Ελένη Γκίκα: «Λίλιθ, Από γράμμα σε γράμμα»
Από τις Εκδόσεις Καλέντης κυκλοφορεί το νέο βιβλίο της Ελένης Γκίκα με τίτλο Λίλιθ, ένα ερωτικό, αισθηματικό μυθιστόρημα, ένα εκτενές μυθιστορηματικό δοκίμιο περί εξιδανικευμένου έρωτος και διανοητικού πάθους, θα έλεγα. Πρόκειται για διακειμενικό έργο με διαφορετικές προσεγγίσεις και προσβάσεις σε έργα μεγάλων και καταξιωμένων δημιουργών, σε ερωτικές επιστολές και σε βιωματικά, συχνά, και εν πολλοίς ποιητικά δικά της φανερώματα. Ένα αλλιώτικο μυθιστόρημα, που αποκαλύπτει τη συνθετική ικανότητα της συγγραφέως να στήσει ένα τόσο ευαίσθητο, πολύπλοκο και συναισθηματικά φορτισμένο «ερωτικό, βιβλιοφιλικό, υπαρξιακό θρίλερ, με αλληλογραφία αληθινή».
Τα σαράντα έξι ερωτικά γράμματα κατέχουν κομβικά σημεία της αφήγησης και λειτουργούν ως συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στα αυθεντικά δικά της και στα αποσπάσματα από έργα άλλων δημιουργών, που καλύπτουν μεγάλο μέρος του μυθιστορήματος, δίνουν άλλη διάσταση στα δρώμενα και προσδιορίζουν τις σχέσεις των διαφορετικών κειμένων και απόψεων μεταξύ τους και με το σύνολο.
Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή γυμνός και μόνος, απρόσωπος, απροσδιόριστος, για να διαμορφώσει ο ίδιος την προσωπικότητά του και να τοποθετηθεί στον χώρο και στον χρόνο. Κι αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η Ελένη Γκίκα και το alter ego της, η Λίλιθ. Όπως γνωρίζει ότι «θα είναι μόνη, και η μόνη!», η μοναδική, η δυνατή και ωραία, η αιώνια ερωτευμένη για να «γράφει πυρετωδώς για έναν κεραυνό [...] ένα φως κεραυνό που διασχίζει τον κόσμο...», για τον κεραυνοβόλο έρωτα. Και ξέρει ακόμα πως «για την ιστορία όλα είναι θάνατος, κι όλα αέναος κύκλος». Και πως το παλιό με το καινούργιο συνεχίζουν την αιώνια πάλη, όπως μάνα και κόρη, βρίσκονται διαρκώς σε αντιπαλότητα.
Ωστόσο, η ηρωίδα δεν μένει εκεί. Θα σπάσει τον κλοιό, θα βγει από το κέλυφος, θα παρακάμψει τις εμμονές του εκδότη να γράψει ερωτικό μυθιστόρημα και θα προχωρήσει στη συγγραφή του έργου που εκείνη επιλέγει. Η «πορσελάνινη κούκλα με τα κόκκινα μαλλιά και τις φακίδες» θα μεγαλώσει και θα αρχίσει να ασχολείται με ανασκαφές σε αρχαιολογικούς χώρους, αλλά και εντός της. Θα αναρωτηθεί: ποια είναι η πραγματική ζωή, η ζωή στις ανασκαφές, η ζωή των ηρώων της, η δική της ζωή ή η ζωή των άλλων;
Πρόκειται, σαφώς, για καινοτόμο, πρωτότυπο, υβριδικό μυθιστόρημα, αμάλγαμα διαφορετικών κειμένων που ενώ «συλλειτουργούν» και χρησιμοποιούνται ως δομικά υλικά και λειτουργικά, τελετουργικά στοιχεία στη σύνθεση του μυθιστορήματος, διατηρούν στο ακέραιο την αυτοτέλεια και τη δυναμική τους.
Μέσα από το ερωτικό περιεχόμενο σαράντα έξι γραμμάτων, που τυχαία έπεσαν στα χέρια της, βρίσκουν διέξοδο τα εσώψυχά της, έρχεται έμμεσα στο φως διαυγής η δική της καθημερινότητα. Τα γράμματα είναι ανάσες, λύτρωση από τη μνήμη που κάνει τον άνθρωπο ευάλωτο, ευαίσθητο στον πόνο, κάτι που φοβάται η Λίλιθ. Και προτιμάει την ποίηση της κατακόμβης, να ζει σε μια πόλη πέτρινη ή να μπαίνει στη ζωή των άλλων, να μεταμορφώνεται; Την απάντηση θα την αναζητήσει με τον δικό της αλλόκοτο τρόπο σχεδόν μαγικά, παιδικά, μοναδικά, στις σελίδες των άλλων, σ' έναν τεράστιο όγκο βιβλίων και θα καταφέρει να κερδίσει τον αγώνα γιατί πιστεύει πως είναι η διαβολική, η πρωτόπλαστη Λίλιθ, που ήρθε στον κόσμο μόνη πριν από τον Αδάμ και όχι από το πλευρό εκείνου του άντρα του Παραδείσου.
