Η αφήγηση, αυτή η μαγική τελετουργία γύρω από τη φωτιά, αφήγηση μύθου ή παραμυθιού, ο Αίσωπος, ο Όμηρος, ο Βοκκάκιος, ο Βαρόνος Μινχάουζεν, η Σεχραζάντ, παντού και πάντα στους αιώνες του ανθρώπινου πολιτισμού ένας άνθρωπος αφηγείται ένα παραμύθι, αυτό είναι η παραμυθία, η παρηγοριά μας δηλαδή απέναντι στο κενό του θανάτου, στο απρόβλεπτο της ζωής, στην ημερομηνία λήξης. Ο αφηγητής είναι ο μάγος της φυλής. Γιατί με οδηγό αυτόν ζούμε πολλές ζωές στη διάρκεια της δικής μας, γνωρίζουμε άλλους τόπους, άλλους ανθρώπους, άλλες εποχές. Όσο πιο καλός ο αφηγητής, τόσο πιο πολύ μας δένουν τα μάγια του. Η Κατερίνα Καριζώνη είναι αφηγήτρια και μάγισσα.
Γιατί κατέχει άριστα τους κανόνες της τέχνης της αφήγησης. Γιατί είναι ποιήτρια και αυτό της δίνει μία εξαιρετική αίσθηση της γλώσσας και του ρυθμού και κεντάει με αριστοτεχνικό τρόπο την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία κινούνται οι ήρωές της. Κάποια μυθιστορήματά της σκεπάζονται από ομίχλη και ψάχνεις μέσα τους τα γράμματα, άλλα ξετυλίγονται σε πόλεις γοητευτικές, όπως η Αλεξάνδρεια και η Θεσσαλονίκη, άλλα μαυροντυμένα περιέχουν μία ιστορία εκδίκησης και βεντέτας στην ασκητική Μάνη. Νιώθεις έντονα τις γεύσεις, τις μυρωδιές, βλέπεις τα χρώματα, είτε πρόκειται για μια ερωτική ιστορία, είτε για ένα τσάι με τον Καβάφη, είτε για μία ιστορία βαλς φόνου και μυστηρίου – η Κατερίνα Καριζώνη κατέχει όλες τις αρχέγονες τεχνικές μίας ιεροτελεστίας.
Από την άλλη πλευρά όμως η Καριζώνη ερευνά, διαβάζει, ψάχνει. Ανήκει στις μυθιστοριογράφους που πιστεύουν στη σκληρή δουλειά. Έτσι, τα μυθιστορήματά της είναι άψογα και συνεπή χωρίς ανακολουθίες και χάσματα, πλήρως ενταγμένα στην εποχή όπου διαδραματίζονται και την οποία ξαναπλάθει μαγικά. Συνθέτει χίλιες μικρές λεπτομέρειες των οποίων η περιγραφή φαίνεται αβίαστη, αλλά που για τον εντοπισμό τους έχει προηγηθεί σκληρή δουλειά και μελέτη.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το τελευταίο της βιβλίο, το Χάρτη των ονείρων. Υπάρχει μέσα σ’ αυτό η περιγραφή της κουζίνας ενός αρχοντικού στην Πάρο τον δέκατο έκτο αιώνα. Γράφει η Κατερίνα Καριζώνη: «Η κουζίνα των Ραγούσηδων ήταν ένας τεράστιος χώρος στο ισόγειο του σπιτιού, όπου βρίσκονταν ο φούρνος και το μαγειρείο. Γύρω γύρω υπήρχαν μακρόστενοι πάγκοι και ράφια γεμάτα πήλινα σκεύη, τσίγκινα ταψιά, τεντζερέδες, κόσκινα, λεκάνες και πιάτα από λευκή πορσελάνη. Στη μέση ένα μακρύ τραπέζι με τα σύνεργα και τα υλικά της μαγειρικής. Σύννεφα αλεύρι σηκώνονταν κάθε τόσο στον αέρα και ξανακάθονταν στα ασπρόμαυρα πλακάκια του πατώματος». Σ’ αυτό το απόσπασμα είναι φανερό πόσο πειστικά πλάθει η συγγραφέας την εικόνα, πώς μας μεταφέρει ξαφνικά σ’ αυτή την κουζίνα και πόση μελέτη προϋποθέτει αυτή η τόσο ακριβής περιγραφή. Και, τέλος, πόση ποίηση κρύβουν αυτά τα σύννεφα αλεύρι που ξανακάθονται στα ασπρόμαυρα πλακάκια του πατώματος.
Ένα άλλο γενικό χαρακτηριστικό σε όλα της τα μυθιστορήματα είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί, που και αυτή είναι προϊόν μελέτης και σκληρής δουλειάς. Χρησιμοποιεί λοιπόν πάντα τους ιδιωματισμούς, τη διάλεκτο και την ιδιόλεκτο της εποχής, της περιοχής, του χώρου και του χρόνου και συνήθως υπάρχει επεξηγηματικό γλωσσάριο στα βιβλία της.
