Βασίλης Κόντης: «Σοσιαλιστικά κράτη και ΚΚΕ στον Εμφύλιο»
Τον Σεπτέμβριο του 1944, ένα τμήμα του Κόκκινου Στρατού υπό τον στρατάρχη Τολμπούχιν έχει προελάσει μέχρι τη Βουλγαρία, διακόσιοι πενήντα αξιωματικοί και στρατιώτες του έχουν διεισδύσει στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, έχουν εγκατασταθεί στην Κομοτηνή, την Ξάνθη και τη Δράμα δηλώνοντας ότι έχουν εντολή να περιμένουν τις μονάδες τους. Αντιπροσωπεία του ΚΚΕ υπό τον Γιώργη Ερυθριάδη, μέλος του γραφείου Μακεδονίας του ΚΚΕ, συναντάται μαζί τους αναμένοντας ότι θα ξεκινήσουν επιχειρήσεις για την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και τον αποκλεισμό των γερμανικών στρατευμάτων στην έξοδό τους προς τη Γιουγκοσλαβία. Η ηγεσία του ΚΚΕ πίστευε ότι οι Ρώσοι θα έφταναν στην Αθήνα νωρίτερα από τους Βρετανούς, που είχαν αποβιβαστεί στην Ελευσίνα.
Τελικά, η διανομή των σφαιρών επιρροής ήταν τέτοια που ανέτρεψε αυτή τη ροή των γεγονότων και οι Άγγλοι ανέλαβαν τα ηνία τόσο στα στρατιωτικά πράγματα όσο και αργότερα, μέσω του υφυπουργού των Εξωτερικών Hector ΜcNeil, στην εθνική οικονομία παρεμβαίνοντας τόσο ωμά, ώστε σε μια περίοδο εντατικών διαβουλεύσεων «...καταπατήθηκε κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας».
Τον Ιούλιο του 1945, κοντά στα βόρεια σύνορα της χώρας σημειώνονταν σποραδικές επιθέσεις ενόπλων ομάδων που σκότωναν Έλληνες πολίτες παρακινημένοι από εμπρηστικές δηλώσεις του Τίτο, ο οποίος προκλητικά δεν αναγνώριζε την ελληνική κυβέρνηση και ζητούσε την προστασία της σλαβικής μειονότητας της Μακεδονίας, ενώ ένας Βρετανός βοηθός στρατιωτικός ακόλουθος ανέφερε από τη Μακεδονία ότι οι βρετανικές κι οι ελληνικές δυνάμεις δύσκολα θα μπορούσαν να σταματήσουν έναν στρατιωτικό περίπατο αλβανικών, βουλγαρικών και γιουγκοσλαβικών στρατευμάτων με τις ευλογίες των Σοβιετικών προς το Αιγαίο, που θα παρουσιαζόταν έντεχνα ως αυθόρμητη εξέγερση των απανταχού Μακεδόνων. Ο Νίκος Ζαχαριάδης έχει επιστρέψει από το Νταχάου στην Αθήνα κι αναλαμβάνει δράση οξύνοντας το ήδη εκρηκτικό κλίμα και σε συνεννόηση με τον Στάλιν κι άλλους κομμουνιστές ηγέτες διαφόρων κρατών ξεκινά επίσημα τον Εμφύλιο, κάποιοι λένε με την επίθεση στο Λιτόχωρο παραμονές των εκλογών, που είχαν προκηρυχτεί για τις 31 Μαρτίου 1946 (η ημερομηνία-ορόσημο θεωρείται αυθαίρετη από τον συγγραφέα, που έχει άριστη γνώση των πηγών).
Το πρόβλημα ήταν ότι το ΕΑΜ είχε μόνο 4.000 μαχητές «οι οποίοι ήταν όχι μόνο πενιχρά εξοπλισμένοι, αλλά κατά ένα μεγάλο μέρος ξυπόλυτοι και κακοντυμένοι». Από την άλλη, στον εθνικό στρατό αποκαλύπτονται σχέδια ανταρσίας μονάδων που θα μετακινούνταν από την Κοζάνη προς τα Ιωάννινα και θα συναντιόνταν με αντάρτικη ομάδα για να ενωθούν μαζί της, κάτι που ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή με εκατοντάδες συλλήψεις, ενώ στην Ποντοκερασιά, κοντά στο Κιλκίς, «όταν ένα αντάρτικο σώμα χτύπησε για πρώτη φορά μια μονάδα του στρατού, ένας αριθμός αριστερών στρατιωτών ενώθηκε με τους αντάρτες».
