Το υψηλότατο επίπεδο στο οποίο κυμάνθηκε η πεζογραφία του Καχτίτση και το γεγονός ότι ο ίδιος δεν αφέθηκε μόνο στη σκιαγράφηση της εποχής του, αλλά έβλεπε πολύ μακριά, την κάνουν σήμερα αφοπλιστικά επίκαιρη, δηλαδή τέχνη με μέλημα την κατάκτηση του στόχου της διαχρονικότητας. Έτσι, ο Εξώστης όχι μόνον διαβάζεται τώρα, παρότι εκδόθηκε πριν από σχεδόν πενήντα χρόνια, αλλά επιπλέον στέκεται οδηγός για τους νέους πεζογράφους, οι οποίοι μπορούν να αντλήσουν σοβαρά συμπεράσματα διαβάζοντάς τον και αξιοποιώντας τον, μια που τόσο το θεματολογικό του status, όσο και η δομική του συμπεριφορά προσφέρονται για τέτοιες αφομοιώσεις. Άρα, μιλάμε για ένα έργο το οποίο και δεν ξεπεράστηκε και δεν προσπεράστηκε από άλλα. Το αντίθετο, στέκεται πυλώνας της φανταστικής λογοτεχνίας στη χώρα μας, απ’ τον οποίο μπορούν να οργανωθούν νεότερες αφηγήσεις και σύγχρονες αντιλήψεις για το συγκεκριμένο είδος πεζογραφίας.

Τι είναι όμως ο Εξώστης; Δε θα μπορούσε κανείς εύκολα να προσδιορίσει το θέμα, πάντως το επιχειρούμε: σε κάποια χώρα της Αφρικής, ένας καταθλιπτικός αποικιοκράτης, που ζει εις βάρος των ανθρώπων εκεί, καταγράφει την καθημερινότητά του σ’ ένα ημερολόγιο με πολύ γλαφυρό και ενδιαφέροντα τρόπο. Παρελαύνουν πολλά γεγονότα που αξίζουν την προσοχή μας και τα οποία ο αφηγητής αναλύει μερικές φορές, όχι όπως πραγματικά συμβαίνουν, αλλά όπως ο ίδιος τα αντιλαμβάνεται. Η νουβέλα όπως αρχίζει –δηλαδή από το μέσον– έτσι και τελειώνει – δηλαδή προς την αρχή. Έχουμε έτσι ένα λογοτεχνικό κείμενο που κινείται χρονικά, που δε θεριεύει, αλλά περπατάει επίπεδα, που δεν έχει κορυφώσεις πλην εκείνης με το καημένο το λιοντάρι –όπου κανείς δεν ξέρει πού αρχίζει και πού τελειώνει η φαντασία–, που τέλος δεν επιθυμεί να αξιώσει μεγάλες και δραματικές συνισταμένες, αλλά μόνον ευφάνταστες δομικές συνδέσεις. Άρα, είναι γεγονός πως το έργο ομοιάζει με πέτρα που ρίχνεται στη θάλασσα, με κόκκο άμμου μιας τεράστιας αμμουδιάς, με αστέρι που βλέπουμε κάθε βράδυ στον ουρανό και, τέλος, μ’ ένα πλήθος λέξεων προσεχτικά καρφωμένων στο ξύλο της φαντασίας, προκειμένου ν’ αφεθούν ελεύθερες οι απόλυτες και τραγελαφικές ιστορίες, που ο αφηγητής βιώνει μέσα στα σκοτάδια της ύπαρξής του. Ένα κείμενο, εντέλει, που υφολογικά ψάχνει διαρκώς τη διάσωση, που πυροβολεί την οπτική γωνία που δεν είναι ταυτισμένη με τη δική του, που υποσκάπτει το ψυχικό υπόστρωμα και την εν γένει απολυτότητα της γνώμης και της άποψης των ψυχικά ασθενών.

Τελειώνοντας, κάτι που συζητήθηκε πολύ για την έκδοση: είχαμε καιρό να δούμε τέτοιας αισθητικής έκδοση και παράλληλα τόσο εμπεριστατωμένη. Πλάι στο πρωτογενές κείμενο, την έκδοση συνοδεύουν κριτική αποτίμηση, φιλολογική επιμέλεια της αλληλογραφίας του συγγραφέα με τους Ε.Χ. Γονατά, Τάκη Σινόπουλο και Γιώργη Παυλόπουλο και, τέλος, χρονολόγιο, εργογραφία και κριτικογραφία, που κάνουν το βιβλίο αληθινά συλλεκτικό. Οι Εκδόσεις Κίχλη χαράσσουν νέο ήθος στα λογοτεχνικά και εκδοτικά δεδομένα.

Ο εξώστης
Νίκος Καχτίτσης
επιμέλεια: Γιώτα Κριτσέλη, Βίκτωρ Καμχής
εικονογράφηση: Εύη Τσακνιά
Κίχλη
226 σελ.
Τιμή € 15,50

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
• Ηλίας Λ. Παπαμόσχος: «Ανάληψη»
• Τάκης Καμπύλης: «Το κόμμα του καλού θεού»

Twitter