Ως συγγραφέα τον γνωρίσαμε το 2003 με την Παναγία των αγγέλων. Ένα μαγικά παραμυθένιο και αλληγορικό, φιλοσοφικό βιβλίο. Μας είχε τρομάξει και ταράξει ο τρόπος που ζωγραφίζει με λέξεις το Κακό, ο τρόπος που παίρνει σχήμα και χρώμα ο τετελεσμένος και ο μέλλοντας χρόνος στο μυθιστόρημα. Ο αόρατος πόλεμος που συντελείται αενάως εντός μας κι εκτός μας. Τον Μεσολαβητή τον διάβασα στον υπολογιστή μου βουλιμικά μέσα στην ίδια βραδιά που τον έλαβα.

«Βέβαια, όσο και να προσέχουμε, ποτέ δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε την κατάληξη των πραγμάτων ή κάποιων ενεργειών μας». (σελ. 113)

Και φυσικά, «Ο ιατρικός επισκέπτης Αριστείδης Μαλλιαγκάκης, άσχημος, πάμπτωχος, άτυχος, ύπαρξη στερημένη από γέννας», δεν γινόταν να ξέρει. Την ευκαιρία μονάχα υπήρξε ικανός για να δει, κι εκείνον τον γέρο βοτανολόγο με τον άγνωστο θησαυρό που εκεί, πιο πραγματικός κι από τον ίδιο του τον εαυτό, φαινόταν ότι του τα έταζε όλα. «Γιατί οι δουλειές που δεν εξελίσσονται αναγκαστικά πηγαίνουν προς τα πίσω... (τα τελευταία λόγια θυμήθηκε πως ήταν ρήση του Άγγελου Ροφοκάλη)». (σελ. 221)

Με αμεσότητα και ρεαλισμό, παρότι η μάχη του Καλού με τον Κακό ανήκουν στα άρρητα και στα άδηλα τούτου του κόσμου, ο αναγνώστης θα παρακολουθήσει την ιλιγγιώδη άνοδο του Αριστείδη Μαλλιαγκάκη από το υπόγειο στην έπαυλη κι από το καθημερινό του σκοτάδι στο καταναλωτικό φως, θα τον δει να μεταμορφώνεται πουλώντας ελπίδα σε ετοιμοθάνατους, απαρηγόρητους δυστυχείς, σε επιχειρηματικό, πολιτικό και πολιτιστικό παράγοντα. Εξουσία και χρήμα, δύναμη κι επιρροή με αντιστάθμισμα μια σειρά από πλαστικά μπουκαλάκια που χαρίζουν σε δυστυχισμένους ελπίδα και χρόνο.

Το μόνο αντίτιμο, ένα όνομα στο μαύρο τετράδιο του βοτανολόγου –εξάλλου, όσο κι αν ανεβαίνει στην κλίμακα ο Μαλλιαγκάκης δεν παύει να είναι «ο μεσολαβητής»–, καθώς και ίχνη από μαύρες σκιές και χαμένες ψυχές, το αντίτιμο έρχεται η ώρα που το πληρώνουν οι πάντες: «Στην οικονομία της φύσης, κύριε Μαλλιαγκάκη, καμία μορφή ζωής δεν είναι πιο σημαντική από τις άλλες. Παρακολουθείτε συχνά ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση για το πώς μεγαλύτερα και πιο ισχυρά ζώα κατασπαράζουν δίχως έλεος τα αδύναμα, και τότε νομίζω σίγουρα δεν μπορεί παρά να κάνετε τη σκέψη ότι το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Η ζωή δεν χαρίζεται σε κανέναν, δεν λυπάται για τίποτα. Ένας καταστροφικός σεισμός εδώ, μια φονική πλημμύρα εκεί, εξολοθρευτικοί πόλεμοι, εξοντωτικές σιτοδείες, αφανιστικοί λοιμοί... Παράλληλα, ομαδικές σφαγές, γενοκτονίες θηραμάτων σε πάρκο, προστασίας υποτίθεται, σπανίων ειδών, όπου κάποιοι απελευθερώνουν τα πραγματικά τους εσώψυχα γιατί δεν επιτρέπει ο νόμος να σκοτώνουν ατιμώρητα άλλους ανθρώπους, έστω τους θεωρούμενους κοινωνικά κατώτερους από αυτούς». (σελ. 244)

