Παναγιώτης Σκορδάς: «Λεσβιακό ημερολόγιο 2017»
Όταν ο δημιουργός είναι εμπνευσμένος και διακατέχεται από πάθος, το έργο του έχει διάρκεια. Αυτό απέδειξε για έβδομη συνεχή χρονιά ο επιμελητής του Λεσβιακού ημερολογίου 2017 (φέτος από τις λεσβιακές εκδόσεις Μύθος) Παναγιώτης Σκορδάς, δρ. Νεοελληνικής Φιλολογίας. Η άρτια αυτή έκδοση, εκτός από τον επιμελητή και τον εκδότη, οφείλει τα μέγιστα στους πολύτιμους συνεργάτες: Παναγιώτη Μιχαηλάρη (διορθώσεις), Ανθή Σκαλοχωρίτου-Σκορδά (στοιχειοθεσία) και Τάκη Βαλάκο (σχεδιασμός-σελιδοποίηση).
Ο επιμελητής, βαθιά προβληματισμένος με την προσφυγική κρίση που χτύπησε το νησί, καλεί στον πρόλογό του τους συμπολίτες του να παραμείνουν ενωμένοι, για να αντιμετωπίσουν, όλοι μαζί, τις απρόσμενες δυσκολίες. Έτσι, το Ημερολόγιο, πλουσιότατο σε ύλη, φιλοξενεί σπουδαία κείμενα λεσβιακού ενδιαφέροντος ιστορικών, αρχαιολόγων, ποιητών, συγγραφέων, εικαστικών, ερευνητών, μελετητών, που χωρίζονται σε ενότητες και λαμπρύνουν την έκδοση που πραγματοποιήθηκε χάρη στην προαγορά φιλόμουσων χορηγών.
Τον αναγνώστη υποδέχεται η ζωγράφος Νίκη Ελευθεριάδη με πανέμορφους πίνακες και κεραμικά, ύμνος στο φως, στη χαρά της ζωής, στη γυναικεία κομψότητα, στη μαγεία του τοπίου στεριάς και θάλασσας, στον λαϊκό πολιτισμό! Το έργο της παρουσιάζει η Μαρία Μόσχου, στην εμπεριστατωμένη μελέτη «Η εικαστική διαδρομή μιας “ναΐφ” ζωγράφου. Παρατηρήσεις στο έργο της Νίκης Ελευθεριάδη».
Ο αναγνώστης, έχοντας στα χέρια του το Λεσβιακό ημερολόγιο του Παναγιώτη Σκορδά, θα συνοδεύει όλο το 2017 με πολύτιμη και πολύπλευρη γνώση τόσο για το ευλογημένο νησί της Λέσβου, όσο και ευρύτερα για τα Ελληνικά γράμματα. Γιατί, πάντοτε, το «πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους», κατά τον Οδυσσέα Ελύτη, ήταν στην πνευματική πρωτοπορία και επηρέαζε το γενικότερο πνευματικό γίγνεσθαι.
«Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί» λέει ο Σεφέρης, και ο Αλέξης Πανσέληνος άγγιξε τη μνήμη και μας πόνεσε βαθιά. Στο συνοπτικό, ωραίο κείμενό του «Στη Μυτιλήνη μετά από 20 χρόνια» αναφέρει ανάμεσα στα άλλα το Μουσείο Τεριάντ-Θεόφιλου, όπου είδε τον μοναδικό, πρωινό φύλακα και πληροφορήθηκε πως «τα μουσεία δεν χρηματοδοτούνται πια και η φύλαξή τους έχει αφεθεί στη γενναιοδωρία των ανθρώπων που τα νοιάζονται και τα φροντίζουν». Και ανατρέξαμε στη ρήση του Γάλλου πολιτικού και συγγραφέα Edouard Herriot «La culture, c’est ce qui demeure dans l’homme lorsqu’il a tout oublié» («Όταν ο άνθρωπος έχει ξεχάσει τα πάντα η παιδεία είναι αυτό που του μένει»). Ας ευχηθούμε οι άνθρωποι του πολύπαθου νησιού να αντλήσουν δύναμη από την πικρία της κρατικής αδιαφορίας και να αγωνιστούν για τη διατήρηση και την περαιτέρω ανάπτυξη όλων αυτών των στοιχείων που αποτελούν την ταυτότητά τους.
Και σαν ενίσχυση της ευχής, έρχεται το ποίημα της Μαρίας Φραγκιαδάκη «Απολογισμός ταξιδιού» να μας θυμίσει Εκείνους που μόχθησαν στο χτίσιμο του πολιτισμού και της παιδείας, για να μπορούν τα αεροπλάνα να απογειώνονται από το Αεροδρόμιο Ελύτης και να προσγειώνονται στο Αεροδρόμιο Καζαντζάκης, με όλο το βαρύ πολιτισμικό φορτίο που φέρουν τα ονόματα αυτά!