Πρόκειται, σαφώς, για καινοτόμο, πρωτότυπο, υβριδικό μυθιστόρημα, αμάλγαμα διαφορετικών κειμένων που ενώ «συλλειτουργούν» και χρησιμοποιούνται ως δομικά υλικά και λειτουργικά, τελετουργικά στοιχεία στη σύνθεση του μυθιστορήματος, διατηρούν στο ακέραιο την αυτοτέλεια και τη δυναμική τους. Είναι ένα καλοχτισμένο μυθιστόρημα/πείραμα που δεν έχει σχέση με τη δομή, τη μορφή και τη νομοτέλεια του κλασικού μυθιστορήματος, τη βάση του οποίου αποτελεί ο στέρεος μύθος και η ομαλή, συνήθως, διαδοχή των γεγονότων.
Η Ελένη Γκίκα συνηθίζει να συνθέτει πολύπλοκα κείμενα. Βουτάει σε βαθιά νερά, τρυπώνει σε βιβλικά τοπία, συνομιλεί και συνεργάζεται με παράδοξα, εξωπραγματικά πλάσματα και πνεύματα, προκειμένου να ξεκαθαρίσει ορισμένα πράγματα και να δώσει απάντηση σε θεμελιώδη ζητήματα που αφορούν, διέπουν και ρυθμίζουν σε μεγάλο βαθμό τις σχέσεις της με το αντικείμενο του πόθου, με τον εαυτό της, με τους άλλους και με τον Θεό. Κάποια στιγμή εν τω μέσω της νυκτός, περιμένοντας τον Νυμφίο, κάνει τον απολογισμό της.
«Πού ήμουν πριν από δέκα χρόνια εγώ; Ποια ήμουν πριν από δέκα χρόνια εγώ; Και τώρα αναζητώντας ζωή μες στις ζωές των άλλων και στον τετελεσμένο χρόνο, ποια είμαι;» (γράμμα 24, σελ.312), αναρωτιέται.
Αισθάνεται πως κάτι ακόμα δεν έχει κατακτήσει. Και μπορεί να μη φτάσει ποτέ στην τελειότητα που επιζητεί, αλλά θα καταφέρει να αυτοπροσδιοριστεί, να αποκτήσει ατομική και συγγραφική ταυτότητα, ύστερα από μακρά και δύσβατη, οδυνηρή πορεία και ατέρμονες διερευνήσεις στα δικά της βιωμένα τοπία και επιλεκτικά στις γραφές των άλλων και των ερωτικών επιστολών, δίνοντας έτσι το στίγμα των προβληματισμών που την απασχολούν σοβαρά και αδιαλείπτως.
Είναι προφανές ότι από αυτή την αδυσώπητη εσωτερική ανάγκη υποκινήθηκε να καταπιαστεί με ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα και να πραγματοποιήσει μια σύνθεση ενδιαφέρουσα, σημασιολογικά και σημειολογικά, ένα νέο είδος μυθιστορήματος, πρωτοποριακό για τα ελληνικά λογοτεχνικά δεδομένα, ένα άξιο περί έρωτος έργο τέχνης. Και «ένα έργο τέχνης είναι άξιο, μονάχα αν ξεπηδάει από μιαν ανάγκη», καταπώς γράφει χαρακτηριστικά, απαντώντας «Σ' έναν νέο ποιητή» ο R.M. Rilke.
Με το πρωτότυπο αυτό μυθιστόρημα συνέθεσε ένα υπέροχο μωσαϊκό, έναν ιδιότυπο πίνακα ζωγραφικής που απλώνεται στις 661+5 (τυχαίο;) σελίδες του πανέμορφου και τυπογραφικά βιβλίου. Φιλοτέχνησε μια τεράστια, φαντασμαγορική τοιχογραφία με αλλεπάλληλα ανθρώπινα, ψυχικά εμβληματικά τοπία, σκηνές με θελκτικά καθημερινά δρώμενα.
Λίλιθ
Από γράμμα σε γράμμα
Ελένη Γκίκα
Καλέντης
672 σελ.
Τιμή € 18,00
