Άρης Σφακιανάκης: «Έξοδος»
Χαμένος σε μια ρωγμή του χρόνου, με αναζητήσεις ιστορικού ενδιαφέροντος αυτή τη φορά, ο συγγραφέας, ήρωας των μυθιστορημάτων του Άρη Σφακιανάκη, βρίσκεται στο φλεγόμενο Μεσολόγγι, δύο εβδομάδες πριν από τη γνωστή σε όλους μας από την ελληνική ιστορία, ηρωική Έξοδο.
Με τον συγγραφέα να καλείται να προσαρμοστεί στα δεδομένα της στιγμής που τον έστειλε το ταξίδι του στον χρόνο, αλλά με τις εμπειρίες και τις γνώσεις του σήμερα και γνωρίζοντας εκ των προτέρων την εξέλιξη της ιστορίας, η Έξοδος είναι ένα βιβλίο που από τις πρώτες σελίδες του κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Το όνομα του συγγραφέα δεν αναφέρεται σε καμία σελίδα, άρα υποθέτουμε ότι είτε είναι ο ίδιος ο Παρθένιος Σατανάκης (γνωστός και πολυαμφιλεγόμενος μέσα από τα μυθιστορήματα του Άρη Σφακιανάκη Δεν ήξερες δεν ρώταγες, Μπέιμπι Σίτινγκ, Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει, Ου μπλέξεις και Οι παντρεμένες), ο οποίος άλλαξε ενδιαφέροντα. Ή μήπως είναι ένας άλλος, «νεοείσακτος» ήρωας που θα μας συντροφεύει αναγνωστικά μέσα από την πένα του δημιουργού του και στα επόμενα βιβλία του;
Με τον συγγραφέα να καλείται να προσαρμοστεί στα δεδομένα της στιγμής που τον έστειλε το ταξίδι του στον χρόνο, αλλά με τις εμπειρίες και τις γνώσεις του σήμερα και γνωρίζοντας εκ των προτέρων την εξέλιξη της ιστορίας, η Έξοδος είναι ένα βιβλίο που από τις πρώτες σελίδες του κεντρίζει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Ξεκινώντας την ανάγνωση του βιβλίου διακρίνεις το γνωστό ύφος γραφής του Σφακιανάκη, ωστόσο προοδευτικά και εξόχως επιτυχημένα συστήνεσαι με την ιστορική πραγματικότητα, μια πραγματικότητα πασπαλισμένη με το προσωπικό στοιχείο του, καταγεγραμμένη με ευφυΐα αλλά και αληθινή γνώση – δεν είναι τυχαία η αναφορά στο τέλος του βιβλίου τριάντα περίπου τίτλων που χρησιμοποιήθηκαν από τον συγγραφέα ως βιβλιογραφία.
Στις 300 περίπου σελίδες του βιβλίου ο αναγνώστης διατρέχει τη σημαντική εκείνη περίοδο, γνωρίζοντας εκ των ένδον τα τεκταινόμενα και τους πρωταγωνιστές της: οπλαρχηγοί, πολιτικοί, γραφιάδες, γυναίκες και παιδιά δίνουν τη μάχη της επιβίωσης και της επικράτησης μέσα στον όλεθρο, την πείνα και τον ορυμαγδό και αναβιώνουν διά της πένας και της φαντασίας στις σελίδες του ανά χείρας βιβλίου.
Με άξονα την οικογένεια του Κίτσου Τζαβέλα και με την όμορφη Λένια να κλέβει την καρδιά του χαμένου στον χρόνο συγγραφέα, εκτυλίσσονται ρεαλιστικές σκηνές φρίκης, πολέμου αλλά και έρωτα, κατάσταση τόσο απαραίτητη για τον πρωταγωνιστή όλων των βιβλίων του Άρη Σφακιανάκη.
Σταθερά και αβίαστα, χωρίς καμία διάθεση διδακτισμού, συναντούμε την ιστορική συγκυρία αναγνωρίζοντας χαρακτήρες και συναισθήματα που γεννά η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στην οποία βρίσκεται μια πόλη, ένας λαός, που δεν είναι άλλος από τον δικό μας λαό, στην προσπάθειά του να αναγεννηθεί και να βρει την ταυτότητά του.
Φιλέλληνες, δανειστές και χαρακτηριστικά των Ελλήνων όπως η ασυνεννοησία, ο εγωκεντρισμός, η μισαλλοδοξία, ο καρεκλοκενταυρισμός, αλλά και όλα τα στοιχεία για τα οποία διακρίνεται ο λαός μας από τη γέννηση του νεοελληνικού κράτους παρελαύνουν τεχνηέντως μπροστά στα μάτια του αναγνώστη.
