fbpx
Στρατής Χαβιαράς: «Άχνα»

Στρατής Χαβιαράς: «Άχνα»

Άχνα. Το πρώτο γραμμένο στην ελληνική γλώσσα μυθιστόρημα του Στρατή Χαβιαρά θα κάνει αίσθηση. Όχι γιατί ο συγγραφέας ακολουθεί μερικά από τα χαρακτηριστικά του μοντερνισμού: κατακερματισμό, υποτυπώδη ιστορία, χαοτική πραγματικότητα, ελάχιστα επεισόδια χωρίς αρχή, μέση, τέλος, συσσώρευση εικόνων, όνειρα, σκέψεις, χρονική ανακολουθία, σύμπτυξη του χρόνου και του χώρου. Ούτε γιατί το κατατέμνει σε μικρά κείμενα, ενίοτε αυτόνομα, συνήθως ασύνδετα, με υποδόρια συνοχή για τον επίμονο αναγνώστη. Ούτε γιατί ξενίζει η παντελής έλλειψη κόμματος, στοιχείο λειτουργικό του κειμένου, που καθιστά τον λόγο άλλοτε αμφίσημο και άλλοτε ασθματικό. Ούτε για την ποιητικότητα του κειμένου, γνωστή και από τα άλλα έργα του συγγραφέα: Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα, Τα ηρωικά χρόνια, Πορφυρό και μαύρο νήμα, γραμμένα στην αγγλική και μεταφρασμένα.

Αν υπάρχει κάτι που το διαφοροποιεί και εκπλήσσει τον αναγνώστη είναι η Γλώσσα. Η γλώσσα είναι ο πραγματικός πρωταγωνιστής του έργου. Κυριαρχεί και συνέχει όλα τα προαναφερθέντα χαρακτηριστικά. Καταιγιστική.

Αναρωτιέμαι αν η στέρηση του συγγραφέα όλα αυτά τα χρόνια της γραφής στα ελληνικά συνέβαλε σε αυτό το γλωσσικό παραλήρημα. «Αποκομμένος απ' τη δεύτερη ζωή σου και χωρίς μνήμη πρώτης πορεύεσαι αντίπερα η αφήγηση ένα πέρασμα...» Οι λέξεις πληθωρικές, επιτηδευμένες ή ανεπιτήδευτες, φυσικές ή αφύσικες, στεγνές ή χυμώδεις, σεμνές ή χυδαίες, παρατάσσονται συνδεδεμένες ή ασύνδετες και συναγωνίζονται ή ανταγωνίζονται η μία την άλλη.

Η αρχική υποψία διατρέχοντας προσεχτικά το βιβλίο επαληθεύεται. Η Άχνα, η άπιαστη Άχνα, αποκαλύπτεται, ταυτίζεται με το βιβλίο, ήτοι την τέχνη του Λόγου, την Τέχνη.

Όλες αρδευμένες από τον αστείρευτο, καταχωνιασμένο για χρόνια γλωσσικό πλούτο, για να ζωντανέψουν μνήμες από τα παιδικά χρόνια, γεγονότα τραυματικά της Κατοχής και του Εμφύλιου (περίοδος που σφραγίζει όλα τα έργα του). Για να μιλήσουν για τον θάνατο, τον έρωτα, την «πρώτη και τη δεύτερη ζωή», τους φίλους και τους εχθρούς, το ελληνικό τοπίο, τις πόλεις, τα νησιά, τα βουνά, τις θάλασσες. Για τους αρχαίους μύθους, προεξάρχοντος του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Για τις γυναίκες, για τις γυναίκες που σημάδεψαν όχι μόνο την ιστορία του ήρωά του αλλά γενικότερα την ιστορία του Έλληνα. Τέλος, για την Άχνα.

«Στην αφήγηση η μνήμη των πραγμάτων παλίνδρομη προβάλλει σαν αβέβαιη αίσθηση του τόπου και χρόνου όμως τις πέτρες που ρίχνεις στη ροή να περάσεις απέναντι δεν τις παίρνει ποτέ το ποτάμι».

