fbpx
Martha C. Nussbaum: «Όχι για το κέρδος»

Martha C. Nussbaum: «Όχι για το κέρδος»

Τα ελληνικά πανεπιστήμια καταρρέουν μέσα σε κλίμα απόλυτης απαξίωσης του εκπαιδευτικού τους ρόλου. Οι υπόλοιπες βαθμίδες της εκπαίδευσης δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση: περικοπές κονδυλίων, ελλείψεις εκπαιδευτικών, υποβαθμισμένες υποδομές και αίσθηση εγκατάλειψης είναι οισυνέπειες της βάρβαρης μνημονιακής πολιτικής που εφαρμόζουν εδώ και μερικά χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις προς όφελος των διεθνών τοκογλύφων.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, δεν ξέρω τι νόημα έχει να διαβάσει κανείς το βιβλίο της MarthaNussbaum, η οποία εκπροσωπεί τη φωτεινή, φιλελεύθερη και κοσμοπολίτικη φωνή των εκπαιδευτικών των ΗΠΑ ενάντια στη νεοφιλελεύθερη επέλαση κατά του εκπαιδευτικού συστήματος. Το βιβλίο της είναι μια μαχητική καιτεκμηριωμένη υπεράσπιση των ανθρωπιστικών σπουδών και των καλών τεχνών στην επίθεση που δέχονται από τους «πραγματιστές» των επιχειρηματικών σπουδών, των τυποποιημένων MBAsκαι τους θιασώτες ενός πανεπιστημίου κομμένου και ραμμένου στα μέτρα των πολυεθνικών, των τραπεζών και των χρηματιστηρίων.

GOLDENBOYSΚΑΙ ΜΒΑs

Καθηγήτρια Δικαίου και Ηθικής στο Τμήμα Φιλοσοφίας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Σικάγο, η M. Nussbaum πιστεύει ότι η σύγχρονη κοινωνία και το εκπαιδευτικό σύστημα χρειάζονται τις ανθρωπιστικές σπουδές και τις τέχνες. Τις χρειάζονται ακόμα και οι σπουδαστές που θα σταδιοδρομήσουν στον επιχειρηματικό στίβο. Οι σπουδές αυτές κατά την άποψή της προάγουν την ιδιότητα του πολίτη, εμπεδώνουν το αίσθημα της δημοκρατίας, καλλιεργούν δεξιότητες που χρειάζονται όλα τα επαγγέλματα κι ενισχύουν τη «συμπάθεια», την ικανότητα δηλαδή να καταλαβαίνουμε σε βάθος τους συνανθρώπους μας.

Μετά τις πρόσφατεςεξελίξεις στο επιχειρηματικό σκηνικό των ΗΠΑ (κατάρρευση WorldComκαι Enron, πτώχευση LehmanBrothers,ενυπόθηκα δάνεια, τοξικά ομόλογα κ.ά.), η εμπιστοσύνη στις επιχειρηματικές σπουδές έχει κλονιστεί: τα goldenboys που παραλίγο να ρίξουν έξω την WallStreetκαι οι yesmen των πολυεθνικών γιγάντων που εξόκειλαν, διέθεταν τα καλύτερα πανεπιστημιακά πτυχία,αλλά δεν είχαν ίχνος συνείδησης.

Κι όμως, αντί συγγνώμης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν, η προσανατολισμένη στην οικονομική μεγέθυνση κοινωνία εγκαταλείπει τις ανθρωπιστικές σπουδές, ανέχεται το κλείσιμο πανεπιστημιακών Τμημάτων Δικαίου, Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Ηθικήςκαιυποβαθμίζει την παρουσία της διδασκαλίας των «ελευθέρων τεχνών» (liberalartsστο πρωτότυπο). «Το μοντέλο που στοχεύει στην οικονομική μεγέθυνση αντιμετωπίζει με περιφρόνηση αυτούς τους τομείς εκπαίδευσης του παιδιού, διότι συνήθως δεν υπόσχονται την ατομική ή εθνική οικονομική πρόοδο», υποστηρίζει η συγγραφέας καταγγέλλοντας τον περιορισμό των ανθρωπιστικών σπουδών από το πρόγραμμα της μέσης και της ανώτερης εκπαίδευσης. Δημοκρατίες όμως με μοντέλα σπουδών που «δουλεύουν» για τις πολυεθνικές και τα χρηματιστήρια δεν είναι… ακμαίες δημοκρατίες.

Η συγγραφέας όχι μόνο απορρίπτει τη μονομέρεια των οικονομικών σπουδών που επιβάλλει το νεοφιλελεύθερο μοντέλο στα αμερικανικά (κι όχι μόνο…) πανεπιστήμια, αλλά διακηρύσσει ότι αν θέλουμε να έχουμε αρτιότερα επιχειρηματικά στελέχη και ανοιχτόμυαλους επιχειρηματίες, δεν θα πρέπει να στερήσουμε από τους φοιτητές τον πλούτο των ανθρωπιστικών σπουδών και την ομορφιά των καλών τεχνών.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΣΤΟΝ ΡΟΥΣΩ

Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου είναι μια μελέτη πάνω στην εξέλιξη των εκπαιδευτικών συστημάτων που έλκουν την καταγωγή τους από τον τρόπο διδασκαλίας του Σωκράτη, για τον οποίο η συγγραφέας τρέφει θαυμασμό και τον θεωρεί, εκτός από κορυφαίο φιλόσοφο, πατέρα της πιο μεστής διδακτικής μεθόδου. Η σωκρατική μέθοδος κατά τη συγγραφέα αποτελεί το κλειδίγια την αντιμετώπιση της επέλασης του νεοφιλελευθερισμού στην εκπαίδευση: πρωτότυπη σκέψη, επιχειρηματολογία, διάλογος, υπονόμευση της αυθεντίας και αμφισβήτηση.

