Νικόλας Περδικάρης: «Ο σκύλος με το λουλούδι στο στόμα»
Θέλησε να μιλήσει για τους ανθρώπους, ο τριανταπεντάχρονος πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας Νικόλας Περδικάρης, και βρήκε τον κατάλληλο τρόπο: να βάλει τους καλύτερους φίλους του –σκύλους και γάτες– να παίρνουν διάφορες ιδιότητες –σύζυγος, ερωμένη, φίλη, οδηγός, προστάτης, φύλακας–, ούτως ώστε να διαφανεί η άρρηκτη σχέση μεταξύ τους και παράλληλα η φανταστική εμμονή, πως τα ζώα μπορούν να συμπεριφέρονται σαν άνθρωποι κι ακόμα καλύτερα. Με αυτή τη λογική, ολόκληρο το μινιμαλιστικό οικοδόμημα του Περδικάρη καθίσταται υπερρεαλιστικό, περιεκτικό, συμπυκνωμένο, ποιητικό, δημοφιλές, κύρια για τον λόγο ότι τα ζώα σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον άνθρωπο, παρότι όλοι κάποτε έχουμε αναφωνήσει πως ο σημαντικότερος φίλος μας είναι το κατοικίδιο. Δεν είναι η πρώτη φορά που πεζογράφος ασχολείται τόσο εμπεριστατωμένα και συστηματικά με τα τετράποδα, το αντίθετο, εδώ όμως έχουμε πινελιές που στηρίζονται αποκλειστικά στη φιλοξενία, στην αντίδραση, στην επιθυμία, στην αγάπη, στη συμπάθεια, τέλος, στην πέρα από συνθήκες οριοθέτηση μιας θέσης, εντελώς ψυχολογικής και συνάμα αναντικατάστατης, που το ζώο αναλαμβάνει.
Το κυριότερο όμως είναι η τεχνική εκφορά, η γλωσσική επεξεργασία, η οποία οριοθετεί και παράλληλα υποκαθιστά την αληθοφάνεια, που άλλοτε δέχεται αφοπλιστικά χτυπήματα και άλλοτε γίνεται απόλυτα πιστευτή.
Τα εννέα κατ' ευφημισμόν διηγήματα του τόμου είναι περιορισμένα σε έκταση και κινούνται σαν άμμος, σε μια προσπάθεια να αφομοιωθούν με όλη τους τη δυναμική και, επιπλέον, με τον εντελώς κατασκευασμένο θεματικό τους ιστό. Τι θέλω να πω: ότι τίποτα μέσα στο βιβλίο δεν αναλύεται, δεν βρίσκει περιγραφική εκδοχή, δεν στηρίζεται στην ονομαζόμενη και πλοκή, μύθο ή παραμυθία. Το αντίθετο και πάντα με όλο τον σεβασμό πως το παρόν βιβλίο αποτελεί την είσοδο στον χώρο της λογοτεχνίας, τα κείμενα που συζητάμε προειδοποιούν για εντελώς φανταστικές προοπτικές, σε σημείο μάλιστα που το καθένα απ' αυτά να αποτελεί μια δραματοποιημένη εκδοχή ανθρώπινου και ζωοφιλικού πάθους. Με δυο λόγια, και για να μη μακρηγορούμε για έναν τόμο διηγημάτων που από μόνος του επιθυμεί ολιγόλογες κριτικές επισημάνσεις, ο συγγραφέας όχι μόνο δεν αποκαθιστά τους πυλώνες πάνω στους οποίους θα στήριζε το πεζό του βάρος, το λογοτεχνικό του απόθεμα, αλλά μάλλον πριονίζει τα αυταπόδεικτα πόδια της καρέκλας, που υποτίθεται ότι θα σήκωναν την αντίδραση την αναγνωστική. Έτσι, βρισκόμαστε μπροστά σε πονήματα θα έλεγα «αυτιστικά», «δυσπρόσιτα» και «απελπισμένα», που πάνω απ' όλα θέτουν την αγάπη σε κάτι που είναι παντελώς διαφορετικό απ' τους ανθρώπους, και παράλληλα σε πλεονεκτήματα που, ενώ γίνονται αμέσως εμφανή, στην πορεία αντικαθιστούν αυτά τα στοιχεία έως την πλήρη συναισθηματική αλλά και αισθητική χροιά που τα καθορίζει. Άρα και πάντα σε σύμπλευση με το πόσο διηγήματα όπως του Περδικάρη μπορούν να χαρακτηριστούν σημαντικά, η άποψη είναι θετική και με συγκρατημένη αισιοδοξία, είναι απολύτως αποδεκτά αλλά πάντα με αναμονή σε ό,τι θα ακολουθήσει. Γιατί μια τέτοια πεζογραφική έμπνευση, κυρίως απ' τα κατοικίδια, δημιουργεί ένα στάτους ειδικής και μη αναμενόμενης ατμόσφαιρας, η οποία ή θα εγκαταλειφθεί ολοκληρωτικά ή θα σταθεί θεμέλιο για νέα και καθοριστική, αλλά και εγκεφαλική, συνέχεια.
