Το 1993, το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης εγκαινίασε την έκδοση μιας σειράς μεταφράσεων Λατίνων συγγραφέων στη νεοελληνική, αρχίζοντας από τους Ρωμαίους ιστορικούς. Το έργο της μετάφρασης ανατέθηκε στον ομότιμο καθηγητή της Λατινικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Νίκο Πετρόχειλο, ο οποίος εργάστηκε σκληρά και εξαιρετικά αποδοτικά, ώστε σήμερα να έχουμε με ελληνική ενδυμασία τους ιστορικούς: Σαλλούστιο (1993 ), Σουητώνιο (1997, 1999) και τον Τάκιτο (2012, 2013) με τον οποίο ολοκληρώθηκε η σειρά των Ρωμαίων ιστορικών αλλά και ένα έργο ζωής για τον μεταφραστή, ένα ογκώδες έργο με μεγάλη ιστοριογραφική αξία.

Η μετάφραση του έργου του Τακίτου με εισαγωγή και σχόλια περιλαμβάνεται στους ακόλουθους τέσσερις τόμους: Τόμος Α', Χρονικά, βιβλία I-VI, Τόμος Β', Χρονικά, βιβλία XI-XVI, τόμος Γ', Ιστορίες, βιβλία I-V και τόμος Δ', Ο βίος του Ιουλίου Αγρικόλα, Περί της καταγωγής και της χώρας των Γερμανών, Διάλογος περί ρητόρων.

O Τάκιτος ήταν ο σπουδαιότερος ίσως ιστορικός του ρωμαϊκού κόσμου, ο Θουκυδίδης των Ρωμαίων. Φημιζόταν για τη ρητορική του δεινότητα και αυτό που συνήθως θεωρείται το πρώτο του έργο είναι το Dialogus de oratoribus (Διάλογος περί ρητόρων), όπου ο Τάκιτος συζητεί το θέμα της ανυπαρξίας συγχρόνων του που να αξίζουν να ονομαστούν ρήτορες, ενώ στους παλαιούς καιρούς η ρητορεία βρισκόταν σε άνθηση.

Ένα από τα πρώιμα έργα του είναι η βιογραφία του πεθερού του Αγρικόλα με τίτλο Agricola και ακολουθεί το γνωστό Germania (Περί της καταγωγής και της χώρας των Γερμανών), που αποτελεί σπουδαία πηγή πληροφοριών για έναν σημαντικό λαό σε μια τόσο πρώιμη εποχή.

Μετά τις παραπάνω τρεις μονογραφίες, ο Τάκιτος έγραψε δύο εκτενέστερα έργα, τα οποία αναφέρονται στην Ιστορία της Αυτοκρατορίας κατά την περίοδο 14-96 μ.Χ. Το πρώτο επικράτησε να ονομάζεται Historiae (Ιστορίες) και δυστυχώς σώθηκε μόνο ένα μέρος του. Το δεύτερο, γνωστό ως Annales (Χρονικά), και αυτό σε μορφή ακρωτηριασμένη, παρέχει –κατά τον Rose– πολλές ενδείξεις για τις δημοκρατικές παραδόσεις του Τακίτου και την πίστη του ότι το αυτοκρατορικό σύστημα ήταν καθεαυτό κακό, μολονότι η κακία του μετριαζόταν από την κατά διαστήματα εμφάνιση ενός καλού κυβερνήτη που, από ιδιοσυγκρασία, είχε κάπως δημοκρατικότερες αντιλήψεις. Εξάλλου –όπως ο Bieler παρατηρεί– τον Τάκιτο ενδιαφέρει η αξιολόγηση της εξουσίας του αυτοκράτορα, ως μορφής πολιτείας, όχι από τη σκοπιά της πολιτικής θεωρίας αλλά της ιστορικής παρουσίας. Το ύφος του Τακίτου είναι μοναδικό, η αξία του λόγου του διαχρονική και η τέχνη του ανεπανάληπτη. Όμως, η τέχνη δεν είναι γι' αυτόν αυτοσκοπός, υπηρετεί πάντα την ιστορική ερμηνεία.

Ο λατινικός λόγος του Τακίτου χρειάζεται περισσή ικανότητα για να αποδοθεί στη νεοελληνική και ο μεταφραστής του επιτυγχάνει, ως άριστος γνώστης και των δύο γλωσσών, να αποδώσει χωρίς να προδώσει το κείμενο σε γλώσσα ζωντανή, που ρέει ευχάριστα από την αρχή μέχρι το τέλος της μετάφρασης. Εξαιρετική, όπως πάντα, είναι και η αισθητική του βιβλίου των εκδόσεων ΜΙΕΤ.

Τελικά, οι Ρωμαίοι ιστορικοί βρήκαν την ελληνική τους φωνή χάρη στον άξιο ερμηνευτή και μεταφραστή τους, Νίκο Πετρόχειλο, και φυσικά στην εμπνευσμένη πρωτοβουλία του ΜΙΕΤ να προσφέρει στο ελληνικό κοινό το διαχρονικό, διδακτικό και πολύτιμο έργο τους.

Πόπλιος Κορνήλιος Τάκιτος
μετάφραση-επιμέλεια: Νίκος Πετρόχειλος
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
578 σελ.
Τιμή € 22,00

Twitter