Έχοντας κατακτήσει, τόσο από τεχνικής όσο και από θεματολογικής σκοπιάς, τους κώδικες που κάνουν ένα μυθιστόρημα και πολιτικό και νουάρ, ο συγγραφέας και ποιητής Νίκος Δαββέτας στο τελευταίο του έργο επιβεβαιώνει χωρίς την παραμικρή αμφιβολία ότι αυτού του είδους τα αφηγήματα, όταν πετυχαίνουν, έχουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Πράγματι, ως προς το πολιτικό της υπόθεσης, έχουμε τον αγωνιστή της αριστεράς Νίκο Μπελογιάννη, την πολύκροτη δίκη του και την εκτέλεσή του, τις διαφορές –ιδεολογικές, ως επί το πλείστον– της μετεμφυλιακής Ελλάδας, αλλά και όπου υπάρχουν Έλληνες πολιτικοί πρόσφυγες, το Μάη του ’68 και, τέλος, ολόκληρη την πολιτική αναταραχή απ’ τη δικτατορία μέχρι τις μέρες μας. Όσον αφορά δε το νουάρ, έχουμε συγγραφείς και κριτικούς, ζωγραφικά έργα που είναι μάλλον πλαστά αλλά και συλλέκτες, διανόηση και φόνο, εκδότες και εκτιμητές έργων τέχνης, μαύρη αγορά και αστυνομία, αυτοεξόριστη Αριστερά και γενικώς σχολαστικούς ερευνητές. Η υπόθεση, άκρως περίπλοκη και γι’ αυτό αδύνατον να περιγραφεί, εμπεριέχει ένα φινάλε εντυπωσιακό, απρόσμενο και απρόοπτο, δίνοντας όχι μία αλλά πολλές ερμηνείες, σε ένα φόνο σχεδόν δοκιμασμένο για τη νουάρ ατμόσφαιρα του Παρισιού.

Ο Νίκος Δαββέτας είναι λοιπόν ένας μινιμαλιστής πεζογράφος, αρκούμενος στην πολιτική και κοινωνική καταγραφή, σεβόμενος την επίσημη Ιστορία αλλά παράλληλα δίνοντας τη δική του προσωπική άποψη, στόχος της οποίας είναι και η φανταστική απεικόνιση με τρόπο ψυχρό σε ό,τι άλλοι έχυσαν ποτάμια δάκρυα. Ο συγγραφέας, τονίζοντας τις αδυναμίες και πιστοποιώντας τα λάθη, χωρίς υπερβολή, γίνεται εμπνευστής ενός μυθιστορηματικού πλαισίου όπου δημοσιογράφοι, ερευνητές, ειδικώς και γενικώς άνθρωποι που η πραγματική τους δουλειά είναι μάλλον συγκεχυμένη, εκτινάσσει θαρραλέα και ύστερα από ενδελεχή έρευνα το συμβάν, το γεγονός, την κατάσταση, την ιστορική δομή σε αμφιλεγόμενη και δύσπιστη ανάγκη και ατομική ευθύνη, που οφείλει την άλλη εκδοχή, την οποία δίνει χωρίς περιστροφές. Το βιβλίο του Δαββέτα είναι ολιγοσέλιδο, περιεκτικό, συμπυκνωμένο, έτσι που και η παραμικρή λεπτομέρεια να διαφύγει, το σίγουρο είναι πως χάνει κανείς από την εξέλιξη της πλοκής. Τέλος, με ένα γλωσσικό ιδίωμα εντελώς απλό και κατανοητό, προσαρμοζόμενο στο είδος αφηγήματος που υπηρετεί και περνώντας το ερέθισμα από εφημεριδιακού τύπου περιγραφές, ο Δαββέτας γίνεται αμέσως διακριτός, βρίσκεται πλέον στο κεφάλι μιας κλίμακας που τα σκαλοπάτια δεν περισσεύουν, ενώ θα λέγαμε καταληκτικά πως το προσωπικό του στίγμα θα γίνει στο μέλλον –ήδη από τώρα έχει αρχίσει– κορμός ενός δέντρου με νωπές αλλά σίγουρα προοδευτικές και επαναστατικές ρίζες.

Δεν θα πω πως το τελευταίο βιβλίο του Δαββέτα μας εξέπληξε, αφού έκπληξη επαναλαμβανόμενη παύει να είναι έκπληξη. Θα πρόσθετα μόνο τούτο: πως σύμφωνα με τη γνώμη του δημιουργού, ο τεράστιος ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, ο οποίος συνταράχτηκε από το δράμα του αγωνιστή Μπελογιάννη και φιλοτέχνησε το πορτρέτο του, το οποίο δημοσιοποιήθηκε με παντοειδείς τρόπους, ήταν μάλλον αδύνατον να καταλάβει, ήταν μάλλον αδύνατον να αντιληφθεί, ήταν μάλλον ανέτοιμος να αξιολογήσει, τα τόσα δράματα που συνέβησαν σε αυτή τη χώρα, τα οποία και θα μπορούσαν να εμπνεύσουν αμέτρητες και γλωσσικές και εικαστικές καταθέσεις. Είναι δηλαδή τόσο μεγάλη η Ελληνική Τραγωδία, ώστε η εκτέλεση Μπελογιάννη αποτελεί ένα μόνο μέρος αυτής της πολιτικής διαπλοκής, ένα μόνο κομμάτι του παζλ του εθνικού μας μίσους, της εθνικής μας μισαλλοδοξίας.

Ο ζωγράφος του Μπελογιάννη
Νίκος Δαββέτας
Μεταίχμιο
217 σελ.
Τιμή € 13,30

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
• Ηλίας Λ. Παπαμόσχος: «Ανάληψη»
• Τάκης Καμπύλης: «Το κόμμα του καλού θεού»

Twitter