Στο παρόν έργο περιγράφει με σύντομες αλλά περιεκτικές αναφορές το έργο διακεκριμένων θεωρητικών της εκπαίδευσης από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ινδία, όλοι τους εμπνευσμένοι από τη σωκρατική διδασκαλία. Ο Ρουσώ, ο Πεσταλότσι, ο Φρέμπελ, ο Άλκοτ, ο Ντιούι, η Μοντεσόρι, ο Ινδός νομπελίστας Ταγκόρ είναι μερικοί από τους παιδαγωγούς που μνημονεύονται –δάσκαλοι που θέλησαν να διαπλάσουν πολίτες δραστήριους, με κριτικό λόγο και διερευνητικό πνεύμα, οι οποίοι θα αντιστέκονται στηνπίεση της εξουσίας.

Στο ταξίδι της αυτό στον χρόνο και στους τόπους της παγκόσμιας εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, ηM. Nussbaumβρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει για τα πιο καυτά θέματα της ατζέντας: τον ρατσισμό και πώς αυτός αντιμετωπίζεται μέσω της εκπαίδευσης, τις θρησκείες και πώς αυτές θα πρέπει ναπροσεγγίζονται στη διδασκαλία, τη φαντασία και πώς αυτή θα πρέπει να έχει τη θέση της μέσα σε έναν τεχνολογικό κόσμο, το παιχνίδι και την ευεργετική του δράση στη σχολική ηλικία, τις τέχνες και πώς αυτές λειτουργούν ως είδος παιχνιδιού στην ενήλικη ζωή μας.

Η συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, για να δημιουργήσουμε μια ανθηρή οικονομία και ισχυρή δημοκρατία,χρειαζόμαστε «πολίτες του κόσμου» κι αυτοί δεν μπορούν να δημιουργηθούν χωρίς τις ανθρωπιστικές σπουδές και τις τέχνες. Άνθρωποιπου να μπορούν να δουν με τα μάτια της ψυχής τους τον Άλλο, να καταρρίψουν φυλετικά, θρησκευτικά ή άλλα στερεότυπα, να γνωρίζουν την ιστορία των πολιτισμών που αναγκαστικά θα έρθουν σε επαφή μαζί τους –ειδικά τα στελέχη επιχειρήσεων– στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.Είναι πεπεισμένη ότι η μελέτη της παγκόσμιας οικονομίας και του ανθρώπινου μόχθου, των πολιτευμάτων και της δημοκρατίας, η εντρύφηση στο εσωτερικό των κοινωνιών, ακόμα και η εκμάθηση ξένων γλωσσών («καρφί» αυτό για τους συμπατριώτες της)είναι ο καλύτερος τρόπος διάπλασης ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων. Όσο για το κόστος, το κύριο επιχείρημα όσων προσπαθούν να εξοβελίσουν τις ανθρωπιστικές σπουδές από τα πανεπιστήμια, η συγγραφέας αποδεικνύει ότι με λίγα χρήματα, τη βοήθεια χορηγών κι εμπνευσμένους δασκάλους γίνονται θαύματα.

«Τα πανεπιστήμια δεν μπορούν να μεταδώσουν το είδος της μάθησης που παράγει ελεύθερους πολίτες, αν δεν διαθέτουν δομή Ελευθέρων Τεχνών», επισημαίνει η M.Nussbaum κι εμείς εδώ στην Ελλάδα παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσατον υπουργό Παιδείας να απειλεί με σύλληψη τους πρυτάνεις και να ζητάει από τους διοικητικούς υπαλλήλους των ΑΕΙ να απογραφούν από μόνοι τους, ηλεκτρονικά, για να βρεθούν στη συνέχεια ποιοι πρέπει να απολυθούν.

 

Όχι για το κέρδος
Οι ανθρωπιστικές σπουδές προάγουν τη δημοκρατία
Martha C. Nussbaum
μετάφραση: Γιώργος Χρηστίδης
επιμέλεια: Χρήστος Ν. Τσιρώνης
Κριτική
270 σελ.
Τιμή € 16,00

 

 


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ben Ansell: «Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει»

Ο Μπεν Άνσελ στο βιβλίο του Γιατί η πολιτική αποτυγχάνει: Πέντε παγίδες και πώς να τις αποφύγουμε, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Γιώργου Μαραγκού, καταπιάνεται...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
Ελένη Κ. Σπηλιώτη: «Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο»

Μ’ ένα σαπιοκάραβο, μέσα σε κατακλυσμιαία βροχή και με φόβο πιθανού τορπιλισμού, φτάνει στις 31 Ιανουαρίου 1918 στη Σκόπελο μια ομάδα επιφανών πολιτικών και άλλων προσώπων που με απόφαση του...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΜΕΛΕΤΕΣ - ΔΟΚΙΜΙΑ
«Για τη διαχείριση του πένθους και της απώλειας» και «Γιατί υπάρχει το κακό στον κόσμο;»

Αν υπάρχει ένας μελετητής ικανός να μας εισάγει τόσο στον πλούτο της γλώσσας όσο και των ιδεών του Μεγάλου Ιεράρχη Βασιλείου αλλά και του Πλουτάρχου είναι ο Ιωάννης Πλεξίδας. Με από πολλών ετών...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.