Φοίβος Ι. Πιομπίνος: «Επίσκεψη σε μια έκθεση»
Το πρώτο συνολικό και ολοκληρωμένο λογοτεχνικό βιβλίο τού, κυρίως μεταφραστή, αλλά και συγγραφέα Φοίβου Ι. Πιομπίνου, που κρατάμε στα χέρια μας, είναι ένα μείγμα ηθογραφικών προοπτικών και ρομαντικών αποκλίσεων, στόχος των οποίων είναι πρωτίστως η ευαισθητοποίηση. Πράγματι, έντεκα κατεξοχήν δουλεμένοι ήρωες και μια αρκετά ικανοποιητική ποσότητα δευτερευόντων επίσης ηρώων, οι οποίοι συγκλίνουν στην οριοθέτηση των μύθων, θέτουν ενώπιόν μας όλα τα κοινωνικά, ιστορικά, πολιτικά αλλά και οικογενειακά πεπραγμένα, απ’ την ήττα της Μικρασίας, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, τη Χούντα, μέχρι τις μέρες μας. Ο συγγραφέας αποδεικνύεται σε μέγιστο τεχνίτη του λόγου, καθώς παρατηρείται το εξής –δεν έχω άλλο τέτοιο παράδειγμα, παρότι έχω διαβάσει χιλιάδες διηγήματα, νεοελληνικής προέλευσης– φαινόμενο: το θέμα που επεξεργάζεται ακολουθεί κανονικά την πορεία της εισόδου, της εξέλιξης, της κορύφωσης, της εξόδου κ.λπ., παρ’ όλα αυτά δεν «τελειώνει». Θέλω να πω πως, παρά το τέλος που επέρχεται, ο πεζογράφος μάς κρατά ακόμη συντροφιά, τόσο με τον ήρωά του όσο και με την ιστορία του, για τρεις, τέσσερις, πέντε σελίδες, εντελώς μέσα και, παράλληλα, εκτός της συγκεκριμένης δόμησης του εκάστοτε διηγήματος.
Επειδή ο ρεαλισμός είναι μια πολύ παρεξηγημένη έννοια αφηγηματικής τεχνικής και παρότι ο πεζογράφος προσπαθεί να μας πείσει ότι έτσι δούλεψε, η προσπάθειά του έχει την αναμενόμενη θέληση, το αποτέλεσμα όμως δεν τον δικαιολογεί. Ή τουλάχιστον έχει μυθοποιήσει τόσο πολύ, έχει βάλει δηλαδή τόσο λογοτεχνικό ψεύδος στα γραπτά του, που το αληθινό γρήγορα ξεφεύγει απ’ τα δεσμά του και κατηφορίζει με λυμένα τα φρένα. Γιατί, ας πούμε πως ο Λάκης αποτελεί μια καθημερινή, απλή στη σύλληψη και αληθοφανή περίπτωση ανθρώπου ή ότι ο Αναστάσης πέθανε τη μέρα που μπήκε στο καινούργιο το σπίτι, ύστερα από χρόνια ζωής στην παράγκα, η Παρθένα όμως είναι υπερβολικά εικονοποιητική και ατμοσφαιρική για να κάνει όσα ο δημιουργός μάς λέει πως έκανε. Ενώ παράλληλα η μαντάμ Κετί, μια απ’ τις ελάχιστες τέτοιας εμβέλειας προσωπικότητα της Ανατολής, με τον φημισμένο οίκο ανοχής στη Βυρηττό, ασφαλώς και έρχεται από ογκωδέστατες μυθιστορίες, που γράφτηκαν κατά καιρούς –και στις μέρες μας– με παρόμοιο θέμα. Ο κυρ Βασίλης, που κοινώς την πάτησε, είναι βέβαια ο ηλικιωμένος της διπλανής πόρτας, ο μπαρμπα-Προκόπης έκανε σπίτι και οικογένεια, άρα έφυγε ευτυχισμένος, ο κυρ Σταύρος αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει και να αγαπήσει τελικά σύζυγο και κόρη, ενώ η «επίσκεψη σε μια έκθεση» έχει την ελαφρά ειρωνική στο σώμα της έμπνευση, καθώς ο εγγονός αποφασίζει να αφήσει εκεί τη γιαγιά του, προκειμένου να φύγει στο εξωτερικό για σπουδές και δουλειά.
