fbpx
Συλλογικό έργο: «Αυτοί δεν είναι σαν εμάς»

Συλλογικό έργο: «Αυτοί δεν είναι σαν εμάς»

Ξεκίνησα να διαβάζω το ογκώδες αυτό έργο τις μέρες που η ανθρωπότητα συγκλονιζόταν από την τραγωδία της Λαμπεντούζα στην Ιταλία. Μεσολάβησε η δική μας τραγωδία (μάλλον στυγερή δολοφονία...) στο Φαρμακονήσι, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία συνεχιζόταν δημιουργώντας χιλιάδες πρόσφυγες κι εκατοντάδες θύματα και γράφω τις γραμμές αυτές την ώρα που η Ουκρανία βρίσκεται σε διαδικασία αποσύνθεσης. Το μεταναστευτικό πρόβλημα, η προσφυγιά, η φτώχεια και η αναζήτηση μιας καλύτερης τύχης είναι ο κοινός παρονομαστής σε όλες τις παραπάνω ιστορίες. Ιστορίες στις οποίες πρωταγωνιστούν ανώνυμοι «εξαιρετικοί άνθρωποι» – Exceptional People είναι ο «ζεστός» τίτλος του βιβλίου στο πρωτότυπο.

Τρεις ερευνητές με εξαιρετικές σπουδές και με κέντρο δράσης το φιλελεύθερο και γενναιόδωρο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στην Αγγλία, έγραψαν ένα πλούσιο και τεκμηριωμένο έργο για τη μετανάστευση, χωρισμένο σε τρία μεγάλα μέρη τα οποία καλύπτουν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του εν λόγω φαινομένου. Πολλά οικονομικά στοιχεία, πίνακες και διαγράμματα ενισχύουν την εξαίρετη θεωρητική/ιστορική δουλειά που έχουν καταβάλει.

Τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου, τα οποία διαβάζονται σαν μια μίνι συναρπαστική ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, περιγράφουν την εμφάνιση και την ανάπτυξη της μετανάστευσης η οποία, για τους συγγραφείς, είναι συνώνυμη της ίδιας της δημιουργίας της ανθρωπότητας. Στη βάση της αφήγησής τους υπάρχει η έννοια της «συλλογικής μάθησης», η οποία κατά την άποψή τους ξεχωρίζει τον άνθρωπο από τα άλλα έμβια όντα και είναι αυτή που ωθεί ανθρώπους από κάθε σημείο του κόσμου να κινούνται προς κάθε σημείο του κόσμου.

Εμπόριο σημαίνει μετανάστευση

Η εμφάνιση του παγκόσμιου εμπορίου –με βάση την Ευρώπη των πρώτων αιώνων της νεωτερικότητας– επηρεάζει αποφασιστικά το διεθνές δίκαιο διακίνησης ανθρώπων, ενώ η αποκρουστική δουλεία που κάνει την εμφάνισή της στη χαραυγή του καπιταλισμού είναι η επιτομή της «αναδυόμενης» ιστορίας. Οι συγγραφείς δίνουν μεγάλη σημασία στο διατλαντικό εμπόριο, τη βιομηχανική επανάσταση και την εργασία των πρώτων δούλων, παραθέτουν εντυπωσιακά αριθμητικά στοιχεία για το φαινόμενο της δουλείας τον 17ο και τον 18ο αιώνα και καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα διόλου κολακευτικό για τη χώρα στην οποία έχουν την ερευνητική έδρα τους: «Η οικονομική εξάρτηση της Βρετανίας από την εργασία των δούλων υπήρξε σοβαρό εμπόδιο για την κατάργηση της δουλείας».

Το πρώτο μέρος του βιβλίου διατρέχει περίπου 60.000 χρόνια ανθρώπινης ιστορίας και σταματάει στο ξεκίνημα της πρώτης παγκοσμιοποίησης του νεωτερισμού, ταυτόχρονα με την κατάργηση της δουλείας (τέλη 19ου αιώνα) – κίνηση η οποία δεν ήταν αποδοχή της ισότητας των ανθρώπων, αλλά κίνηση απελευθέρωσης της εργασίας. Η ανάλυσή τους για τη σχέση φιλελευθερισμού, εθνικότητας και εθνικού κράτους, διαβατηρίων και ταυτοτήτων, είναι εξαιρετική.

Το πρώτο μέρος θα ολοκληρωθεί με τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, τον οποίο οι συγγραφείς θεωρούν κομβικό σημείο στην Ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς θα σημάνει το τέλος της ελεύθερης μετανάστευσης, την αποαποικιοποίηση που θα δημιουργήσει τεράστιο κύμα μεταναστών, τους φιλοξενούμενους εργάτες (gastarbeiter) και τη Συνθήκη Σένγκεν (1985), η οποία σηματοδοτεί μια νέα εποχή στους διασυνοριακούς ελέγχους.

Το τέλος της «ελευθερίας»

Το δεύτερο μέρος αφορά στην τυπολογία των μεταναστευτικών κυμάτων, την εμφάνιση των προσωρινών εργαζομένων μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και φτάνει μέχρι την οικονομική κρίση του 2008, η οποία αλλάζει δραματικά τα πράγματα σε όλο τον κόσμο. Είναι η εποχή που οι κύριες χώρες προορισμού μεταναστών αρχίζουν την επιβολή περιορισμών και, αργότερα, η εποχή που χώρες αποστολής μεταναστών μετατρέπονται σε χώρες υποδοχής, π.χ. η Ελλάδα.

