Πάντα έτρεφα έναν κρυφό θαυμασμό για τους Νεοέλληνες πεζογράφους. Πιστεύω ακόμη πως καταπιάνονται με ένα τιτάνιο έργο: να μετατρέψουν σε αισθητικό αποτέλεσμα όλη την ασχήμια του περιβάλλοντος χώρου. Περπατώντας καθημερινά στους δρόμους της Αθήνας, ή μιας οποιασδήποτε ελληνικής πόλης, δεν βρίσκει άκρη το βλέμμα σου να σταθεί, να πιαστεί από κάπου, να γαληνέψει η ψυχούλα σου. Σε αντίθεση με τους Ιταλούς, ας πούμε, συναδέλφους τους, που όταν ξυπνάν ανοίγουν τα παντζούρια της κρεβατοκάμαράς τους και αντικρίζουν τρούλους και περίτεχνα καμπαναριά της Αναγέννησης, ο Έλληνας συγγραφέας έχει να παλέψει με τα καλώδια του ΟΤΕ και της ΔΕΗ, που του κόβουν σε αντιαισθητικές φέτες τον οπτικό του ορίζοντα! Έχει να εισπράξει την επιθετικότητα των συμπολιτών του. Απ’ τη στιγμή που θα βγει από την πόρτα του σπιτιού του δέχεται μούντζες, κορναρίσματα, παράλειψη προτεραιότητας (που κανένας μας δεν διανοείται να αφήσει σ’ αυτή τη χώρα), κι άντε μετά όλο αυτό το ανθρώπινο υλικό να το βάλεις στα πεζά σου: να αποδώσεις ευγενείς και υψηλούς χαρακτήρες, να στήσεις σκηνικά μέσα στα οποία θα κυκλοφορούν αυτοί οι ελλιπέστατοι ήρωες, να τους βάλεις να κινούνται στην έρημο των συναισθημάτων, της οποίας ερήμου γινόμαστε μάρτυρες κάθε μέρα. Ίσως γι’ αυτό, το νεοελληνικό μυθιστόρημα και διήγημα δεν καταφέρνει να τρυπήσει τα σύνορα της χώρας και ο πιο πολυδιαβασμένος συγγραφέας στο εξωτερικό παραμένει με τεράστια διαφορά, ακόμα και σήμερα, ο Νίκος Καζαντζάκης.

Ο Τάσος Μελίτης άρχισε να γράφει σε μεγάλη ηλικία (μετά τα σαράντα), έχοντας ήδη αφομοιωμένα διαβάσματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, κι έχοντας φτιάξει τα κόκαλά του στην καθημερινή απασχόληση. Μην εμπιστεύεστε ποτέ «καλλιτέχνες» που δεν έχουν κολλήσει ένσημα στη ζωή τους. Ποτέ δεν είναι αργά για την τέχνη. Σαν τη χουρμαδιά του Πωλ Βαλερύ, που θέλει χρόνια για να δώσει τους πρώτους καρπούς της, ο Τάσος Μελίτης, με όλα τα εφόδια που ανέφερα πιο πάνω, είναι έτοιμος να καθίσει στο γραφείο του και να γράψει.

Στο Κέρασμα που άργησε, με κέρδισε αμέσως το χαμηλόφωνο της αφήγησης: παρακάμπτει με σοφία όλες τις δυσκολίες της ελληνικής πραγματικότητας με τον ήπιο τόνο, την καταγγελία όλων αυτών που μας οδήγησαν στη σημερινή μνημονιακή μας κατάσταση, χωρίς να κραυγάζει, χωρίς να προσβάλλει, χωρίς να βρίζει και να γίνεται χυδαίος. Σε μια χώρα που τη χαρακτηρίζουν οι φωνές κι ο σαματάς (από τα παράθυρα της τηλεόρασης, στις συνελεύσεις της πολυκατοικίας και ως το θέατρο με την υπερτονισμένη πάντα εκφορά του λόγου και τις υπερβολικές χειρονομίες), ο Μελίτης αντιτάσσει μια ευρωπαϊκή νοοτροπία, μια ευγένεια που ξεπερνάει την έμφυτη ιδιοσυγκρασία του, καθώς είναι ποτισμένη με την ευρωπαϊκή κουλτούρα στη μουσική και τις τέχνες.

Ξεχώρισα την υπόγεια μουσική υπόκρουση που διακρίνεται σε όλα τα διηγήματα του βιβλίου. Το θέμα (το alter ego του συγγραφέα) με τις παραλλαγές του: ο βιωματικός ήρωας που μπαίνει στο προσκήνιο κουβαλώντας στοιχεία της προσωπικής του ιστορίας, σε βαθμό που κάθε φορά να φωτίζεται από άλλη πλευρά. Ένα συνεχόμενο παζλ, με όλη τη γοητεία του ανολοκλήρωτου. Ένα ψηφιδωτό εν εξελίξει, για το οποίο μας παρακινεί να διαβάσουμε και το προηγούμενο βιβλίο του (Παπαλάμπραινα by Gibson), αλλά μας δημιουργεί και το έντονο ενδιαφέρον να διαβάσουμε και το επόμενο βιβλίο του με τα σπαράγματα που μας παραδίδει κλείνοντάς μας το μάτι για δύο και τρία επόμενα μυθιστορήματα.

Κατά τη γνωστή ρήση, «ένας συγγραφέας γράφει πάντα το ίδιο βιβλίο» – με την οποία συμφωνούμε όλοι. Μου επιτρέπεται ωστόσο να προσθέσω πως στην περίπτωση του Μελίτη, έχουμε κάτι περισσότερο: ένα μυθιστόρημα που αποτελείται από διάφορα βιβλία. Μια μουσική αφήγηση που με τις παραλλαγές πάνω στο θέμα δημιουργεί εν πλήρει συνειδήσει τον μόνο τρόπο να γράψουμε το σύγχρονο μυθιστόρημα, αφού η κλασική δομή του μυθιστορήματος έχει καταρρεύσει εδώ και εκατό χρόνια με την εμφάνιση του Οδυσσέα.

Παρακολουθώ το work in progress του Μελίτη με μεγάλη προσοχή. Αυτή την προσωπική μου ευδαιμονία ήθελα απλώς να μοιραστώ και δημόσια μαζί σας.

Το κέρασμα που άργησε
Τάσος Μελίτης
Παρουσία
156 σελ.
Τιμή € 10,00

Twitter