Τελικά όλο το βιβλίο δεν αποβλέπει ακριβώς σε αυτή την «αφήγηση της μνήμης των πραγμάτων», που πραγματώνεται με τη γλώσσα; Αυτό το συνεχές παιγνίδι ανάμεσα στον ήρωά του, με το πολύ κοινό όνομα, Νίκο –γιατί άραγε;– και τον τριτοπρόσωπο αφηγητή με τον οποίο τελικά ο Νίκος ταυτίζεται και ανάμεσά τους, κυρίαρχη, η Άχνα, άλλοτε άυλη και «αεράτη χορογραφεί στις μύτες των ποδιών της χωρίς να αφήνει αχνάρια» και άλλοτε με υλική υπόσταση που μεταμορφώνεται σε μυθικές ή ιστορικές γυναικείες μορφές, με τον χορό να σέρνουν η Ελένη και η Ευρυδίκη, αυτόν τον σκοπό δεν έχουν;

Από την αρχή ως το τέλος δεν επανέρχεται με ποικίλους τρόπους αυτό το θέμα; Το θέμα της γλώσσας, της γραφής, της ανάγνωσης.

«Δηλώνεις παρών το μελάνι της πρώτης γραφής σου απλωμένο παντού πλην αόρατο»

«Έμαθες να γράφεις μα δεν υπήρχε χαρτί έγραφες με ασβέστη στις μάντρες»

«Μάθε παρεμβαίνει η Άχνα δεν είναι τόσο η γραφή που φυσάει την πνοή της ζωής στο χαρτί ή στην πέτρα. Η ανάγνωση είναι»

«Το βιβλίο που διαβάζεις είναι η Άχνα... κάνε άγια υπομονή το αίμα έτσι και αλλιώς δε διαβάζεται πριν γίνει μελάνι».

Η αρχική υποψία διατρέχοντας προσεχτικά το βιβλίο επαληθεύεται. Η Άχνα, η άπιαστη Άχνα, αποκαλύπτεται, ταυτίζεται με το βιβλίο, ήτοι την τέχνη του Λόγου, την Τέχνη. Είναι αυτή που «αν μιλούσε τώρα θα σου 'λεγε άκου και γράψε ή παίξε μουσική να συμπληρώσεις τα κενά του χρόνου και θα γυρίσει μέσα σου ο καιρός και θα βρέξει».

Να γιατί ο Νίκος, ο ήρωας, λατρεύει την Άχνα. Ως άλλος Ορφέας την έφερε από τον κάτω κόσμο με οδηγό τον έρωτα και εκείνη του έμαθε την τέχνη της γραφής.

«Ο έρωτας και η τέχνη σου χαρίζονται υπό όρους τι λες; Ούτε άγαν απ' το πρώτο ούτε μηδέν απ' το δεύτερο...»

Η Γραφή, η Μουσική, η Τέχνη. Ο έρωτας για την τέχνη και τη ζωή. Αυτή είναι η Άχνα.

Άχνα
Στρατής Χαβιαράς
Κέδρος
240 σελ.
Τιμή € 12,50
1-patakis-link

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Ελένη Καραγιάννη: «Το κόκκινο τάπερ»

Όταν έφτασε στα χέρια μου αυτή η πρώτη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Καραγιάννη ήμουν βέβαιη, διαβάζοντας τον τίτλο, ότι θα ήταν γεμάτη αγάπη όπως ένα μαμαδίστικο «κόκκινο τάπερ» και δεν γελάστηκα....

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Γιώργος Αγγελίδης: «Σκοτεινή κληρονομιά»

Η Σκοτεινή κληρονομιά του Γιώργου Αγγελίδη αποτελεί μια ενδιαφέρουσα αφήγηση, που συνδυάζει με δεξιοτεχνία τη φαντασία και το κοινωνικό δράμα. Ο συγγραφέας, μετά την «Τριλογία του φεγγαριού», αποφασίζει να...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Χρυσοξένη Προκοπάκη: «Αβαρής»

Το τελευταίο πεζογραφικό βιβλίο της Χρυσοξένης Προκοπάκη έρχεται για να διευρύνει τα όρια του αφηγηματικού λόγου και τον κάνει να εναγκαλισθεί μεθόδους και τεχνικές του θεάτρου και, συγκεκριμένα,...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.