Στο μέρος αυτό αναπτύσσονται θέσεις των συγγραφέων για τα σύγχρονα δίκτυα μεταναστών (υποδοχή, φιλοξενία, ένταξη, συνένωση οικογενειών, κ.ά.) ενώ εξετάζονται κι άλλες πτυχές του σύγχρονου μεταναστευτικού φαινομένου, όπως η δημογραφία, η ενσωμάτωση νέων χωρών στην παγκόσμια οικονομία και ο αντίκτυπός τους στο μεταναστευτικό, καθώς και διάφορες κρατικές πολιτικές που κατά καιρούς υιοθετούνται (συνοριακοί έλεγχοι, επιτήρηση, κέντρα κράτησης, κ.ά.). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον –και μας αφορά άμεσα– έχει το κεφάλαιο για το σύγχρονο φαινόμενο της μετανάστευσης πτυχιούχων από κράτη που «αιμορραγούν» προς ευημερούντα κράτη. «Η ανάγκη για υψηλή ανταγωνιστικότητα σε παγκόσμιο επίπεδο αύξησε τη ζήτηση για μετανάστες με ειδίκευση στους αναπτυσσόμενους κλάδους των υπηρεσιών και στην "οικονομία της γνώσης"» υποστηρίζουν οι συγγραφείς.

Το δεύτερο μέρος κλείνει με αναφορές στον 21ο αιώνα, κατά τη διάρκεια του οποίου η στάση της κοινής γνώμης απέναντι στη μετανάστευση θα καθορίζεται, σύμφωνα με τους συγγραφείς, από α) τις επιταγές της παγκοσμιοποίησης, β) την ασφάλεια που άλλαξε περιεχόμενο μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 και γ) τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ των ανθρώπων «οι οποίες φαίνεται να θέτουν υπό αμφισβήτηση την έννοια της εθνικής ταυτότητας».

Τα σημάδια δείχνουν...

Στο τρίτο μέρος οι συγγραφείς προσπαθούν να σκιαγραφήσουν, όσο πιο καθαρά μπορούν, τις μορφές που θα λάβει το μεταναστευτικό φαινόμενο και χωρίς ενδοιασμό εκτιμούν ότι το πρώτο μισό του αιώνα η μετανάστευση θα αυξηθεί – δεν έχουν κι άδικο, έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα. Γενεσιουργός αιτία της μετανάστευσης στον αιώνα μας είναι όχι μόνο η παρατεταμένη ανισοκατανομή πλούτου μεταξύ των κρατών, αλλά και η κλιματική αλλαγή – το κλίμα όμως ήταν πάντα παράγοντας μετανάστευσης.

Αν κι επαναλαμβάνουν αρκετές φορές ότι κανένας δεν μπορεί να προβλέψει το ακριβές μέλλον της μετανάστευσης, εντούτοις διακρίνουν σημάδια που την ευνοούν: η προοδευτική μείωση των εμποδίων στις παγκόσμιες οικονομικές ροές και η αυξανόμενη διεθνικότητα – δεν υπάρχουν πια τείχη ικανά να «περιχαρακώσουν» τον άνθρωπο.

Εξετάζοντας διάφορα μοντέλα για την αντιμετώπιση του φαινομένου (από τη πλήρη απελευθέρωση μέχρι και τη σκλήρυνση των πολιτικών ελέγχου), οι συγγραφείς δείχνουν πεπεισμένοι ότι το αξιακό σύστημα των περισσότερων ανεπτυγμένων κρατών δεν θα ενδώσει στις πιέσεις για απαγόρευση εισόδου στους πένητες και τους διωκόμενους.

Τα τραγικά δυστυχήματα που ζήσαμε αυτόν τον θανατερό χειμώνα στη Μεσόγειο, η φρίκη που αποτυπώνεται στους κατατρεγμένους της Συρίας οι οποίοι διασχίζουν τα σύνορα προς την Τουρκία, η απόγνωση που βασιλεύει στην Κριμαία (είναι ρωσική ή ουκρανική;) δείχνουν με τον πιο μαρτυρικό τρόπο ότι η ατζέντα της παγκόσμιας μετανάστευσης είναι ακόμα ανοικτή και η ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου, ισχυρού και παγκόσμιου οργανισμού είναι επιτακτική. Όσο για τα παλαιά επιχειρήματα περί εθνικής καθαρότητας, που τόσο συχνά τα ακούμε κι εδώ στην ταλαίπωρη Ελλάδα, αυτά σύμφωνα με τους συγγραφείς έχουν θέση μόνο στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας.

 

Αυτοί δεν είναι σαν εμάς
Το παρελθόν και το μέλλον της μετανάστευσης
Ίαν Γκόλντιν, Τζέφρυ Κάμερον, Μίρα Μπαλαρατζάν
μετάφραση: Ελένη Αστερίου
επιμέλεια σειράς: Θ. Σαμαρτζής, Ν. Κουμπιάς
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
669 σελ.
Τιμή € 15,00


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Γεώργιος Ν. Λεοντσίνης: «Το ναυάγιο του “Μέντορος” στις ακτές των Κυθήρων και η διάσωση των γλυπτών του Παρθενώνα»

Στον καιρό μας, το ζήτημα της επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα στη γενέτειρά τους προβάλλει επιτακτικότερα από ποτέ και απασχολεί όλους τους Έλληνες. Γι’ αυτό και οι μελέτες για το συγκεκριμένο...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Κοσμάς Ρασπίτσος: «Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ και η μετάφραση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας»

Μια από τις τελευταίες κυκλοφορίες στον χώρο της φιλοσοφικής σκέψης και του στοχασμού, που παρουσιάζει μάλιστα πολλαπλό ενδιαφέρον, καθώς εξακτινώνεται σε ζητήματα πέραν των φιλοσοφικών αναζητήσεων...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.