Η Κατερίνα Καριζώνη διαθέτει δύο πολύ μεγάλα προσόντα. Πρώτον, είναι ποιήτρια και αυτό κατακλύζει πάντα τα μυθιστορήματά της, ξέρει να δίνει την κατάλληλη πινελιά και να μας απογειώνει. Δεύτερον, είναι από τις πιο αφοσιωμένες εργάτριες της τέχνης την οποία υπηρετεί. «Όταν γράφω ένα μυθιστόρημα», λέει η ίδια, «εξαφανίζομαι από τον κόσμο, είμαι μέσα σ’ αυτό και δεν μπορώ να βγω». Ίσως λοιπόν αυτή να είναι και η συνταγή επιτυχίας της.
Σ’ αυτό το συγκεκριμένο βιβλίο, ο χάρτης των ονείρων, ο χάρτης της ουτοπίας, ο ού τόπος, όπως αναφέρει και η ίδια, είναι ο χάρτης της ζωής μας, εκεί που σχεδιάζουμε όλα τα ανέφικτα όνειρά μας, είναι μία υγρή διαδρομή, ένας πλους προς την εκπλήρωση.
Η Κατερίνα επιλέγει να μας ταξιδέψει στον κόσμο του δέκατου έκτου αιώνα. Είναι μία γοητευτική εποχή γιατί, όπως και στη δική μας εποχή, κάτι τελειώνει και κάτι αρχίζει. Οι Βενετοί που ως τότε κυριαρχούσαν στο Αρχιπέλαγος αρχίζουν σιγά σιγά να χάνουν τη δύναμή τους και να παρακμάζουν, οι μέρες της δόξας της Βενετίας έχουν περάσει. Πειρατές λεηλατούν τις θάλασσες, οι περισσότεροι χάρτες έχουν λατινικά ονόματα. Οι Οθωμανοί με τη βοήθεια του Μπαρμπαρόσα αρχίζουν να κυριαρχούν στο Αιγαίο, ο Μαγγελάνος κάνει τον περίπλου του κόσμου, το εμπόριο αλλάζει ρότες και οι νέες χώρες γίνονται το επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Χώρος όπου εκτυλίσσεται το μυθιστόρημα είναι η Πάρος με τις Βενετσιάνες κόμισσες, τους δούκες του Αιγαίου, τους ξανθούς ιππότες αλλά και τους φτωχούς ψαράδες. Οι δύο κύριοι ήρωες είναι ο Νικόλας Μοστράτος, γιος φτωχού ψαρά που σχεδιάζει χάρτες, περιπλανιέται με το σαπιοκάραβο του πατέρα του στο Αιγαίο και στη συνέχεια σημειώνει τις ακτές, τα νησιά, τις βραχονησίδες, τους κόλπους, τα λιμάνια, τους βυθούς, πλάνης ταξιδευτής στη σοφία της ζωής, θα φτάσει μέχρι τη Βενετία της Αναγέννησης και η μοίρα θα του παίξει περίεργα παιχνίδια.
Από την άλλη πλευρά έχουμε την αρχοντοπούλα Ευγενία Ραγούση, από αριστοκρατική πλούσια οικογένεια του νησιού, που αρχικά πρόκειται να παντρευτεί έναν κόμη. Τον Νικόλα και την Ευγενία χωρίζει όλο το ρήγμα ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις της εποχής. Τη μέρα του γάμου της, η Πάρος πέφτει στα χέρια των Οθωμανών και του Μπαρμπαρόσα, και η γοητευτική περιπέτεια συνεχίζεται.
Από τις γνωστές και άγνωστες μορφές της Ιστορίας που περνούν μέσα από το βιβλίο είναι και ο Μπαρμπαρόσα, σουλτάνος στο Αλγέρι, ναύαρχος του Οθωμανικού στόλου που καταλαμβάνει ένα ένα τα νησιά και την Πάρο. Στο βιβλίο αυτό τον συναντάμε στα εβδομήντα του χρόνια, μάχιμο και ετοιμοπόλεμο.
Ανάμεσα στην αφήγηση, όπως γίνεται και με τα χορικά στις αρχαίες τραγωδίες, παρατίθενται ποιητικά κείμενα είτε υπό τη μορφή ονείρων, όπως το προφητικό όνειρο που βλέπει ο Νικόλας για την Ευγενία και που αποτελεί προοικονομία γι’ αυτό που πρόκειται να συμβεί, ή το περιστατικό με τον νεκρό πατέρα που έρχεται για να ανάψει τον φάρο. Αυτή η μεταξωτή περιοχή που πλάθει η Κατερίνα ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό είναι ένα ακόμα από τα πολύ γοητευτικά χαρακτηριστικά της αραχνοΰφαντης και αλαφροΐσκιωτης γραφής της.
Δεν θέλω να μιλήσω άλλο για το μυθιστόρημα. Δεν θέλω να σας πω για την αιφνιδιαστική έκπληξη του τέλους, ούτε για τον ρυθμό της αναπνοής που επιτυγχάνει η συγγραφέας στη διήγησή της. Ας μας οδηγήσει μόνος του ο χάρτης των ονείρων στη χώρα της Κατερίνας Καριζώνη.

Ο χάρτης των ονείρων
Κατερίνα Καριζώνη
Καστανιώτης
183 σελ.
Τιμή € 10,65

Twitter