Κωνσταντίνος Γ. Βασιλείου: «Η Μεγάλη Σύνοδος»
Το μυθιστόρημα αναφέρεται στη Σύνοδο της Φεrράρας-Φλωρεντίας το 1438-1439. Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄ Παλαιολόγος ήταν σίγουρος ότι μόνο η βοήθεια από τη Δύση μπορούσε να σώσει την αυτοκρατορία, γι’ αυτό και στράφηκε προς αυτήν την κατεύθυνση. Από την άλλη, για να γίνει δεκτή από τον κλήρο και το λαό η ένωση, θα έπρεπε να είναι απόφαση μιας Οικουμενικής Συνόδου. Το θέμα μιας Συνόδου άρχισε να συζητείται και, τελικά, προκρίθηκε η διεξαγωγή της στη Φερράρα της Ιταλίας.
Η βυζαντινή αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον Αυτοκράτορα αλλά και τον ίδιο τον Πατριάρχη Ιωσήφ Β΄, αναχώρησε για την Ιταλία. Οι εργασίες της Συνόδου άρχισαν στο μητροπολιτικό ναό της Φερράρας. Τον Ιανουάριο του 1439 η Σύνοδος θα μεταφερθεί στη Φλωρεντία .Οι πολύωρες συζητήσεις και συνεδριάσεις συνεχίζονταν και στη Φλωρεντία,με κεντρικό θέμα πάντα το filioque, και άρχισαν να υπάρχουν διαφωνίες μεταξύ των βυζαντινών –ιδιαίτερα ανάμεσα στον Αυτοκράτορα και τον Μάρκο Ευγενικό–, ενώ παρουσιάστηκαν προβλήματα στην επικοινωνία λόγω της διαφορετικής γλώσσας. Στις 6 Ιουλίου 1439, όταν διαβάστηκε μεγαλόφωνα ο Όρος της Συνόδου και στα λατινικά και στα ελληνικά, οι Εκκλησίες ενώθηκαν επίσημα σε μια Πίστη. Η επιστροφή της αντιπροσωπείας στη Βασιλεύουσα τον Φεβρουάριο του 1440, θα επιφύλασσε μια έκπληξη για τον Αυτοκράτορα και τους υπέρμαχους της ένωσης. Κλήρος και λαός, ενωμένοι, ήταν σφόδρα αντίθετοι στην ένωση, ενώ διαμαρτυρίες και σκληροί χαρακτηρισμοί εκτοξεύονταν σε αυτούς που υπέγραψαν την ένωση. Ο επίσκοπος Μάρκος Ευγενικός αναδεικνύεται σε ηγετική μορφή των Ανθενωτικών, ενώ ο εμφύλιος διχασμός είναι απόλυτος. Η ανάμνηση της άλωσης της Πόλης από τους Σταυροφόρους το 1204 υπερίσχυσε στη συνείδηση του βυζαντινού λαού. Έτσι, δύο αιώνες αργότερα, την εποχή της Συνόδου, οι Λατίνοι δεν θεωρούνταν χριστιανοί, αλλά εχθροί και ξένοι.
Στις 6 Ιουλίου 1439, όταν διαβάστηκε μεγαλόφωνα ο Όρος της Συνόδου και στα λατινικά και στα ελληνικά, οι Εκκλησίες ενώθηκαν επίσημα σε μια Πίστη
Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί στη μυθοπλασία ως αυτόπτη μάρτυρα τον ανιψιό του Πλήθωνα Γεμιστού. Ξεκινά την αφήγηση από την εμφάνιση του πλοίου δρόμωνα στο λιμάνι του Λακωνικού κόλπου. Το πλοίο θα μεταφέρει τον αφηγητή αλλά και τον θείο του στη Βενετία. Εκεί θα συναντούσαν τα μέλη της υπόλοιπης αντιπροσωπείας του Αυτοκράτορα. Μέσα από τη μυθοπλασία μαθαίνουμε ότι ο Πλήθωνας έμοιαζε ως ο σοφότερος και καλύτερος συμβουλάτορας των υπολοίπων. Ο Αυτοκράτορας τον θεωρούσε φίλο και του έδειχνε ότι είχε ανάγκη από τη βοήθειά του. Κατά την παραμονή στην Ιταλία οι Βυζαντινοί κατανόησαν τη μεγάλη αντίθεση που είχαν με τους Λατίνους. Πέρα όμως από τις διαφορές είχαν να αντιμετωπίσουν και το παπικό πρωτείο. Ο Πάπας ήθελε να ελέγχει όχι μόνο τη Δύση αλλά και το Βυζάντιο. «Αυτοί», γράφει ο συγγραφέας, «ήθελαν μόνον να πάρουν την υπογραφή μας και τίποτε άλλο». Η περιγραφή της συμπεριφοράς των δυο πλευρών αλλά και η αλλαγή στάσης μερικών από τους βυζαντινούς αντιπροσώπους από την πλευρά υπέρ της ένωσης στην άλλη πλευρά και την καταδίκη της ένωσης δείχνει τις ζυμώσεις που υπήρξαν στο περιθώριο των εργασιών της συνόδου. Στο τέλος ο Πλήθωνας Γεμιστός, ο Μάρκος Ευγενικός και ο Σχολάριος αρνήθηκαν να υπογράψουν. Οι υπόλοιποι έβαλαν φαρδιά πλατιά την υπογραφή τους. Αυτή η διάσπαση προμήνυε την αρχή μιας συμφοράς.
Ο αυτοκράτορας Ιωάννης παρά την αρχική έκπληξη προσπάθησε να μετριάσει τις αντιδράσεις του και να δείξει μεγαλόψυχος στους αντιρρησίες της ένωσης της ανατολής με τη δύση. Η σκέψη και μόνο του τουρκικού κινδύνου τον έκανε να σκέφτεται περισσότερο τις κινήσεις του που έμοιαζαν με κινήσεις τακτικής. Η συνέχεια ήταν δραματική. Η ένωση δεν έγινε ποτέ και η αυτοκρατορία, παρά τις προσπάθειες του Παλαιολόγου, βάδιζε προς το τέλος της.
Η σκέψη και μόνο του τουρκικού κινδύνου τον έκανε να σκέφτεται περισσότερο τις κινήσεις του που έμοιαζαν με κινήσεις τακτικής. Η συνέχεια ήταν δραματική. Η ένωση δεν έγινε ποτέ και η αυτοκρατορία, παρά τις προσπάθειες του Παλαιολόγου, βάδιζε προς το τέλος της.
Το μυθιστόρημα είναι ιστορικό ανάγνωσμα με το πλεονέκτημα να γνωρίζει ο δημιουργός του τα δύσκολα μονοπάτια της αποφυγής λαθών και ανακριβειών. Με λιτό λόγο και προσεγμένες περιγραφές καταφέρνει να μας κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον και να μας αφηγείται μια εποχή που δεν τη γνωρίζουμε και μαθαίνουμε πολλά άγνωστα γεγονότα. Ομολογώ ως αναγνώστης ότι διάβασα με ευχαρίστηση το ιστορικό μυθιστόρημα του συγγραφέα Κωνσταντίνου Γ. Βασιλείου.
Η μεγάλη σύνοδος
Φερράρας-Φλωρεντίας. Ιστορικό μυθιστόρημα
Κωνσταντίνος Γ. Βασιλείου
Ηλίας Ι. Μπαρτζουλιάνος
300 σελ.
ISBN 978-960-6817-66-3
Τιμή € 15,00
