Ανδρέας Μήτσου: «Γκαλίνα, η σκοτεινή οικιακή βοηθός»
Θα αρχίσουμε αυτό το κριτικό σημείωμα με μια πολύ σημαντική διαπίστωση: όσο τα χρόνια περνάνε ο εξαίσιος, αναγνωρισμένος και δημιουργικά παραγωγικός συγγραφέας Ανδρέας Μήτσου γίνεται ακόμη καλύτερος. Εκεί που αρκετοί συνάδελφοί του παρουσιάζουν σημεία ανησυχητικά ως προς την ποιότητα των πονημάτων που καταθέτουν προς ανάγνωση, ο Μήτσου, ευρισκόμενος στα μέσα της έκτης δεκαετίας της ζωής του, γράφει με τη ζωντάνια, την όρεξη, τη δυναμική αρκετά νεότερων, οι οποίοι είτε τότε ξεκινάνε είτε έχοντας κάνει την εμφάνισή τους προσπαθούν να διατηρήσουν και τα κολακευτικά σχόλια αλλά και τις εμπορικές πωλήσεις, τις οποίες κατέκτησαν. Με αυτό που λέω δεν σημαίνει πως τα πρώτα έργα ή και εκείνα που ακολούθησαν ήταν περιορισμένης εμβέλειας, το αντίθετο, πατώντας εκεί γράφει πλέον με μεγαλύτερη άνεση (και ας είναι φανερό πως κυριολεκτικώς βασανίζεται στη διάρκεια της συγγραφής), διαχειρίζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια τις ανθρώπινες σχέσεις, την ψυχολογία των γυναικών (που τη γνωρίζει όσο λίγοι), το κοινωνικό στάτους, την απελευθέρωση των ερωτικών πλάνων και σκηνών, τέλος τον απεγκλωβισμό συναισθημάτων τόσο έντονων και τόσο καθοριστικών, που να μιλάμε πλέον για έναν σπουδαίο σεντιμεντάλε πεζογράφο. Έτσι, και χωρίς υπερβολή, κάθε καινούριο βιβλίο του Ανδρέα Μήτσου κρατά το ενδιαφέρον μας αμείωτο, κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, περνάμε κάποιες ώρες καλά και, εν κατακλείδι, γινόμαστε συμμέτοχοι σε μια ιστορία με ουμανιστικό χαρακτήρα όπως η παρούσα, που διαχέεται αισθητικά με έξι πρωταγωνιστές, με απαστράπτουσα τη μορφή της μοχθηρής οικιακής βοηθού, της Αρμένισσας Γκαλίνα.
Τι έχουμε λοιπόν σε αυτή τη νουβέλα (δεν θα επεκταθώ για να μη διώξω τη μαγεία του κειμένου, απλώς θα πω δυο πράγματα προκειμένου να συνεννοηθούμε); Δυο γυναίκες, η οικιακή βοηθός Γκαλίνα και η φίλη της γιατρίνα, διατηρούν ερωτικό λεσβιακό δεσμό. Ένας αστυνομικός μπαίνει ανάμεσά τους, καθώς ερωτεύεται τη γιατρίνα και καταφέρνει να τις χωρίσει, προσωρινά όμως. Η γιατρίνα έχει ένα παιδί το οποίο δεν μας γίνεται εμφανές αν είναι ή όχι με ειδικές ανάγκες. Ο αστυνομικός συναντά έναν συνάδελφό του, στον οποίο ό,τι γράφει την προηγούμενη τού το διαβάζει την επομένη, για την ιστορία που έλαβε χώρα (έχουμε δηλαδή ένα βιβλίο μέσα σε ένα μεγαλύτερο). Ο πρώην αστυνομικός και σήμερα συγγραφέας αντιλαμβάνεται, μετά τον θάνατο του φίλου του, πως κάπου τον εκμεταλλεύτηκε, αφήνοντάς του αμανάτι το παιδί. Στη συνέχεια αλλάζει σκέψεις και, όταν μαθαίνει και για τον θάνατο της μητέρας του, της γιατρίνας, αποφασίζει να το κρατήσει, επιταχύνοντας τις διαδικασίες δολοφονίας της Γκαλίνα, η οποία πλέον έχει καταχραστεί και το σπίτι που δικαιολογημένα ανήκει στο παιδί. Η έξοδος κρατά εις μάκρος παρά το περιορισμένο σε έκταση πεζό, και σε αυτές τις σελίδες ο Μήτσου κυριολεκτικώς κεντάει. Θα αλλάξει συχνά τις συνθήκες, τις αποφάσεις, τα νοήματα και τα εκφραστικά του μέσα, πετυχαίνοντας να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα δραματική, τραγική και υπερβολικά απίστευτη (όλη η ιστορία άλλωστε είναι υπερρεαλιστική), σε σημείο μάλιστα άκρας αναγνωστικής παρέλασης διαφορετικών συγγραφικών όπλων. Είναι τέτοια η ικανότητα του Μήτσου στη σύλληψη, την εκτέλεση και τη φυγάδευση της υπόθεσης της Γκαλίνα, που υπερβατικά το μέσα βιβλίο να γίνεται σπόρος στο κουκούλι του δεύτερου, να γίνεται έμβρυο σε προστατευόμενη γυναικεία κοιλιά, να γίνεται το κουκούτσι ενός φρέσκου φρούτου, αφήνοντας τα υπόλοιπα να κινούνται σε ένα απίθανο πλαίσιο γεμάτο αντιφάσεις.