Και ο μυστηριώδης βοτανολόγος στην πορεία θα γίνει σαφής. Η ζωή είναι σκληρή, παραμέτρους αντικρίζουμε συνεχώς κι εδώ θα πρέπει σε παρένθεση να θυμηθούμε τη σημαντική σχέση του Αντώνη Μπουλούτζα με τα εικαστικά, με την τέχνη (τα εικαστικά και το ΑΡΤΙ του που κανείς δεν ξεχνά), ούτε κι εκείνος όμως ποτέ όταν γράφει:

«Δε βλέπω όμως την υπογραφή σου», είπε αμήχανα ο Αριστείδης.

«Μα, να... αν προσέξεις στην κάτω αριστερή γωνία του καμβά, γράφει: D.T. με ξένους χαρακτήρες».

«Πώς να το φανταστώ!» έβγαλε τα γυαλιά και ανασηκώθηκε στη μύτη των ποδιών για να κολλήσει το πρόσωπο σχεδόν πάνω στην επιφάνεια του πίνακα ο Αριστείδης. «Μου είπε ότι την έφτιαξε κάποιος Δανός... Ντάνιλε Τόμασον... έτσι θυμάμαι ότι μου εξήγησε τα αρχικά, ο οποίος, λέει, ζει στην Αθήνα και συχνά ταξιδεύει σε Ινδία και Νεπάλ». Ξαναφόρεσε τους φακούς στα μάτια και σκούπισε με ένα μαντίλι το μέτωπό του. «Κάπου έχω κρατήσει το χαρτί με το όνομα». (σελ. 309)

Έτσι συμβαίνει και «ο μεσολαβητής» γίνεται σύμβολο, κοινωνικό, πολιτικό, φιλοσοφικό, ο ενδιάμεσος μιας ζωής δανεικής που δεν αφορά φυσικά μόνο τον ήρωα της αλλόκοτης αυτής ιστορίας, Αριστείδη Μαλλιαγκάκη. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να επεκταθώ, αυτό για το «δανεική ζωή» σε όλους κάτι θα πρέπει να μας θυμίζει. Για να μην πω και για το ελιξίριο «Χρυσηίδα». Αλλά στη συνέχεια, παρότι στη ζωή ο καθένας μας έχει και δεύτερη και τρίτη και πολλοστή ευκαιρία, ο μεσολαβητής δυστυχώς έπαιξε το καλό του χαρτί και θα τα ακούσει όταν «πού πια καιρός», η ζωή τού γυρίζει πια και το άλλο πλευρό – εξάλλου, όλα κύκλος δεν είναι;

«Θα σας το πω απλά, κύριε...» είπε, παριστάνοντας ότι ξεχνούσε το επίθετό του, σε ύφος χειρότερο από εκείνο που θα φορούσε αν του είχε κατακρεουργήσει όλη την οικογένεια ο Μαλλιαγκάκης. «Αποκλείεται επανάληψη της δόσης για τον ασθενή σας. Κι αν θέλετε να το θέσω διαφορετικά, το εμβληματικό μου τρίπτυχο είναι: μια γέννηση, μια ευκαιρία από μένα, ένας θάνατος...» (σελ. 330)

«Και τι το αφύσικο βρίσκεις σε αυτό, αγαπητέ; Σκέτο χρόνο αγόρασαν... όχι την αθανασία!»

«Η ελπίδα χαρίζεται σε εκείνους που δεν έχουν αγγίξει τα όριά τους».

