Στο μυθιστόρημα Ο ουρανός που ονειρεύτηκες, μια βροχερή βραδιά, σε μια πόλη του Μεξικό, την Τιχουάνα, ένα αυτοκίνητο ξεφεύγει της πορείας του και πέφτει πάνω στον στύλο που φωτίζει την είσοδο ενός πανδοχείου. Από τον εκκωφαντικό θόρυβο πετάγεται έξω ο Κάιν, ο ιδιοκτήτης του. Το ίδιο κάνει και η Χουλιέτα. Ο οδηγός είναι αιμόφυρτος και στο πλάι του έχει ένα όπλο. Η Χουλιέτα τον βλέπει να αιμορραγεί. Τον αναγνωρίζει. Ναι, αυτός είναι! Αυτός, που σκότωσε τον άντρα που αγαπούσε. Τον Έντι. Χαίρεται για την τιμωρία του, αλλά και η εκδίκηση φουντώνει μέσα της. Το όπλο είναι δίπλα του. Τι να κάνει; Να τον αποτελειώσει με μια σφαίρα στο κεφάλι; Εκδίκηση, τιμωρία, δικαιοσύνη, είναι λέξεις αλλά και έννοιες που ηχούν μέσα στο μυαλό της.

Ο Κάιν βγαίνει φουριόζος, τον δένει μ’ ένα σχοινί γύρω από το στήθος και τον σύρει προς τα έξω. Με την βοήθεια της Χουλιέτας τον φέρνει μέσα στο πανδοχείο. Εκεί βρίσκονται: ο Οιδίποδας, καθηγητής Μαθηματικών, η Μήδεια, μια ασήμαντη νοικοκυρά από τις μεσοδυτικές πολιτείες της Αμερικής, που από εκδίκηση εγκατέλειψε τον άντρα της, και μια πεισματάρα κακομαθημένη αρτίστα του Λας Βέγκας, η Μαργαρίτα. Γκοτιέ; Ίσως. Όλοι ζουν έγκλειστοι του πανδοχέα – ο Κάιν έχει καρφώσει τα παράθυρα, για να τους προστατέψει από τον τυφώνα που έρχεται. Στην Τιχουάνα, όμως, δεν συμβαίνουν τέτοια καιρικά φαινόμενα. Σε αυτούς τους θαμώνες τώρα προστίθεται και ο τραυματισμένος Έντι. Ο Έντι ανακτά τις αισθήσεις του. Είναι συγγραφέας. Δίπλα του είναι και τα κείμενα ενός βιβλίου που γράφει. Οι ήρωές του είναι και αυτοί έγκλειστοι σ’ ένα πανδοχείο. Και αυτός άλλοτε λειτουργεί σαν πλάστης τους, άλλοτε σαν ο βασικός πρωταγωνιστής. Αν και πάσχει από αμνησία, όπως εξάλλου και ο Έντι πάσχει από αμνησία μετά το ατύχημα, στο μυαλό του στριφογυρίζουν οι λέξεις που του έμαθε η γιαγιά του: εκδίκηση, τιμωρία, δικαιοσύνη.

Ο Γιάννης Σκαραγκάς με εξαιρετική μαεστρία πλάθει τους ήρωες και απλώνει την ιστορία του. Με γραφή μεστή, συμπαγή, τρυφερή και ταυτόχρονα κυνική, με ευφυΐα και ανατρεπτικότητα ξεδιπλώνει ένα προσωπικό ύφος γεμάτο χαρίσματα, που παραπέμπει σε κείμενα ελληνικής κλασικής λογοτεχνίας.

