Ιωάννα Κρητικού: «Ο μπαμπάς φάλαινα»
Η Ιωάννα Κρητικού έχει γεννηθεί στην αρχή της δεκαετίας του '80 και καταγράφει πώς με τα μάτια ενός νέου ανθρώπου βλέπει τη ζωή να ξεδιπλώνεται μπροστά της, μέσα από τα μεγάλα μυστήρια της ζωής, του θανάτου, του έρωτα, της ψυχής.
Λόγος λιτός και στιβαρός. Δεν χαρίζεται σε κανέναν, ούτε στον εαυτό της. Δεν φλυαρεί. Δεν ωραιοποιεί. Μεγάλα προτερήματα για μια νέα συγγραφέα. Με οικονομία και ακρίβεια μεταδίδει στον αναγνώστη, με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, τον παλμό των συναισθημάτων των ηρώων των διηγημάτων της.
Η πορεία των ηρώων της είναι πορεία μύησης στη ζωή και προσπάθεια κατανόησής της. Με δεξιοτεχνία έμπειρου συγγραφέα, η Κρητικού ξέρει πότε να είναι σκληρή και πότε τρυφερή. Αγαπά τους ήρωές της και είναι συνεπής μαζί τους. Δεν τους προδίδει. Είναι νέοι σαν κι αυτήν και τους ξέρει τόσο καλά, ώστε να τους αποδώσει σε πραγματικές διαστάσεις.
Στο διήγημα «Το ημερολόγιο του τέλους» η ηρωίδα πρέπει να διαχειριστεί τον θάνατο της μητέρας, να πονάει κι εκείνη να μην υπάρχει, όπως λέει. Βουτάει στη θάλασσα της θλίψης και βγαίνει στην όχθη της ζωής που συνεχίζεται, έχοντας βρει την απάντηση στο «Πώς μπορώ να μάθω να ζω με την απουσία σου;»
Το «Τελευταίο προσκύνημα», πολύ έξυπνα γραμμένο σε δεύτερο πρόσωπο, σαν ο αφηγητής να μιλά στον ήρωα, σε δυο σελίδες μπαίνουν όλοι οι προβληματισμοί για το θρησκευτικό συναίσθημα και την εξιλέωση που αναζητά (;) ο άνθρωπος.
Στο «Ανώνυμο» η συγγραφέας, σε μια εξαιρετική μείξη του πραγματικού με το φανταστικό, εξερευνά τα όρια δημιουργού-δημιουργήματος, συγγραφέα – λογοτεχνικού ήρωα, ζωής-θανάτου, αγάπης-προδοσίας, ύπαρξης-ανυπαρξίας . Με τις αφηγηματικές τεχνικές που χρησιμοποιεί, προσεγγίζει τα τόσο «σκοτεινά» δίπολα με το φως της αφέλειας του δημιουργήματος που επιρρίπτει τις ευθύνες στον δημιουργό, ακόμη κι όταν αυτά τα δυο πρόσωπα ταυτίζονται.
«Ο μπαμπάς φάλαινα» έδωσε τον τίτλο σε όλη τη συλλογή, όχι τυχαία, αφού είναι το διήγημα με τα περισσότερα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Πάλι κυρίαρχη η σχέση του παιδιού με τον γονιό, πατέρα αυτή τη φορά. Μια σχέση αδηφάγα, η οποία καταβροχθίζει ακόμη και συναισθήματα και που δοκιμάζεται από το διαζύγιο με τη μητέρα και, βέβαια, από τον θάνατο. Συνεχίζεται και μετά από αυτόν, με το ενήλικο πια παιδί να την κρατά ζωντανή ως αδιαμφισβήτητα μοναδική.
Το διήγημα «Μ' αγαπάς», μικρό μαχαίρι που σκαλίζει τις σχέσεις μέσα από την επίφαση της εικόνας και την τραγικότητα της πραγματικότητας, αναζητώντας τη δυνατότητα της αγάπης να υπάρξει κάτω από το φως της αλήθειας και όχι στη βολή της ψευτιάς του σκότους.
Στο «Ανδρέας Γκ.», στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας και της σχέσης που αναπτύσσει η ηρωίδα με τον θεραπευτή της, διερευνούνται οι σχέσεις με τους γονείς της και η διάθεσή της για ανεξαρτησία. Σε ένα δεύτερο –κρυμμένο– επίπεδο η ανεξαρτησία, που εμπεριέχει την αυτογνωσία, δοκιμάζει τις δυνατότητές της μέσα από την ίδια τη σχέση με τον θεραπευτή της. Διεισδυτικό κείμενο, για τους απόκρυφους δρόμους της ψυχής.
Η «Μαρία» φτάνει στη βουλιμία από την αβάσταχτη διαδρομή της μοναξιάς της σημερινής γυναίκας. Η συγγραφέας την προσεγγίζει με ευαισθησία και κατανόηση, χωρίς να προσπαθεί ούτε να νουθετήσει ούτε να τη «σώσει».
Στο διήγημα «Στιγμή V/S Στιγμή», η ηρωίδα σε σπαρακτικό πρωτοπρόσωπο λόγο αντιλαμβάνεται τη δύναμη της στιγμής και την αδυναμία του ανθρώπου να αντισταθεί στις αλλαγές που μπορεί να φέρει. Πώς γίνεται αυτό το «Και ξαφνικά μέσα σε μια στιγμή όλα αλλάζουν» και πόσο αδύναμος είναι ο άνθρωπος μπροστά του;
Η συλλογή ολοκληρώνεται με το «(ΑΠΟ) Χωρισμός», ένα διήγημα που ορθά μπήκε τελευταίο, αφού συνοψίζει τις «ταφές» γονέων, ερώτων, φίλων που πρέπει να κάνει ένας νέος άνθρωπος για να προσχωρήσει στη ζωή του. Πώς το παρελθόν «δικαιωμένο» στην ανυπαρξία του τον ωθεί στο μέλλον.
Το μέλλον ανήκει στην Ιωάννα Κρητικού, η οποία με αυτό το βιβλίο κάνει ένα από τα εντυπωσιακότερα ξεκινήματα από τους συγγραφείς της γενιάς της. Σπουδαία όσα της γράφει η «μεγάλη» Άλκη Ζέη στον πρόλογο, εξαιρετικές οι εικόνες που εμπνεύστηκε από τα διηγήματα ο Καταλανός ζωγράφος Tàssies, άρτια η καλλιτεχνική επιμέλεια της Διατσέντας Παρίση.
Ο μπαμπάς φάλαινα
Ιωάννα Κρητικού
εικονογράφηση: Tàssies
Εκδόσεις Κοροντζή
72 σελ.
Τιμή € 9,59