Για την ατμόσφαιρα πήραμε μια μικρή γεύση: σαφέστατα καθολική και υποβλητική, συμπαρασύρει σε χώρους και τόπους άκρως συμβολικούς. Το κυριότερο όμως είναι η τεχνική εκφορά, η γλωσσική επεξεργασία, η οποία οριοθετεί και παράλληλα υποκαθιστά την αληθοφάνεια, που άλλοτε δέχεται αφοπλιστικά χτυπήματα και άλλοτε γίνεται απόλυτα πιστευτή. Πράγματι, λοιπόν, μιλάμε για ένα μεγάλο λογοτεχνικό επίτευγμα, το οποίο χρήζει ανάλογης αποδοχής. Ακόμη και το ύφος, το οποίο παραμένει ενιαίο μέχρι την τελευταία σελίδα, συγκλίνει στο γεγονός της αποδέσμευσης της θεματικής δομής και ωθεί τον αναγνώστη σε πιο σύνθετες αφηγήσεις, και ενίοτε σε πιο δύσκολες ρήξεις. Άρα, κάθε απόπειρα από πλευράς δημιουργού να γίνει απλώς αρεστός πέφτει στο κενό. Γιατί επιθυμεί διακαώς τη δική μας ενέργεια, τη δική μας ταύτιση, τη δική μας συνεισφορά σε αυτό που κάνει, το τόσο πρωτοποριακό, σπουδαίο, πρωτοφανές και εξίσου προοδευτικό. Μια φιλοσοφία, δηλαδή, που ξεπερνά παραμέτρους ιδεολογικές, ρατσισμούς προς τα ζώα και εν κατακλείδι αφοριστικές, κοινωνικές και υπαρξιακές πρακτικές.
Διαβάστε τη συλλογή διηγημάτων του Νικόλα Περδικάρη και δεν θα πέσετε έξω. Καθώς το δίωρο της ανάγνωσης ισοδυναμεί με μια βουτιά στα βαθιά, με χειμωνιάτικο αέρα που σφυροκοπά το πρόσωπο, τέλος, με μια τεράστια δοκιμασία προσωπική. Το βιβλίο αυτό καθεαυτό δεν προϊδεάζει προς μια τέτοια προοπτική, το αποτέλεσμα όμως είναι διαφορετικό. Καθώς με τον σθεναρό του βηματισμό και τη συναισθηματική του απόδειξη, στην ουσία, θρυμματίζει μελό καταστάσεις και εύκολες εκκρίσεις δακρύων, και προμηνύει εμπειρίες πρωτοφανείς και αναγνωστικές ταλαντώσεις.
Ο σκύλος με το λουλούδι στο στόμα
Νικόλας Περδικάρης
Το Ροδακιό
80 σελ.
Τιμή € 10,65
