μετέφερε μαζί της και τη γλώσσα. Η ελληνική γλώσσα είχε την πρώτη θέση στη ρωσική κοινωνία ως γλώσσα της επιστήμης, της θρησκείας, του πολιτισμού. Σύμφωνα με τη μελέτη της ερευνήτριας, τα περισσότερα ελληνικά δάνεια ορθόδοξου-εκκλησιαστικού περιεχομένου εμφανίστηκαν στη ρωσική γλώσσα στη διάρκεια της πρώτης ελληνικής επιρροής, και ο κύριος λόγος ήταν ο εκχριστιανισμός του ρωσικού κράτους.

3. ΚΥΡΙΑ ΡΩΣΙΚΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ
Τα κύρια ονόματα στη γλωσσική κατηγοριοποίηση μπορούν να πάρουν τη θέση τόσο των λεξικών δανείων όσο και των μεταφραστικών, π.χ. ο Πέτρος, ο Κωνσταντίνος, η Αικατερίνη, η Σοφία κ.ά. Η ελληνική πολιτισμική κληρονομιά μεταμορφώθηκε και στα κύρια ονόματα για τους Ρώσους και ανατολικούς Σλάβους. Οι Άγιοι, που είναι αναγνωρισμένοι στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, αναγνωρίστηκαν και στη Ρωσική. Σε συγκριτική ανάλυση των κυρίων ονομάτων σε όλες τις σλαβικές γλώσσες επιβεβαιώνεται ο πολυδιάστατος δανεισμός της ελληνικής κληρονομιάς στους ανατολικούς Σλάβους, ιδιαίτερα στους Ρώσους και στη γλώσσα τους. Οι Ρώσοι ακόμη και σήμερα έχουν το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών ονομάτων, τα οποία δανείστηκαν στην εποχή του εκχριστιανισμού του πρώτου ρωσικού κράτους.

Συμπερασματικά, το βιβλίο της Ελ. Ανδρεϊτσένκο καλύπτει θέματα όχι μόνον για ειδικούς, αλλά και για όσους ενδιαφέρονται για τις γλωσσικές, θρησκευτικές και γενικότερα πολιτισμικές σχέσεις των δύο χωρών, Ρωσίας-Ελλάδας.

Ελληνικά γλωσσικά δάνεια ορθόδοξου-εκκλησιαστικού περιεχομένου στην εξέλιξη της ρωσικής γλώσσας
Ελένη Ανδρεϊτσένκο
Επικαιρότητα
244 σελ.
Τιμή € 21,30

Twitter