fbpx
Θοδωρής Καλλιφατίδης: «Πάντα θα επιστρέφω»

Θοδωρής Καλλιφατίδης: «Πάντα θα επιστρέφω»

Διαβάζοντας κανείς το τελευταίο μυθιστόρημα του συγγραφέα Θοδωρή Καλλιφατίδη, ουσιαστικά διχάζεται ανάμεσα σε κάτι το απολύτως αποδεκτό και σε κάτι που κυριολεκτικώς το αποδυναμώνει: η Έλενα –κεντρική ηρωίδα για την οποία γράφτηκε το παρόν έργο, παρά τη μεγάλη συμμετοχή σ’ αυτό του άντρα της, Γιάννη, και δεκάδων άλλων πρωταγωνιστών– παρατηρούμε να μιλάει, να συμπεριφέρεται, να μετάσχει στην κοινωνία και λοιπά, όχι με όρους εβδομήντα χρόνων πίσω, αλλά μ’ εκείνους του σήμερα. Και όχι μόνο εκείνη, αλλά και πολλοί δευτερεύοντες, θα μπορούσε κανείς να πει, πως βγαίνουν από ένα σύγχρονο μυθιστόρημα, που γράφτηκε για τις μέρες μας. Έτσι, με τρόπο απολύτως θετικό απέναντι στο βιβλίο, θα έλεγα πως καλά κάνει, θα ήταν το λιγότερο μη αναμενόμενο να μιλήσει για εκείνες τις εποχές με μια γλώσσα της περιόδου, αφού πόσα από τα μεταπολεμικά μυθιστορήματα, που άφησαν εποχή όταν εκδόθηκαν, διαβάζονται ευχάριστα σήμερα, πόσα έχουν κρατήσει την τεράστια μυθοποιητική τους υπόσταση στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, όπου τα πάντα έχουν πλημμυρίσει απ’ την κατάκτηση ενός στόχου, που έχει να κάνει μ’ έναν καθαρόαιμο ρεαλισμό, απέναντι σε ιδεοληψίες, νατουραλισμούς, ρομαντισμούς, συμβολισμούς και μαξιμαλισμούς άλλων –όχι μακρινών, είναι αλήθεια– εποχών. Εκεί όμως που τα πράγματα γίνονται αναγνωστικά απορριπτέα, όπως για παράδειγμα αν καπνίζει ένα τσιγάρο τη δεκαετία του ’50 σε δημόσιο χώρο μια παντρεμένη γυναίκα, ή αν οι άνδρες έκαναν έρωτα και κοιμόντουσαν γυμνοί στη συνέχεια, ή αν μια ουσιαστικά αμόρφωτη γυναίκα μπορούσε να μιλά ως πτυχιούχος, ή αν η οποιαδήποτε γυναίκα της ίδιας εποχής ανακάλυπτε άλλες μορφές του σεξ χωρίς το παραμικρό σοκ, όλα αυτά και πολλά άλλα καθιστούν το μυθιστόρημα ευάλωτο, αδύναμο, διαβλητό και εκτός εκφραστικής και παραμυθιακής εκφοράς. Γιατί δεν είναι μόνον ότι δεν μεταφέρεται πιστά η περίοδος στην οποία αναφέρεται, αλλά επιπλέον γίνεται καρικατούρα του σήμερα, όπου ο ερωτισμός , ο σεξισμός, οι παρεκκλίνουσες συμπεριφορές είναι τεράστιες και πιο διογκωμένες παρά ποτέ.

Η γραφή του Καλλιφατίδη είναι αληθινά συναρπαστική. Ακόμη και όταν η τραγικότητα χτυπά την πόρτα της συγγραφικής του υπομονής, εκείνος την αντιπαρέρχεται, με γνήσια, ελληνική, στρωτή, ζωηρή και παιγνιώδη συμπεριφορά.