Από τις πρώτες σελίδες ο αναγνώστης αναρωτιέται συνεχώς: Ο Έντι είναι ο συγγραφέας; Είναι ο πρωταγωνιστής; Είναι ο αγαπημένος της Χουλιέτας; Μοιάζει και ο ίδιος να μην ξέρει, να μη θυμάται. Και η Χουλιέτα ή Ιουλιέτα ποια είναι; Είναι η επιμελήτρια του συγγραφέα Έντι; Είναι η αγαπημένη του Έντι, που σκοτώθηκε; Είναι...;

Μέσα από συζητήσεις, οι ζωές των ηρώων προβάλλουν γεμάτες από κενά και ελλείψεις, από μια ανικανοποίητη τρυφερότητα και αγάπη που δεν εισέπραξαν από τους γονείς τους. Επίσης, έχουν ελλιπή τη μέτρηση του χρόνου – τους διαφεύγει, αφήνοντας κενά στη ζωή τους. Έρχονται αντιμέτωποι με τον συγγραφέα ζητώντας να μάθουν το γιατί έπρεπε να συμβεί το ένα και το άλλο. Και αυτός –ο συγγραφέας μέσα και έξω από τις σελίδες– προσπαθεί να τους απαντήσει. Όμως κάπου του διαφεύγουν. Σχέσεις εμφανείς αλλά και μυστικές τούς συνδέουν και, όσο πιο πολύ απλώνεται η ιστορία, τόσο πιο πολύ ξαφνιάζεται ο αναγνώστης. «Η τύχη είναι αυτή που κρατά το σύμπαν στη θέση του» παραδέχεται ο Έντι, ο συγγραφέας.

Ποια σχέση έχει ο Έντι με τον συγγραφέα; Πού ακριβώς τέμνεται/συναντιέται η ζωή τους; Στην εμμονή των λέξεων; Στην αμνησία; Στη διαπίστωση της μοναξιάς; Ή μήπως στον φόβο που τον διακατέχει, πως κάποια στιγμή θα βρεθεί ημιθανής με ένα όπλο δίπλα του; Τα κείμενά του; Λέξεις, που πίσω από αυτές και τους ήρωές του, έχει κρύψει καλά τη ζωή του.

Ο Γιάννης Σκαραγκάς, στο βιβλίο του Ο ουρανός που ονειρεύτηκες πλάθει μια μικρή underground κοινωνία, η οποία είναι έγκλειστη του πανδοχέα λόγω της απειλής ενός επερχόμενου τυφώνα. Οι ήρωες κάνουν την εμφάνισή τους έχοντας ονόματα με ειδικό βάρος που συνειρμικά παραπέμπουν στον θάνατο, λόγω της ιστορίας που κουβαλούν. Οι ρόλοι τους αλλάζουν συνεχώς. Οι κομπάρσοι γίνονται πρωταγωνιστές και οι πρωταγωνιστές κομπάρσοι, με αποτέλεσμα εκεί που ο αναγνώστης ανακαλύπτει τη λύση και βρίσκει την άκρη του νήματος, μια μικρή λεπτομέρεια από έναν άλλο –εσκεμμένα παραγκωνισμένο από τον συγγραφέα ήρωα– να δίνει άλλη τροπή και ερμηνεία σε όσα διαδραματίζονται. Μια πολύ καλοστημένη παγίδα από τον συγγραφέα προς όλους τους ήρωές του και κυρίως προς τον αναγνώστη, που και αυτός προστίθεται στην underground κοινωνία του. Ζει και αυτός εκεί ζητώντας όχι προφύλαξη από τον ανύπαρκτο επερχόμενο τυφώνα, αλλά προσπαθώντας να δει τον ουρανό που ονειρεύτηκαν οι γύρω του. Ωστόσο, ο συγγραφέας αισθάνεται Θεός. Αποφασίζει για τη ζωή, τις σκέψεις, τις πράξεις, τις δυνατότητες και τον θάνατό τους. Θέλει να τους σκοτώσει όλους, αν και γνωρίζει πως διατρέχει τον κίνδυνο, αν τους εξαγριώσει, να του εναντιωθούν ζητώντας και αυτοί: τιμωρία, δικαιοσύνη και εκδίκηση.