Παρότι άλλες εποχές είναι πιο ευάλωτες στην αναζήτησή τους, ο Πιομπίνος κυριολεκτικώς παραδίδει μαθήματα μυθοπλαστικής τέχνης. Χωρίς άγχος, βιασύνες, βουτιές σε αχαρτογράφητα νερά, υπερβολές, ανατροπές αρνητικές και απόπειρες καταγραφής ψυχιατρικών ιστοριών, ο συγγραφέας, κινούμενος ως απόλυτος αφηγητής, μας καλεί στο παρελθόν για να αντιληφθούμε καλύτερα το παρόν, μας καμπυλώνει για να καταλάβουμε το μέγεθος της ευθείας, τέλος μας «παραμυθιάζει» για να γίνουμε συνεργοί και αποδέκτες της δημιουργίας του, που όντως βοά από σεμνότητα.
Όλα τα διηγήματα του τόμου γράφτηκαν την τελευταία πενταετία. Απ’ αυτή την άποψη όμως κάποιος θα ρωτήσει εάν είναι και σύγχρονα. Η απάντηση είναι πως ναι. Παρότι άλλες εποχές είναι πιο ευάλωτες στην αναζήτησή τους, ο Πιομπίνος κυριολεκτικώς παραδίδει μαθήματα μυθοπλαστικής τέχνης. Χωρίς άγχος, βιασύνες, βουτιές σε αχαρτογράφητα νερά, υπερβολές, ανατροπές αρνητικές και απόπειρες καταγραφής ψυχιατρικών ιστοριών, ο συγγραφέας, κινούμενος ως απόλυτος αφηγητής, μας καλεί στο παρελθόν για να αντιληφθούμε καλύτερα το παρόν, μας καμπυλώνει για να καταλάβουμε το μέγεθος της ευθείας, τέλος μας «παραμυθιάζει» για να γίνουμε συνεργοί και αποδέκτες της δημιουργίας του, που όντως βοά από σεμνότητα. Τα διηγήματα κυοφορούνται αβίαστα και μας παραδίδονται γυμνά, έτσι που τίποτα δεν μένει κρυφό και απαραβίαστο. Χαρακτηρίζονται δε από μια ατμόσφαιρα συμβατή σε ομαλή, ισορροπημένη και βατή περιφορά της εκάστοτε ιστορίας. Το ύφος επιχειρεί να δώσει το χρώμα και τις υπηρεσίες του, ενώ η γλωσσική επεξεργασία, όντως υψηλού επιπέδου, διαχειρίζεται μύθους και ιστορίες κοινές και προσβάσιμες, έτσι που η ανάγνωση να μην έχει εμπόδια ανυπέρβλητα, έτσι που η πρόσληψη να καθίσταται μια δρομολογημένη, συνετή και συγκροτημένη υπόθεση λογοτεχνικής προσδοκίας.
Το γεγονός ότι κάποιοι απαισιόδοξοι λένε πως απ’ την εποχή του Ομήρου έχουν λεχθεί τα πάντα, ασφαλώς και δεν πρέπει να μας κάνει να σταματήσουμε το διάβασμα. Το γεγονός ότι όλες οι οδυνηρές στιγμές της Ιστορίας που ως χώρα βιώσαμε, έχουν καταγραφεί λογοτεχνικά σε μέγιστο βαθμό, ασφαλώς και δεν πρέπει να μας κάνει να αποστρέψουμε το βλέμμα από κάτι παρόμοιο. Και το γεγονός ότι η ηθογραφία αποτελεί ένα είδος του γραπτού λόγου πιο παρωχημένο, ασφαλώς και δεν πρέπει να μας αποτρέψει απ’ τα γραπτά του Πιομπίνου, γιατί έτσι θα έχουμε χάσει την πιο τέλεια έκφρασή της. Την εκπληκτική ιδιαιτερότητά της, μα και τη σημαντική μυθοποιητική της απόσταση από άλλα είδη του πεζού λόγου.
Επίσκεψη σε μια έκθεση
και άλλα διηγήματα
Φοίβος Ι. Πιομπίνος
Κίχλη
212 σελ.
Τιμή € 12,50
