Θαυμάζουμε τον Συκουτρή από τις μεταφράσεις και τις μελέτες του για την αρχαία ελληνική γραμματεία. Ένας λαμπρός φιλόλογος, που η τύχη δεν του επέτρεψε να έχει την εξέλιξη που προέβλεπαν οι συγκαιρινοί του. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για τον χαρακτήρα, τη ζωή, τα βιώματά του που τον οδήγησαν τελικά στην αυτοκτονία. Η έκδοση της αλληλογραφίας του με την Όλγα Κομνηνού-Κακριδή ανήκουν στην περίοδο 1922-1924, όταν ο Συκουτρής δίδασκε ως καθηγητής φιλόλογος στο Ιεροδιδασκαλείο της Λάρνακας και η παραλήπτρια ήταν η φίλη-συνδεσμος με τους φοιτητές της παρέας του – την κλίκα, όπως την αποκαλούσε. Πρόκειται για 15 επιστολές που βρέθηκαν στα κατάλοιπά της και ο γιος της Φάνης Ι. Κακριδής επιμελήθηκε την έκδοσή τους με εισαγωγικό κείμενο, σημειώσεις και επιμέρους πληροφορίες. Μέσα απ’ αυτές τις επιστολές, γραμμένες όλες τους σε άψογη καθαρεύουσα, αναδύεται η προσωπικότητά του που είναι αυτή ενός ανθρώπου σε θέση μάχης. Και πώς αλλιώς, άλλωστε, εφόσον έχουμε να κάνουμε με μια ιστορική περίοδο κρίσιμων γεγονότων για τον ελληνισμό, την υπόθεση της Μικρασίας, την πολιτική αστάθεια στον ελλαδικό χώρο, τον αναβρασμό που υπήρχε στην αγγλοκρατούμενη τότε Κύπρο.

Ο Συκουτρής, που υπογράφει στις επιστολές με το ψευδώνυμο Αντιφών, τα βάζει με όλους και δεν διστάζει να τα βάλει και με τον εαυτό του. Αυτοκατηγορείται για ψυχρότητα και αναισθησία, αυτοχαρακτηρίζεται μισόκοσμος, υπερβολικός, κακός και καχύποπτος. Είναι αλήθεια όμως ότι αγωνίζεται να επιβιώσει εν μέσω ανθρώπων που δεν καταλαβαίνουν την αξία του, η δε κατάσταση στο Ιεροδιδασκαλείο δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Αναγνωρίζει ότι «οι μαθηταί, πρωχοί οι περισσότεροι, είναι πολύ φρόνιμοι και ευπειθείς: έχουν όρεξιν πολλήν να μάθουν και επιθυμίαν να γνωρίσουν πολλά, τα οποία ημιγιγνώσκοντες φαντάζονται υπερθαυμαστά και υπέρλαμπρα […] Δυστυχώς ως επί το πολύ δεν είναι παρά όρεξις μόνον. Όχι ότι απαισιοδοξώ, αλλά επί του παρόντος δεν μένω ευχαριστημένος. Και τούτο διότι δεν εργάζονται και ως εκ της φυγοπονίας και ραθυμίας όλων εδώ των Κυπρίων, όπως παρετήρησα, και διότι δεν εσυνήθισαν να εργάζονται ή μάλλον τους εσυνήθισαν να μη εργάζονται, διότι ποτέ δεν τους εζήτησαν να εντείνουν τας δυνάμεις των». (σελ. 52)

Η επιφυλακτικότητά του είναι εμφανής σε πολλά σημεία, κυρίως στα πρώτα γράμματα, όπου φαίνεται ότι θέλει να κρατά τις αποστάσεις και τους τύπους. Ο πολύς συγχρωτισμός δεν τον ενθουσιάζει, για να υποχωρήσει βαθμιαία όταν πετυχαίνει να κερδίσει τους μαθητές του. Αλλά δεν είναι μόνον οι μαθητές, είναι και οι συνάδελφοι και οι τοπικοί παράγοντες που ασκούν την επιρροή τους, όχι πάντα ευεργετική. Το γεγονός αποσπά όλη την προσοχή του και συνάμα τον εμποδίζει να ασχολείται με τα ενδιαφέροντά του: την αρχαιολογία, την επιγραφική, τη γλωσσολογία.

Ο αναγνώστης των επιστολών του Συκουτρή αρχικά αιφνιδιάζεται με την καθαρεύουσα που χρησιμοποιεί, η οποία εκείνη την εποχή ήταν επιβεβλημένη σε γραπτό και προφορικό λόγο για τους φιλολόγους καθηγητές (σε ορισμένα σημεία παρουσιάζονται νεολογισμοί, π.χ. συνδέσποτος – σελ. 128, δασκάλωμα – σελ. 145, Επέρασα φίλοι μου αθλιοχώρια – σελ. 151 ή γράφει Λευκοσία αντί Λευκωσία, επ’ ίσης αντί επίσης κ.λπ.), αλλά στη συνέχεια εξοικειώνεται και αφήνεται στον εξομολογητικό τόνο του αποστολέα. Εισχωρεί έτσι στην ατμόσφαιρα της δασκαλικής κοινότητας της Μεγαλονήσου και στην ψυχολογία του ευαίσθητου επιστήμονα που αναζητά την κατανόηση από τους φίλους και την προσοχή, τη μελέτη και την υπευθυνότητα από τους διδασκόμενους. Το μάθημα για τον ίδιο δεν είναι απλώς μια παράδοση διδακτέας ύλης, αλλά διαρκής προετοιμασία, γι’ αυτό και ζητά από την παραλήπτρια να του στείλει βιβλία από την Ελλάδα, ώστε να «παρασκευασθεί» σωστά. Γενικά τον απασχολεί η σκέψη και η συμπεριφορά των μαθητών του. «Περισσότερον θα ωφεληθούν από το παράδειγμα της ζωής μου, παρά αν τους παρουσιασθώ με σοβαρολογίας και ηθικολογίας. Έπειτα, το ζήτημα είναι να κερδίσω την εμπιστοσύνην των ως νέος και όχι ως καθηγητής. Από τον καθηγητήν περιμένουν βέβαια ηθικολογίας και σοβαρότητα αλλ’ από τον νέον όταν ιδούν σοβαρότητα τους κάμνει εντύπωσιν.» (σελ. 74)

Ο Συκουτρής εξομολογούμενος καταθέτει εδώ την ψυχολογία κάθε καθηγητή, η οποία δεν έχει αλλάξει έκτοτε. Η ωραία φροντισμένη έκδοση συνοδεύεται από φωτογραφίες εποχής με συναδέλφους του Συκουτρή, καθώς και φωτογραφίες περιοχών της Κύπρου από τις καρτ ποστάλ της αλληλογραφίας του.

Γράμματα του Ιωάννη Συκουτρή από την Κύπρο (1922-1924)
επιμέλεια: Φάνης Ι. Κακριδής
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
227 σελ.
Τιμή € 18,34 

Twitter