Στις αρχές του 1947, η ηγεσία του ΚΚΕ έχοντας πια βοήθεια από τη Γιουγκοσλαβία αναθεωρεί τη στάση της και στοχεύει στην «κατάληψη της Θεσσαλονίκης και τη δημιουργία μιας ελεύθερης περιοχής που θα περιλάμβανε τη Μακεδονία, τη Θράκη και ίσως την Ήπειρο». Σε στρατιωτική σύσκεψη που πραγματοποιείται στις 12 Σεπτεμβρίου 1947, στο πλαίσιο της 3ης Ολομέλειας, εγκρίνεται το στρατιωτικό επιχειρησιακό σχέδιο «Λίμνες, που προέβλεπε τη δημιουργία τακτικού στρατού δύναμης 50.000-60.000 ανδρών». Το σχέδιο προνοούσε τη δημιουργία εφεδρειών στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, που θα επιχειρούσαν την κατάληψη της Θεσσαλονίκης.
Η βοήθεια από τις κομμουνιστικές χώρες έρχεται από τη Γιουγκοσλαβία ακολουθώντας το δρομολόγιο Μπούλκες-Μοναστήρι-Πρέσπες-Κορυτσά και από την περιοχή του Γράμμου περνά στην Ελλάδα – ο Εμβέρ Χότζα με τη μεσολάβηση του Τίτο είχε δεχθεί να βοηθήσει το ΚΚΕ.
Τα στοιχεία που παραθέτει ο Βασίλης Κόντης είναι εκπληκτικά, τα ντοκουμέντα μιλούν για πυρομαχικά και οπλοπολυβόλα, αντιαρματικά και όλμους, οβίδες και κανόνια, διόπτρες και τουφέκια, πυξίδες και ηλεκτρικούς συσσωρευτές, ασύρματους και πολυγράφους, χλαίνες και κονσέρβες, φύλλα χαρτιού και βιβλία, παξιμάδια, σαπούνι και υγειονομικό υλικό, σιτάρι και τσιγάρα.
Τελικά, ο Δημοκρατικός Στρατός ηττήθηκε λόγω των διεθνών συσχετισμών, του καιροσκοπικού παιχνιδιού που έπαιξε ο Στάλιν και ο Τίτο και της ανικανότητας της κομμουνιστικής ηγεσίας με βασικό υπεύθυνο τον Νίκο Ζαχαριάδη, ο οποίος στερούνταν διορατικότητας και στρατιωτικής ευφυΐας και αρκούνταν στον κομματικό φανατισμό και στο παιχνίδι των υπόγειων διαδρόμων με τον Μάρκο Βαφειάδη.
Αυτά είναι εν ολίγοις τα γεγονότα που πραγματεύεται ο καθηγητής Βασίλης Κόντης, ο οποίος έχει εξαιρετική γνώση του αντικειμένου, της περιοχής και των πηγών – και, από τη θέση που κατείχε ως πρόεδρος του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου Αίμου, είναι σε θέση να γνωρίζει πρόσωπα και πράγματα εντός και εκτός των συνόρων.
Έχοντας κανείς διαβάσει το βιβλίο αυτό, νιώθει δύο ερωτήματα να στριφογυρνούν βασανιστικά μες στο μυαλό του:
1ον. Πώς μπόρεσαν οι Μεγάλες Δυνάμεις να παίξουν παιχνίδια στην πλάτη ενός λαού που είχε χάσει το 6% του πληθυσμού του στον πόλεμο, με 1.200.000 άστεγους να ψάχνουν καταφύγιο, 3.500 πόλεις και χωριά λεηλατημένα και καμένα, 25% των δασών του κατεστραμμένα;
2ον. Πώς μπόρεσε η ηγεσία του ΚΚΕ να συνεχίσει με πείσμα πρωτοφανές την πρόκληση αιμορραγίας στο λαό αυτής της χώρας, όταν μια στοιχειώδης εκτίμηση των δεδομένων ακόμα και από τον πιο αδαή υποδείκνυε το μάταιο της συνέχισης ενός αγώνα καταδικασμένου;
Σοσιαλιστικά κράτη και ΚΚΕ στον Εμφύλιο
Βασίλης Κόντης
Επίκεντρο
384 σελ.
Τιμή € 19,00