Ο Γιάννης Σκαραγκάς με εξαιρετική μαεστρία πλάθει τους ήρωες και απλώνει την ιστορία του. Με γραφή μεστή, συμπαγή, τρυφερή και ταυτόχρονα κυνική, με ευφυΐα και ανατρεπτικότητα ξεδιπλώνει ένα προσωπικό ύφος γεμάτο χαρίσματα, που παραπέμπει σε κείμενα ελληνικής κλασικής λογοτεχνίας. Γνώστης, δε, πλούτου λέξεων παίζει με αυτές, κάνοντας το κείμενό του ασυνήθιστα γοητευτικό, ενώ οι παρομοιώσεις και οι αναλύσεις στο βάθος της ψυχής των ηρώων, όπως και οι εικόνες που αποτυπώνει, αφήνουν τον αναγνώστη πολλάκις άφωνο, όπως άφωνο τον αφήνουν και οι τόσο ασυνήθιστες σχέσεις των ηρώων. Η ποιητικότητα στη γραφή δεν λείπει, αλλά αντιθέτως προβάλλει σαν το αντιστάθμισμα στην περιρρέουσα εγκληματική ατμόσφαιρα, με λέξεις που ανθίζουν μέσα στις σελίδες προβάλλοντας άλλοτε την ομορφιά τους, άλλοτε αποτυπώνοντας προχωρημένες σκέψεις και άλλοτε πάλι μαγεύοντας τον αναγνώστη με τις τόσο επιδέξια επιλεγμένες περιγραφές, τα αντίθετα και τις παρομοιώσεις. Ακόμη, λέξεις μεμονωμένες λάμπουν, ενώ κατά τη σύνθεσή τους κάνουν τα λάμπουν οι συλλογισμοί και, τέλος, η σύλληψη του συγγραφέα.

Ταυτόχρονα, διάλογοι παρεμβάλλονται συνεχώς δίνοντας θεατρικότητα στο έργο, ενώνοντας και απομακρύνοντας τους ήρωες. Ωστόσο, μοιάζει όλοι μαζί να κρύβουν ένα μυστικό. Σαν όλοι μαζί να ξέρουν τι έχει μέσα στο μυαλό του ο πλάστης, ο Θεός τους. Ο Έντι, ο συγγραφέας. «Δεν είμαι εγώ ο διαιρέτης σας. Δεν θέλω να σας σκοτώσω όλους!» αναφωνεί εκείνος. Όμως, οι ήρωες ζωντανεύουν και ξεπηδούν από τις σελίδες. Έρχονται αντιμέτωποί του. Θέλουν και αυτοί να τον σκοτώσουν. Είναι εξοικειωμένοι με το έγκλημα. Το λέει το όνομά τους...

Ο Γιάννης Σκαραγκάς με το μυθιστόρημα Ο ουρανός που ονειρεύτηκες προαναγγέλλει πως επιτέλους κάτι σύγχρονο αλλά και παράλληλα τόσο κλασικό εμφανίζεται στα ελληνικά Γράμματα. Και ο αναγνώστης ψιθυρίζει με θαυμασμό: «Να η ελπίδα στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία!» Τα πολλά θεατρικά στοιχεία του έργου –σταθερός χώρος εντός του οποίου διαδραματίζεται η ιστορία και οι διάλογοι που το εξελίσσουν– έγιναν η αιτία να ανεβεί ως θεατρική παράσταση στη Νέα Υόρκη (2009) με τον τίτλο Prime Numbers, κερδίζοντας την υποψηφιότητα για το Innovative Theatre Awards, στην κατηγορία του πρωτότυπου αμερικανικού έργου. Συγχρόνως, αποσπάσματα του βιβλίου έχουν δημοσιευθεί σε λογοτεχνικά περιοδικά της Ιρλανδίας και της Ολλανδίας.

Ο ουρανός που ονειρεύτηκες
Γιάννης Σκαραγκάς
Κριτική
264 σελ.
Τιμή € 11,00

Η Τούλα Ρεπαπή είναι κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Philip Bunting: «Δημοκρατία!»
• Alasdair Gray: «Poor things – Χαμένα κορμιά»
• «Για το “Grippe Morale – Μαρία Κάλλας: τελευταία πράξη” του Δημήτρη Φοινίτση με την Ολύνα Ξενοπούλου» της Τούλας Ρεπαπή
• Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας: «Το μέγεθος και η μοίρα του Ευάγγελου Αβέρωφ-Τοσίτσα»
• «Για την έκθεση ζωγραφικής “Εικόνες από το μέλλον” της Εβίτας Κανέλλου» της Τούλας Ρεπαπή

Twitter