Το μυθιστόρημα Πάντα θα επιστρέφω του Θοδωρή Καλλιφατίδη είναι συνολικά ένας ύμνος στη μετανάστευση. Μετανάστης ο ίδιος εδώ και πολλές δεκαετίες στη Σουηδία, μπορεί να έχει ολοκληρωμένη άποψη για το τι σημαίνει να αφήνεις την πατρίδα σου και να αναζητάς μια καινούργια ζωή κάπου μακριά. Πόσο επίκαιρο είναι, άραγε, με τα κύματα των μεταναστών και προσφύγων που έρχονται στη χώρα μας, πάντα με διαφορετικές γνώμες γι’ αυτούς τους ταλαιπωρημένους ανθρώπους. Τόσο η Αυστραλία όσο και η Σουηδία –χώρες που το ζευγάρι επισκέπτεται, προκειμένου να φτιάξει για πρώτη και δεύτερη φορά την τύχη του– είναι οργανωμένες, φιλικές, φιλόξενες προς τους μετανάστες, έτσι όποιος δουλεύει αποκομίζει τα αγαθά αυτής του της επιλογής. Κάθε μια, βέβαια, με την ιδιαιτερότητά της, με άλλα πολιτικά και κοινωνικά σύμβολα, με διαφορετικούς αγώνες για τη δημοκρατία, με διαφορετικά οικονομικά συστήματα, και οι δυο όμως με αυξημένη την ευαισθησία απέναντι σε ανθρώπους, που βοηθούσαν στο επιγενόμενο θαύμα, στην απάλειψη και την εξάλειψη της φτώχειας. Ο Καλλιφατίδης γνωρίζει πολύ καλά την Αυστραλία, την οποία σίγουρα και επισκέφτηκε πριν ξεκινήσει να γράφει, τη Σουηδία όμως τη γνωρίζει σαν τα μάτια του, γι’ αυτό το δεύτερο μέρος του βιβλίου αποτελεί ένα κοινωνικό, εργασιακό και οικονομικό δοκίμιο για την τωρινή του πατρίδα. Η Έλενα φυσικά δεν επιστρέφει, όχι πάντα, αλλά το αντίθετο για λίγες μέρες, ο ίδιος όμως έχει επιστρέψει άπειρες φορές, για διάφορους λόγους, όπως μας πληροφορεί σε προηγούμενα βιβλία του, άλλοτε για την αρρώστια και τον θάνατο της μάνας, άλλοτε για μια βράβευση στους Μολάους, ως εκλεκτό μέλος της μικρής αυτής κοινωνίας. Πάντως, και ενώ ο Γιάννης είναι δάσκαλος, όπως ο πατέρας του Καλλιφατίδη, και η Έλενα ποντιακής καταγωγής, όπως ο ίδιος, βγαίνει το συμπέρασμα πως τα βιογραφικά στοιχεία, για μια ακόμη φορά, είναι διάσπαρτα, πράγμα που χαρακτηρίζει τον συγγραφέα σε όλο του τον συγγραφικό βίο.

