Κώστας Αρκουδέας: «Και τώρα δεν είναι αργά»
Η παρούσα επιστολική νουβέλα αποτέλεσε την πρώτη ύλη για το μυθιστόρημα του Κώστα Αρκουδέα Ο πειρατής, που κυκλοφόρησε το 2003. Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας μάς πληροφορεί, κάθε κείμενο αποκτά την προσωπική του υφή, όπως και αν παρουσιάζεται και ίσως η νουβέλα που συζητάμε, απαλλαγμένη από οτιδήποτε περιττό, επιθυμεί διακαώς να κάνει τη δική της πορεία μέσα στον χρόνο. Γιατί είναι πράγματι δεδομένο πως συμπυκνώνοντας ένα λογοτεχνικό σώμα, το οποίο έχει διαστάσεις αρκετά εκτενείς, στην ουσία και έτσι κι αλλιώς, στη μία περίπτωση είναι ο σπόρος και στην άλλη ο καρπός, με μια ματιά είναι η αφήγηση, στην άλλη η κρυπτογράφηση. Βέβαια, ο Αρκουδέας γράφει τόσο απλά, κατανοητά, φιλοσοφημένα, κοινωνιολογικά και εντέλει κομψά, που κάνει τη νουβέλα Και τώρα δεν είναι αργά ένα έργο πρωτότυπα εκκεντρικό, αφαιρετικό, επινενοημένο και λιτό, και παρά τον δραματικό του μύθο, που ίσως μας ωθούσε σε γκροτέσκο σκηνές, το αντίθετο δίνεται με σχεδόν ανάλαφρο ύφος, που προσομοιάζει στην πλοκή με τρόπο γοητευτικό και απαλό, αντικαθιστώντας την τραγωδία που εξελίσσεται με μια όμορφη ιστορία που αξίζει να διαβαστεί και να αφομοιωθεί.
Το σίγουρο πάντως είναι πως διαβάζοντας τα πεζά του Αρκουδέα, είτε ταυτίζεται κανείς μαζί τους είτε όχι, και μόνο η επαφή είναι ικανή να αφήσει στο υποσυνείδητο του αναγνώστη πρωτόπειρες νύξεις, υποβλητικές εικόνες, αλλοπρόσαλλες ανατροπές και, το κυριότερο, αμφίσημες επιδράσεις.
Δεν μου πέφτει κανένας λόγος σε τούτο εδώ το κείμενο να αναφέρω το θέμα και την πλοκή του βιβλίου, αυτό είναι υπόθεση που αφορά τον συγγραφέα και τους αναγνώστες του. Θα πω μόνο το εξής: το έργο χωρίζεται σε δύο (άτυπα) μέρη. Στο πρώτο έχουμε την παράθεση κάποιων γεγονότων, που λαμβάνουν χώρα στη Μάνη –και όλοι υποψιαζόμαστε τι περίπου συνέβη σ' αυτή την όμορφη περιοχή της πατρίδας μας– και στο δεύτερο, ένας από τους ήρωες σε πρώτο πρόσωπο ετοιμάζει μιαν επιστολή, που ο παραλήπτης της δεν θα λάβει ποτέ ή αν τη λάβει ίσως δεν της δώσει την προσοχή και τη σημασία που της πρέπει. Ο Αρκουδέας –όπως οι καλές νουβέλες που κατασκευάζονται από μετρ του είδους– γεμίζει την ιστορία με πολλά κρυφά σημεία, με πολλές εναλλαγές, με μινιμαλιστικές επιθυμίες, με απόκρυφες παραμέτρους, έτσι ώστε κάτω από την ατομική του προσέγγιση να βρίσκουν καταφύγιο και να συνυπάρχουν όλα τα ήθη και τα έθιμα, όλες οι συνήθειες και οι εξάρσεις βίας, που συναντώνται στην παραπάνω περιοχή. Το μίσος διάχυτο όσο ποτέ κατακλύζει το δεύτερος μέρος της αφήγησης, μ' έναν τρόπο που εμφανίζει ολόκληρο τον συναισθηματικό κόσμο του γράφοντος, ενώ τέλος, οι όποιοι θάνατοι, η βεντέτα που δεν πραγματώνεται, είτε γιατί ο ήρωας γέρασε είτε γιατί το πιθανό θύμα είναι γιος, κάνοντας διαδρομές μέσα στη χώρα προς εξιχνίαση πάλι του πιθανού θύματος, όλα αυτά συγκλίνουν σε μια σταδιακή απομάκρυνση από τα θέλω και μπορώ, σε μια σχεδόν προφορική αντεκδίκηση και τίποτα παραπάνω.
Ένα άλλο σημείο που πρέπει να προσεχθεί είναι η συνεξιστόρηση του συγγραφέα Κώστα Αρκουδέα και του ζωγράφου και χαράκτη Νίκου Σταυρακαντωνάκη, ο οποίος με υπέροχες ξυλογραφίες δίνει άλλη διάσταση και στη μορφική πλευρά της παράθεσης. Η πρώτη τέτοιας υφής έκδοση, που οι Εκδόσεις Κουκουνάρι μάς προσφέρουν, με την υπόθεση να υπάρξει και συνέχεια, επαναφέρει στα λογοτεχνικά μας πράγματα δεκαετίες του '40 και του '50, όπου διάσημοι ζωγράφοι εικονογραφούσαν και κοσμούσαν έργα εξίσου σημαντικών πεζογράφων και ποιητών. Μια προσπάθεια, δηλαδή, που πρέπει να έχει συνέχεια και μέλλον, για να γίνουμε ακόμη περισσότερο μάρτυρες της βαθιάς σχέσης που συντρέχει τις δύο τέχνες, και τις επιμέρους τεχνικές.
Ο Κώστας Αρκουδέας μέχρι στιγμής έχει γράψει σε όλα τα είδη του πεζού λόγου – μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα. Το χαρακτηριστικό του όμως γνώρισμα είναι η πολυσχιδής θεματική δημιουργία, η οποία συμπεριλαμβάνει από υπαρξιακό θρίλερ μέχρι επιστημονικό νουάρ, και από φιλοσοφικό μυθιστόρημα μέχρι ερωτική ιστορία. Έτσι, δεν κατατάσσεται σε κάποια συγκεκριμένη σχολή ή αλλιώς σε ένα ορισμένο είδος αφηγηματικής παράθεσης, αλλά απλώνεται και πέρα από γενιές, μιας που πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1987, λίγο δηλαδή μετά την πολυσυζητημένη γενιά του '80. Το σίγουρο πάντως είναι πως διαβάζοντας τα πεζά του Αρκουδέα, είτε ταυτίζεται κανείς μαζί τους είτε όχι, και μόνο η επαφή είναι ικανή να αφήσει στο υποσυνείδητο του αναγνώστη πρωτόπειρες νύξεις, υποβλητικές εικόνες, αλλοπρόσαλλες ανατροπές και, το κυριότερο, αμφίσημες επιδράσεις.
Και τώρα δεν είναι αργά
Κώστας Αρκουδέας
έργα: Νίκος Σταυρακαντωνάκης
Κουκουνάρι
96 σελ.
Τιμή € 16,70
