Λίλα Κονομάρα: «Οι ανησυχίες του γεωμέτρη»
Τα βιβλία της Λίλας Κονομάρα έχουν τον εξής χαρακτηριστικό προσδιορισμό, που συνοδεύει την έμπνευση από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα: κινούμενα ανάμεσα σε πραγματικότητα και φαντασία, ανυπομονώντας να διασχίσουν το ποτάμι της Ιστορίας με όσο το δυνατόν λιγότερες απώλειες, προσπαθώντας να εκφράσουν τόσο την εποχή τους όσο και το παρελθόν και το μέλλον, τέλος διαμελίζοντας εικόνες από την καθημερινή ζωή, που φέρνουν στη σκέψη απίστευτα μεγάλες αφηγήσεις, επιμένουν να λειτουργούν ως σκηνές δραματικές και τραγικές, ως δρώμενα που υιοθετούν τη συνειδητή επίκληση. Ακόμη και ιστορικά πρόσωπα, όπως ο Θουκυδίδης, ο Μακρυγιάννης, ο Οιδίποδας, ο Ορφέας και ο Καραγκιόζης, που εισέρχονται στον θεματολογικό ιστό των διηγημάτων της, δεν είναι απόλυτα ευκρινή, πρέπει κανείς να ανατρέξει στο σώμα με μεγάλη προσοχή, με μέγιστη ένταση και με μεγάλη προσμονή για την τύχη τους, η οποία, ούτως ή άλλως, αποτελεί ερεθιστική διέξοδο. Κι επίσης, οι ήρωες της Κονομάρα δεν έχουν όνομα, είναι κάποιοι από εμάς, είναι άνθρωποι που οι ιδιότητές τους απλώνονται λογοτεχνικά έως το τέρμα, έτσι ώστε και πάλι παράλληλα με τη δράση τους ή την ικανότητά τους να προσαρμοστούν σε ειδικές συνθήκες, να καθίστανται, συμβολικά και συλλογικά, άτομα με χαρισματική και αυθόρμητη, αφηγηματική και μυθική σύνεση και προοπτική.
Τα διηγήματα της Κονομάρα όχι μόνο είναι ενδιαφέροντα στην ανάγνωση, αναλυτικά, προφητικά και επεξεργασμένα μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια, αλλά επιδιώκουν κάτι παραπάνω. Να σταθούν στον χρόνο, να πολιορκήσουν το ανεξήγητο, να συνδράμουν στην κατάφαση μέσω της άρνησης, να λογοδοτήσουν μόνο στον δέκτη, να κοστολογήσουν τις μεγάλες τους δυνατότητες μέχρι την πλήρη ανύψωση.
Η Κονομάρα δουλεύει τα διηγήματά της με τρόπο περίτεχνο, πολύπλοκο και ομιχλώδη. Τίποτα το εύκολο δεν συναντά κανείς σε μια λογοτεχνικού κύρους δημιουργία, η οποία προσαρμόζει την ατμόσφαιρα και το ύφος της ανάλογα με το θέμα, που πάντα είναι φανταστικό, που πάντα επιφέρει ένα στοίχημα και ένα ρίσκο για την αληθοφάνειά του, η οποία δεν είναι δεδομένη και δεν εμφανίζει σημάδια απ' τα οποία μπορεί κανείς να εξαγάγει συμπεράσματα προφανή. Οι περιορισμένοι διάλογοι αλλά, πάρα ταύτα, η έντονη θεατρικότητα, η πεζογραφική υπόμνηση, αλλά και η ποιητική προδιάθεση, το πεζογραφικό σώμα αλλά και η υπερρεαλιστική εκδοχή του, είναι πράγματα που δίνουν έναν αέρα αποδοχής, παρά το δυσπρόσιτο και νεφελώδες της καταγραφής. Η Ιστορία –στο πρώτο διήγημα είναι κάτι παραπάνω από εμφανής– περνά μπροστά μας ως συνέχεια, που αυτός ο λαός από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι τη μετεμφυλιακή Ελλάδα βρέθηκε να βιώνει, με τις ακραίες ή έστω οριακές συνέπειες, οι οποίες δρομολογήθηκαν για να γίνουν σφραγίδα, για να πιστοποιηθούν οι αλλεπάλληλες και οδυνηρές ήττες. Η Κονομάρα γνωρίζει πολύ καλά πως αυτός ο χώρος, ο ελληνικός, προχωράει στο βάθος των αιώνων μόνο έπειτα από τρικλοποδιές, ήττες και καταστροφές, αγωνίες και αγώνες μάταιους, τέλος, μέσα από ανεξήγητες ιστορικές υποθέσεις, που τροφοδότησαν χωρίς υπερβολές, όμως μανιωδώς, την πλήρη κατάρρευση που σήμερα με τη φτώχεια, την ανέχεια και την κρίση υφιστάμεθα, και τη θυσία, την ανθρωπιά, την ανυστεροβουλία και την πίστη στο στοιχειωμένο.