Η αρτιότητα της επιλογής των κειμένων του Ημερολογίου, κάθε φορά και ψηλότερα, από τον Παναγιώτη Σκορδά, κάνει δύσκολη τη δική μας επιλογή. Αναφέρουμε ένα μικρό δείγμα των εργασιών, από τις πολλές που μας εντυπωσίασαν, όπως «Ελλανίς και Λάμαξις»του Αγαθίου Σχολαστικού,«δύο λησμονημένες ηρωίδες της Λέσβου, και ο πυρήνας μιας πρώιμης παραλογής» της Τασούλας Καραγεωργίου που μεταφράζει και σχολιάζει το ποίημα, προσθέτοντας «ένα ελάχιστο αλλά, θέλω να πιστεύω, πολύ γοητευτικό στοιχείο στην πολιτιστική ιστορία της αγαπημένης μου Λέσβου…». Τη σπουδαία μελέτη του Ιωάννη-Ανδρέα Βλάχου «Γνώριζε ο Όμηρος την Ίσσα και την Άντισσα;». Την επίσης σπουδαία μελέτη των Μάκη Αξιώτη, Μάκη Παυλέλλη, Απόστολου Μακαρατζή για «Το Νυμφαίο της Μήθυμνας», στο κεφάλαιο «Αρχαιολογία», όπου καταλήγουν ότι «η κρήνη της παραλίας αποτελεί ένα μοναδικό μνημείο της αρχαίας πόλης, το οποίο πρέπει να συντηρηθεί, να προφυλαχτεί και να καταστεί επισκέψιμο». Στο ίδιο κεφάλαιο, η Δέσποινα Τσολάκη, στην εξαιρετική μελέτη«Ειδώλια από τάφους στην οδό Κυδωνιών», επιλέγει να παρουσιάσει 12 ειδώλια από τη νεκρόπολη, όπου σημειώνει τη σημαντική λεπτομέρεια ότι στην πλειονότητά τους βρίσκονται σε γυναικείες ταφές και ότι «η τοποθέτηση γινόταν κατά προτίμηση σε επαφή με τον νεκρό, είτε πάνω στη θωρακική χώρα, είτε στα κάτω άκρα».
Θαυμάσιο είναι το αφιέρωμα στη μνήμη της Ευρυδίκης Σιφναίου των Μάνου Ευστρατιάδη, Παναγιώτη Μιχαηλάρη, Ουρανίας Πολυκανδριώτη και Βασίλη Κολώνα. Ο τελευταίος κοσμεί το αφιέρωμά του «Η Μυτιλήνη της Ευρυδίκης Σιφναίου. Η επιστροφή στα πάτρια που δεν ολοκληρώθηκε» με πανέμορφες φωτογραφίες των αρχοντικών και επαύλεων της Μυτιλήνης, καθώς και του Αγίου Θεράποντος, του Γυμνασίου, του Δημαρχείου και ζωντανεύει μνήμες ιερές.
Λογοτεχνία, γραμματολογία έχουν πάντα ξεχωριστή θέση στα χρονικά του νησιού και του Ημερολογίου. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις εργασίες: «Ο Δημήτριος Βερναρδάκης (1890-1973) ως φιλόλογος και ποιητής (In memoriam)» του Παναγιώτη Βερναρδάκη, και «Γνωρίσματα της ποιητικής τέχνης του Έκτορα Κακναβάτου»του Γιάννη Κωνσταντέλλη.
Στα «Πρόσωπα που σημάδεψαν τη χρονιά που πέρασε»συναντάμε τρεις προσωπικότητες. Τον Κυριάκο Παπαδόπουλο, κυβερνήτη του σκάφους 602 του Λιμενικού Σώματος, για τις δραματικές προσπάθειες διάσωσης προσφύγων. Τον καθηγητή Νίκο Ζούρο για την προσφορά του στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και για την καθοριστική συμβολή του στην αναγνώριση και ένταξη του νησιού στο νέο πρόγραμμα της UNESCO (Global Geoparks) ως Παγκόσμιο Γεωπάρκο. Και τον συγγραφέα Τάκη Χατζηαναγνώστου για την πολύτιμη προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα, σχεδόν 80 χρόνια. Τρεις προσωπικότητες που καλύπτουν και τις τρεις ανάγκες του ανθρώπου, τη συναισθηματική, τη συνέχεια και την παράδοση της δημιουργίας στις επόμενες γενιές και την πνευματική αναζήτηση.
Πιστεύουμε ότι ο αναγνώστης, έχοντας στα χέρια του το Λεσβιακό ημερολόγιο του Παναγιώτη Σκορδά, θα συνοδεύει όλο το 2017 με πολύτιμη και πολύπλευρη γνώση τόσο για το ευλογημένο νησί της Λέσβου, όσο και ευρύτερα για τα Ελληνικά γράμματα. Γιατί, πάντοτε, το «πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγους», κατά τον Οδυσσέα Ελύτη, ήταν στην πνευματική πρωτοπορία και επηρέαζε το γενικότερο πνευματικό γίγνεσθαι. Τρανή απόδειξη και ο θαυμάσιος αυτός τόμος, κόσμημα για το εκδοτικό σύμπαν!
Λεσβιακό ημερολόγιο 2017
Γράμματα, τέχνες, πολιτισμός
Παναγιώτης Σκορδάς
Μύθος
435 σελ.
ISBN 978-618-80314-4-9
Τιμή: €15,00