«Η Γη θα συνεχίσει να γυρνάει δίχως απαραίτητα την κυρία... πώς τη λένε... με το παιδί της, αλλά και χωρίς εσένα και τους υπολογισμούς σου πάνω στην πλάτη μου». (σσ. 332-333)

«Όλα εξαρτώνται από το τι δίνει και τι παίρνει κανείς... τούτο δεν πρέπει οι άνθρωποι να το ξεχνούν. Γατί ο χρόνος τους είναι μηδαμινός και δανεικός και, δυστυχώς, ελάχιστα πράγματα μπορούν να κάνουν απέναντι σε αυτό». (σελ. 334)

Η διαπίστωση θα έρθει και θα είναι σκληρή, ο χρόνος τόσο πολύ σχετικός, ξαφνικά και γι' αυτόν τον Αριστείδη Μαλλιαγκάκη θα γίνει άλλος: «Θεωρούσε ίσαμε τότε, και το διατυμπάνιζε ως το σπουδαιότερο αξίωμά του, πως για εκείνον ο χρόνος ήταν μια μονάδα χρησιμότερη στο να μετράει χρήμα. Τώρα έβλεπε, με τρόμο, πως αντιπροσώπευε κάτι άλλο, ακριβότερο, το οποίο δεν είχε καμία σχέση με τον πλουτισμό. Ίσως σήμαινε, και ας μη γινόταν να τεκμηριωθεί, την αέναη πορεία προς ένα άγνωστο εμπρός, μια νομοτελειακή τροχιά επανένωσης κάθε ύπαρξης με το γενεσιουργό χάος ή τον άρρητο Θεό, ανάλογα από ποια βιοθεωρητική μεριά το έβλεπε κανείς, πιθανόν για να ξαναβρεθεί ο άνθρωπος στην ίδια τρύπα από την οποία ήρθε και πρωταντίκρισε τούτη τη ζωή.

»Όπως και να είχε, ό,τι και να κρυβόταν πίσω από μια τέτοια αίσθηση βιασύνης, η κυρίαρχη βεβαιότητα, πιο καταλυτική σε σχέση με όλα όσα είχαν γίνει για τον Μαλλιαγκάκη μια σφιχτή θηλιά, ήταν ότι ο δικός του χρόνος εξανεμιζόταν τραγικά και αφύσικα. Λες και κάποιος έκλεβε άμμο από την προσωπική του κλεψύδρα». (σελ. 427)

Το αποτέλεσμα, ο θύτης- θύμα, ένα ονοματεπώνυμο στο ίδιο τεφτέρι κι αυτός: «Πρέπει οπωσδήποτε, μου τόνισε επίσης ο γεροντάκος μας, να γράψω κάπου και τα στοιχεία σου. Δηλαδή: ονοματεπώνυμο, όνομα πατέρα και μητέρας, ημερομηνία γέννησης...»

«Μα τα ξέρει, Βασίλη!»

«Αυτό του είπα κι εγώ, όμως εκείνος επέμενε. Για το τετράδιό του με τις στατιστικές. Ξέρεις εσύ...»

Τα μάτια του επιχειρηματία γέμισαν δάκρυα κι έσκυψε άλλη μια φορά το κεφάλι ελπίζοντας να μη φανούν.

«Αριστείδης Μαλλιαγκάκης, του Εμμανουήλ και της Βερενίκης, γεννηθείς το χίλια εννιακόσια πενήντα τέσσερα».

Σε ένα μυθιστόρημα που είναι πολλά θρίλερ, αν θες, το θρίλερ της δικής μας ζωής ή μια φιλοσοφική πραγματεία περί συνείδησης και ψυχής, για το μυστήριο του χρόνου και για το αίνιγμα του θανάτου, τα εύθραυστα όρια αθωότητας και ενοχής και, φυσικά, ο συνεχής πόλεμος Καλού και Κακού με ό,τι μορφή μπορεί αυτό να πάρει για τον καθένα. Η αθανασία, που ενδέχεται τελικά και να είναι το θεϊκό μας παρόν, το σίγουρο είναι ότι σε ταράζει επαρκώς, υπενθυμίζοντας εκείνο του Σικελιανού πως όλη μας η ζωή σπουδή θανάτου θα πρέπει να είναι για να μπορέσουμε, τελικά, να τη ζήσουμε ή να τη χαρούμε.

Ο μεσολαβητής
Αντώνης Μπουλούτζας
Κριτική
483 σελ.
Τιμή € 16,50

Twitter