Όσο τα χρόνια περνάνε ο εξαίσιος, αναγνωρισμένος και δημιουργικά παραγωγικός συγγραφέας Ανδρέας Μήτσου γίνεται ακόμη καλύτερος. Εκεί που αρκετοί συνάδελφοί του παρουσιάζουν σημεία ανησυχητικά ως προς την ποιότητα των πονημάτων που καταθέτουν προς ανάγνωση, ο Μήτσου, ευρισκόμενος στα μέσα της έκτης δεκαετίας της ζωής του, γράφει με τη ζωντάνια, την όρεξη, τη δυναμική αρκετά νεότερων.
Ο Μήτσου κάπου μέσα στην Γκαλίνα μάς λέει πως ένας άνδρας δεν μπορεί να μπει στην ψυχολογία δύο γυναικών που συνδέονται ερωτικά, μπορεί όμως να καταλάβει έναν άνδρα ο οποίος παίρνει υπό την προστασία του ένα παιδί (που οι δύο γυναίκες δεν μπορούν καν την παρουσία του), μπορεί επίσης να καταλάβει έναν άλλον άνδρα ο οποίος και θα γίνει φίλος με το παιδί, όχι απλώς αποδεχόμενος την ευθύνη αλλά προσπαθώντας επιπλέον να του αποδώσει ό,τι του ανήκει. Ο Μήτσου μάς λέει πως δυο γυναίκες, ερωτικά συναφείς, αδυνατούν να ερωτευτούν έναν άνδρα, ο ίδιος όμως το μπορεί, κάνοντας το παν προκειμένου να τραβήξει τη γυναίκα απ’ το πάθος της, την αγαπά πραγματικά και άδολα, άσχετα αν στο τέλος δεν καταφέρνει να την έχει δική του, έστω και για λίγο καιρό, αφού το μυαλό εκείνης τρέχει στην Γκαλίνα.
Ένα πεζό, μια νουβέλα εν προκειμένω, οφείλει να παίζει ασταμάτητα με την εναλλαγή των συναισθημάτων, με την ψυχολογία των ηρώων και των ηρωίδων, πρέπει σύντομα και περιεκτικά να παρουσιάζει επεισόδια και γεγονότα, οφείλει να κρατά μια σειρά που να καθορίζει και το παρόν και το μέλλον της ιστορίας, επιβάλλεται να κρατά κομμένη την ανάσα του δέκτη, εν κατακλείδι πρέπει να οριοθετεί τα πάθη και τα λάθη, παρά τον χαρακτήρα στον οποίο μπορεί να εστιάζει. Ένα πεζό, μια νουβέλα εν προκειμένω, οφείλει να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα, η οποία μέσα στην τραγικότητά της να παρασέρνει αντιστάσεις, να ναρκοθετεί όρια, να δρομολογεί γκροτέσκο παραμέτρους, να υπεκφεύγει όταν κάτι είναι δεδομένο. Ένα πεζό, μια νουβέλα εν προκειμένω, θα αξιολογηθεί σωστά από το ύφος που διασχίζει τις καταστάσεις, από τη μορφή της εικόνας, της σκηνής, της στιγμής και της ανταπόδοσης εκ μέρους του δέκτη, ο οποίος και μπορεί να αφομοιώσει το σοβαρό του θέματος, το πένθος, την ευθύνη, την παράλογη αντιμετώπιση, την ερωτική εκτροπή, την άοκνη και συνετή εξωτερίκευση της προσωπικής (ίσως και πατρικής) φιλίας. Η νουβέλα Γκαλίνα του Ανδρέα Μήτσου, μέσα σε ελάχιστες σελίδες, πετυχαίνει όλα τα παραπάνω, λειτουργεί ως ανακουφιστικό βάλσαμο (παρά το φοβερό και σαθρό της υπόθεσης), τη διατρέχει τεράστιο βάρος συγγραφικό και, τελικά, παρά την παράθεση της αρχικής ιδέας για τις ερωτικές προτιμήσεις των ηρωίδων του, στην ουσία μιλά για το πατρικό φίλτρο (έστω και από ανταπόδοση) και συνάμα για τη φιλία που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν άνδρα και σε ένα παιδί, που υπερέχει πρωτίστως για την αγνότητα και την ειλικρίνειά της.
Γκαλίνα
Η σκοτεινή οικιακή βοηθός
Ανδρέας Μήτσου
Καστανιώτης
144 σελ.
ISBN 978-960-03-6257-2
Τιμή: €9,54