Το γυναικείο στοιχείο είναι έντονο και σ’ αυτό το βιβλίο, ωστόσο αυτή τη φορά η γυναίκα δεν είναι η ερωμένη, αλλά μια νέα κοπέλα η οποία βρίσκεται στη δεινή θέση της μητέρας που δεν μπορεί να βρει τροφή για το μωρό της. Το αίσθημα της πείνας και της δίψας, κυρίαρχα σε όλη την εξέλιξη της μυθοπλασίας.
Γυναικείο πρόσωπο είναι η νεαρή επίδοξη ποιήτρια Ιωάννα, που σχετίζεται στη σύγχρονη πραγματικότητα με τον ήρωα του βιβλίου και βρίσκεται κι αυτή στο Μεσολόγγι, εν αγνοία, αρχικά, του συγγραφέα. Στην πραγματικότητα του Μεσολογγίου η Ιωάννα επισκιάζεται από την όμορφη Λένια, αφού πια εκείνη παίρνει την καρδιά του, ενώ η μάνα του Κίτσου Τζαβέλα είναι η τρίτη, διόλου ευκαταφρόνητη, παρά το προχωρημένο της ηλικίας της, ηρωίδα.
Το στοιχείο της αλλαγής του χαρακτήρα του ανθρώπου όταν αυτός βρεθεί αντιμέτωπος με την αλλαγή των συνθηκών επιβίωσης του είναι διάχυτο στο βιβλίο. Πόσο μπορεί να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας ενός φιλήσυχου συγγραφέα της σύγχρονης πραγματικότητας όταν κληθεί να σκοτώσει, στη σκληρή πραγματικότητα του Μεσολογγίου του 1826; Πόσο μπορεί να συνηθίσει το αίμα και να φτάσει σε σημείο να σκοτώσει ακόμα και χωρίς ιδιαίτερο λόγο, όταν οι συνθήκες της ζωής του αλλάζουν;
Συνηθίζεται η βία; H βία φέρνει κι άλλη βία; Πόσο η θέση της γυναίκας έχει αλλάξει από τη σκληρή εκείνη εποχή; Πώς μπορεί να αντιδράσει κάποιος όταν ήδη γνωρίζει την εξέλιξη της στιγμής που ζει; Αυτά είναι ορισμένα από τα υπαρξιακά ζητήματα που θέτει το βιβλίο.
Δεν μπορεί κανείς να παραβλέψει το χιούμορ, λεπτό, ευφυές ενίοτε αυτοσαρκαστικό και μαύρο ακόμα και στις πιο αντίξοες στιγμές, στοιχείο με το οποίο ο μεν παλαιός αναγνώστης του Σφακιανάκη έχει εξοικειωθεί αλλά και που θα εκτιμήσει όποιος τον διαβάζει για πρώτη φορά.
Μόνο ένας συγγραφέας που χειρίζεται έξοχα την πένα του έχει τη δυνατότητα να σε περνάει από το δάκρυ στο γέλιο χωρίς να γίνεται μελοδραματικός, και να αποσπά το γέλιο τη δύσκολη στιγμή χωρίς να χρησιμοποιεί εύκολες μεθόδους.
Το στοιχείο της αλλαγής του χαρακτήρα του ανθρώπου όταν αυτός βρεθεί αντιμέτωπος με την αλλαγή των συνθηκών επιβίωσης του είναι διάχυτο στο βιβλίο. Πόσο μπορεί να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας ενός φιλήσυχου συγγραφέα της σύγχρονης πραγματικότητας όταν κληθεί να σκοτώσει, στη σκληρή πραγματικότητα του Μεσολογγίου του 1826; Πόσο μπορεί να συνηθίσει το αίμα και να φτάσει σε σημείο να σκοτώσει ακόμα και χωρίς ιδιαίτερο λόγο, όταν οι συνθήκες της ζωής του αλλάζουν;
Αυτό, νομίζω, είναι το ιδιαίτερο χάρισμα της γραφής του Άρη Σφακιανάκη, πέρα από το καλοδουλεμένο κείμενο.
Όσο για το τέλος που δίνεται στο βιβλίο, αυτό μάλλον σημαίνει μια νέα αρχή, με τον ήρωα ίσως να μεταφέρεται σε μια νέα ιστορική περίοδο.
Με ένα όμορφα φιλοτεχνημένο εξώφυλλο και περιεχόμενο που προσελκύει από την πρώτη σελίδα, η Έξοδος είναι το πρώτο βήμα του Άρη Σφακιανάκη για μια νέα σειρά βιβλίων με ιστορικό περιεχόμενο.
Είναι η δική του Έξοδος από τη μανιέρα, τον ρόλο που υποδυόταν στα πρόσφατα βιβλία του.
Έξοδος
Άρης Σφακιανάκης
Κέδρος, 2016
344 σελ.
ISBN 978-960-04-4745-3
Τιμή: €15,50