Με δυο λόγια –γιατί είναι το λιγότερο άκομψο να προσπαθήσει κανείς να αναλύσει διεξοδικά τον μύθο του βιβλίου– ένα ζευγάρι ερωτευμένων νέων ανθρώπων αποφασίζει να ξενιτευτεί στην Αυστραλία, προκειμένου να προκόψει, και τα καταφέρνει. Στη μακρινή χώρα γνωρίζονται με δεκάδες ανθρώπους-φίλους, συνεργάτες, συμπατριώτες κ.λπ. – με τους οποίους έχουν μια ιδιαίτερα καλή σχέση, και οι οποίοι κυριολεκτικώς πέφτουν από τα σύννεφα όταν εκείνοι αποφασίζουν να γυρίσουν στην Ελλάδα. Εδώ στην Ελλάδα, φτάνοντας, επενδύουν τα χρήματά τους σε διάφορες δουλειές, όμως τα πράγματα πηγαίνουν απ’ το κακό στο χειρότερο και τα χάνουν. Αποφασίζουν, λοιπόν, να ξενιτευτούν δεύτερη φορά, παίρνοντας τον δρόμο για Σουηδία. Και πάλι εργατικοί, όπως είναι, στέκονται οικονομικά, διεθνείς όμως και κρατικές εξελίξεις ανατρέπουν και τη δική τους ζωή. Αποκτούν και ένα παιδί, το οποίο όμως με την προσωπική τους στάση το διώχνουν από το σπίτι. Ο άνδρας θα πεθάνει, ενώ η γυναίκα θα έχει μια σύντομη ερωτική περιπέτεια, τρία χρόνια αργότερα, στο φινάλε, δε, όλα μα όλα έχουν την οσμή της ευτυχίας, έχουν το χρώμα της μακρινής ανάμνησης, για όσα δεινά η ζωή τούς πρότεινε χωρίς να τους ρωτήσει. Μέσα απ’ την ιστορία των δυο αυτών ανθρώπων, περνούν όλα τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, όπως η Κατοχή, ο Εμφύλιος, οι εξορίες, οι εκτοπίσεις, οι βασανισμοί, τα ξερονήσια, η Χούντα, η Μεταπολίτευση. Στα οποία το ζευγάρι δεν έχει άμεση συνεισφορά, παρ’ όλα αυτά τα βιώνει, όπως όλοι οι Έλληνες πολίτες που τότε ζούσαν στο εξωτερικό.

Η γραφή του Καλλιφατίδη είναι αληθινά συναρπαστική. Ακόμη και όταν η τραγικότητα χτυπά την πόρτα της συγγραφικής του υπομονής, εκείνος την αντιπαρέρχεται, με γνήσια, ελληνική, στρωτή, ζωηρή και παιγνιώδη συμπεριφορά. Αυτό κάνει τα βιβλία του εύκολα προσλήψιμα. Ως αναγνώστης λοιπόν και ως κριτικός, που έχει διαβάσει και γράψει για όλα τα έργα του Καλλιφατίδη, αναρωτιέμαι ειλικρινά πού βρίσκει τόσο υλικό και πώς πραγματοποιεί τέτοια έρευνα, ακόμη και σήμερα, που ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος, που οι γνώμες γίνονται όλο και πιο δηκτικές, που οι κρίσεις είναι απροκάλυπτα αιχμηρές, ώστε να διατηρείται στην κορυφή, όχι μόνο στην ελληνική γλώσσα, αλλά πανευρωπαϊκά. Ερώτηση, που ίσως γι’ αυτήν δεν βρεθεί ποτέ μια πειστική απάντηση.

Πάντα θα επιστρέφω
Θοδωρής Καλλιφατίδης
Γαβριηλίδης
364 σελ.
Τιμή € 18,11
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Ελένη Καραγιάννη: «Το κόκκινο τάπερ»

Όταν έφτασε στα χέρια μου αυτή η πρώτη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Καραγιάννη ήμουν βέβαιη, διαβάζοντας τον τίτλο, ότι θα ήταν γεμάτη αγάπη όπως ένα μαμαδίστικο «κόκκινο τάπερ» και δεν γελάστηκα....

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Γιώργος Αγγελίδης: «Σκοτεινή κληρονομιά»

Η Σκοτεινή κληρονομιά του Γιώργου Αγγελίδη αποτελεί μια ενδιαφέρουσα αφήγηση, που συνδυάζει με δεξιοτεχνία τη φαντασία και το κοινωνικό δράμα. Ο συγγραφέας, μετά την «Τριλογία του φεγγαριού», αποφασίζει να...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Χρυσοξένη Προκοπάκη: «Αβαρής»

Το τελευταίο πεζογραφικό βιβλίο της Χρυσοξένης Προκοπάκη έρχεται για να διευρύνει τα όρια του αφηγηματικού λόγου και τον κάνει να εναγκαλισθεί μεθόδους και τεχνικές του θεάτρου και, συγκεκριμένα,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.