Τα διηγήματα της Κονομάρα όχι μόνο είναι ενδιαφέροντα στην ανάγνωση, αναλυτικά, προφητικά και επεξεργασμένα μέχρι την τελευταία τους λεπτομέρεια, αλλά επιδιώκουν κάτι παραπάνω. Να σταθούν στον χρόνο, να πολιορκήσουν το ανεξήγητο, να συνδράμουν στην κατάφαση μέσω της άρνησης, να λογοδοτήσουν μόνο στον δέκτη, να κοστολογήσουν τις μεγάλες τους δυνατότητες μέχρι την πλήρη ανύψωση. Έτσι, δεν θα μπορούσε κανείς να εξάρει κάποια απ' αυτά ως τα πιο ενδιαφέροντα, για τον απλούστατο λόγο ότι αποτελούν παζλ ερεθισμάτων, σπονδυλωτό μυθιστόρημα –που είναι αυτό που αφήνει ο χρόνος στη διάρκειά του σε τούτο τον τόπο και τους ανθρώπους του–, θεματική συνέχεια που θυμίζει ό,τι καλύτερο έχουμε διαβάσει, τέλος, αφήγηση τροποποιημένη, έτσι ώστε να κυριαρχούν οι δυνάμεις της απίστευτα μεγάλης και ανυπολόγιστης δημιουργίας. Άρα κρατάμε ολόκληρο το βιβλίο ως συνολικό επίτευγμα λογοτεχνικό, απ' το οποίο μπορούμε να περάσουμε σε έναν χώρο, σε έναν χρόνο, σε ένα σκηνικό, σε μια ατμόσφαιρα, σε μια γλωσσική εκφορά, απ' την οποία το μέγεθος της απόλαυσης συμβαδίζει με την απόλυτη και σεμνή πορεία μιας συγγραφέως, η οποία πάνω απ' όλα επιθυμεί να εκφραστεί με τον τρόπο της, τον άκρως μπλεγμένο, με την παράλληλα γεμάτη και ταπεινή διαστρωμάτωση, αλλά και λαϊκή παρηγορία. Γι' αυτό μελετάμε τα διλήμματα μιας διηγηματογράφου, αντιλαμβανόμαστε την εκπληκτική της παράθεση, επιμένουμε στη δική της απολυτότητα, εστιάζουμε στον φανταστικό της μόχθο, επικοινωνούμε μαζί της με κάθε πόρο του σώματός μας ανοιχτό και, τέλος, γινόμαστε μάρτυρες μιας ατράνταχτης αλλά και μεμονωμένης σχέσης λογοτεχνικών αναβρασμών.
Οι ανησυχίες του γεωμέτρη
Λίλα Κονομάρα
Κέδρος
184 σελ.
Τιμή € 12,50
