Ο Ξενοφώντας Ε. Μαυραγάνης (Πλωμάρι, 1940), δικηγόρος και δημοσιογράφος για πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, πάντα ανήσυχος και δραστήριος, μετά τη συνταξιοδότησή του επιστρέφει ορμητικά στη γενέτειρά του και αναλαμβάνει ένα ιστορικό, αλλά αδρανές για πολλά χρόνια, πολιτιστικό σωματείο, τη «Λέσχη Πλωμαρίου, Βενιαμίν ο Λέσβιος», το οποίο μετατρέπει μαζί με τους συνεργάτες του σ’ ένα από τα πιο ζωντανά και παραγωγικά σωματεία της Λέσβου.

Η πολυδιάστατη δράση του στα πολιτιστικά πράγματα του νησιού συνοδεύτηκε και με μια αξιοσημείωτη συγγραφική παραγωγή: τέσσερις συλλογές με διηγήματα από το 2009 έως το 2014 και ένα αφήγημα το 2016.

Στη λογοτεχνία του Μαυραγάνη εύκολα ανιχνεύει κανείς μερικά βασικά γνωρίσματα: εφηβικά και νεανικά βιώματα που μετατρέπονται σε μικρές ιστορίες, μνήμες από τη γενέθλια γη που μεταπλάθονται με μοναδικό τρόπο, έμφαση στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, ήθη, έθιμα και τις πολιτισμικές αλλαγές, γλώσσα ρέουσα, μετρημένη χρήση ντοπιολαλιάς, αφηγηματική άνεση, λόγο λιτό, αφαιρετικό, μεστό, πειστική ψυχογράφηση ηρώων, υποδόρια ειρωνεία και ανακουφιστικό χιούμορ. 

Ο Μαυραγάνης με τη γνωστή του αφηγηματική ευχέρεια, αλλά και με μια αξιοπρόσεκτη περιγραφική δεινότητα, δίνει με τρόπο «μυθιστορηματικά ρεπορταζιακό» την κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης τα χρόνια της δικτατορίας και τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν.

Στο πρόσφατο βιβλίο του καταφεύγει πάλι στο βίωμα και στη μνήμη, αλλά το κέντρο δράσης αυτή τη φορά δεν είναι η Λέσβος και το Πλωμάρι μα η Θεσσαλονίκη. Ο χρονικός άξονας εκτείνεται από το 1966, χρονιά που ο ήρωας του αφηγήματος, ο Λέσβανδρος, παρουσιάζεται στον στρατό, έως το 1973 και τα γεγονότα στην Πολυτεχνική Σχολή της Θεσσαλονίκης.

Ο αφηγητής παρακολουθεί τη ζωή του Λέσβανδρου και τη συμμετοχή του στα μεγάλα γεγονότα των χρόνων αυτών που σημάδεψαν τη νεότερη ιστορία της χώρας μας. Ο Λέσβανδρος, αρχικά στρατιώτης και μετέπειτα δημοσιογράφος, ζει από κοντά και από μέσα πρόσωπα, πράγματα, προσκήνια, παρασκήνια, φακελώματα, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, εκδηλώσεις, δημοψηφίσματα, δίκες, κινηματογράφους, ταβέρνες, γήπεδα, κ.ά., τα καταγράφει και τα σχολιάζει δημοσιογραφικά.

Ο Μαυραγάνης με τη γνωστή του αφηγηματική ευχέρεια, αλλά και με μια αξιοπρόσεκτη περιγραφική δεινότητα, δίνει με τρόπο «μυθιστορηματικά ρεπορταζιακό» την κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή της Θεσσαλονίκης τα χρόνια της δικτατορίας και τα πρόσωπα που πρωταγωνίστησαν. Φυσικά δεν είναι ένας ουδέτερος και αποστασιοποιημένος παρατηρητής αλλά έχει και θέση και άποψη, που την καταθέτει με τις πρώτες γραμμές του αφηγήματος: «Εξουθενωμένος και κάθιδρος, με πλήρη στολή κι ένα παραφουσκωμένο γυλιό στην πλάτη, μετά από ένα εικοσιτετράωρο ταξίδι Πάτρα-Λαμία με υποχρεωτική στάση στο Κέντρο Διερχομένων της Αθήνας απέναντι από τον σταθμό Λαρίσης, σούρουπο Ιουλίου του 1966, σταμάτησε στην πύλη του στρατοπέδου, χαιρέτησε τον αλφαμίτη και παρέδωσε το φύλλο πορείας του. Τον έκοψε από πάνω μέχρι κάτω ο φύλακας της τιμής και της τάξης των υπηρετούντων την πατρίδα και μουρμουρίζοντας απαξιωτικά “οπλίτης άνευ ειδικότητας” έβαλε μια φωνή προς το εσωτερικό του στρατοπέδου…».

Γίνεται δε πολύ πιο αιχμηρός όταν σχολιάζει δικαστικές αποφάσεις που είχαν να κάνουν με την τιμωρία αυτών που «έβαλαν τη χώρα στο γύψο» και, κυρίως, για τη δικαίωση των αντιχουντικών αγωνιστών.

Τερπνό ανάγνωσμα και πολλαπλώς χρήσιμο το αφήγημα του Ξενοφώντα Μαυραγάνη, ο οποίος το αφιερώνει «στη μνήμη του Θωμά Βασιλειάδη και του Μιχάλη Σπυριδάκη και σ’ όσους πάλεψαν με πίστη, χωρίς να εξαργυρώσουν», δείχνοντάς μας ήδη απ’ την αφιέρωση την ανάγκη που τον ώθησε να γράψει και να δημοσιεύσει, μισό σχεδόν αιώνα, μετά όσα κράτησε στη μνήμη και την ψυχή του απ’ τις «εφτά και κάτι νύχτες».

Ο Παναγιώτης Σκορδάς είναι δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας, συγγραφέας και διευθυντής του 6ου Γυμνάσιου Μυτιλήνης.

Εφτά και κάτι νύχτες
Ξενοφών Ε. Μαυραγάνης
Νησίδες
196 σελ.
ISBN 978-618-5228-16-3
Τιμή: €12,72

Twitter