Jane Hawking: «Ταξιδεύοντας στην αιωνιότητα – Η ζωή μου με τον Στίβεν»
Ζώντας τα τελευταία χρόνια του γάμου τους κάτω από τα φώτα της δημοσιότητας η Τζέιν και ο Στίβεν Χόκινγκ, μετά το διαζύγιό τους η Τζέιν δεχόταν έντονες πιέσεις από εκδότες για να γράψει την αυτοβιογραφία της. Το αποτέλεσμα του εξαιρετικού βιβλίου Ταξιδεύοντας στην αιωνιότητα – Η ζωή μου με τον Στίβεν, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις Gema, αποδεικνύει ότι είχαν απόλυτο δίκιο.
Η ιστορία είναι γνωστή στους περισσότερους. Ο διασημότερος εν ζωή επιστήμονας, ο άρχοντας των θεωριών για τις μαύρες τρύπες και την ιστορία του χρόνου, με διαγνωσμένη μια σπάνια νευροκινητική θανατηφόρα ασθένεια από τα 21 του χρόνια –πριν από περισσότερο από μισό αιώνα– εξακολουθεί να ζει και να εργάζεται, καθηλωμένος σε αναπηρική πολυθρόνα, έχοντας χάσει σχεδόν κάθε ικανότητα κίνησης, καθώς και της ομιλίας.
Στο εξώφυλλο του βιβλίου δεν εικονίζεται ο ανάπηρος επιστήμονας, όπως τον παρουσιάζουν παντού – βλέπουμε σε κάδρο δύο χαμογελαστά νεανικά πρόσωπα, την Τζέιν και τον Στίβεν, την εποχή που ερωτεύτηκαν, για να ακολουθήσει σύντομα ο γάμος τους όταν η Τζέιν ήταν μόλις 21 ετών και ο Στίβεν λίγο μεγαλύτερος. Ο Στίβεν, με τα μεγάλα του γυαλιά, τα μαλλιά στο πρόσωπο και ένα ζεστό χαμόγελο που σχηματίζει δύο βαθιά λακκάκια. Ένα χαμόγελο που συχνά περιγράφεται μέσα στο βιβλίο και στο οποίο ανατρέχει η Τζέιν κάθε φορά που τα πράγματα γίνονται δύσκολα στην οικογενειακή ζωή.
Φανερώνει την πικρία της για μια οικογενειακή ζωή που τελείωσε όταν μπήκαν τόσοι άλλοι άνθρωποι στη ζωή τους, κυρίως νοσοκόμες και δημοσιογράφοι. «Δεν άργησε η ώρα που εγώ και η υπόλοιπη οικογένεια αρχίσαμε να αισθανόμαστε ότι έπρεπε να απολογούμαστε για την παρουσία μας, για την ύπαρξή μας την ίδια, για το ότι ανασαίναμε τον ίδιο αέρα με τον ιδιοφυή άντρα».
Η πρώτη γνωριμία έρχεται από το δημοτικό ακόμα, αν και για πρώτη φορά θα μιλήσουν όταν ο Στίβεν είναι ήδη στο πανεπιστήμιο και η Τζέιν ετοιμάζεται για τις εξετάσεις της. Το βιβλίο ξεκινάει αργά με τις σκέψεις μιας αγχωμένης έφηβης, και ίσως ο αναγνώστης αναρωτηθεί τι το ενδιαφέρον υπάρχει στο να μάθει τι σκεφτόταν και πώς περνούσε η γυναίκα ενός διάσημου επιστήμονα. Χωρίς να το καταλάβει, όμως, σιγά σιγά νιώθει να γίνεται μέρος της ζωής τους. Η ιστορία δεν είναι μόνο τα μεγάλα βραβεία και οι επιτυχημένες θεωρίες του διαστήματος. Είναι και τα μικρά καθημερινά γεγονότα, οι χαρές της οικογενειακής ζωής, οι δυσκολίες να ζεις ανάπηρος σε μια εποχή και σε ένα κράτος που έχει δομηθεί για αρτιμελείς. Δεν είναι μόνο οι διαλέξεις που δίνονται σε μεγάλες αίθουσες πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο, είναι οι ίδιες οι πόλεις και οι χώρες αυτές σε έναν κόσμο που αλλάζει.
Μια Αγγλία που μεταλλάσσεται προς το χειρότερο μέσα από την πολιτική των Τόρις και της Θάτσερ, μια Σοβιετική Ένωση που σιγά σιγά αναστέλλει την επιβολή απομόνωσης των επιστημόνων της και παραχωρεί πιο εύκολα βίζες, μια Αμερική που είναι έτοιμη να πληρώσει για να εξασφαλίσει τις υπηρεσίες του μεγαλύτερου επιστήμονα, ένας κόσμος που απειλείται από τα πυρηνικά.
Το βιβλίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως ταξιδιωτικό. Η Τζέιν, η οποία αγαπάει τις γλώσσες και πραγματοποιεί το πρώτο της ταξίδι, μόνη, στην Ισπανία, σιγά σιγά γυρνάει όλο τον κόσμο με τον Στίβεν, ο οποίος είναι καλεσμένος σε συνέδρια και πανεπιστήμια. Τα ταξίδια αυτά τα περιγράφει γλαφυρά, από την άποψη του ταξιδιώτη, ενώ ύστερα από ένα δύσκολο ταξίδι αρχίζει να αποκτά φοβία για τα αεροπλάνα. Αστείες ιστορίες για τη συνάντηση με τη βασίλισσα και το μπέρδεμα της αναπηρικής καρέκλας στο χαλί της αναμειγνύονται με επιστημονικά επιτεύγματα.
Ο Στίβεν ταξιδεύει με το μυαλό του στον χρόνο και στο διάστημα και ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία των επιστημονικών επιτευγμάτων του, δοσμένα με τρόπο απλοποιημένο, όπως μπορεί να τα αντιληφθεί κάποιος μη φυσικός όπως η γυναίκα του. Συγχρόνως η Τζέιν εκμυστηρεύεται όλες τις χαρές, τις απογοητεύσεις, τη συναισθηματική πίεση και φόρτιση που έζησε μαζί του. Φανερώνει την πικρία της για μια οικογενειακή ζωή που τελείωσε όταν μπήκαν τόσοι άλλοι άνθρωποι στη ζωή τους, κυρίως νοσοκόμες και δημοσιογράφοι. «Δεν άργησε η ώρα που εγώ και η υπόλοιπη οικογένεια αρχίσαμε να αισθανόμαστε ότι έπρεπε να απολογούμαστε για την παρουσία μας, για την ύπαρξή μας την ίδια, για το ότι ανασαίναμε τον ίδιο αέρα με τον ιδιοφυή άντρα». Με πικρία μιλάει για την εισβολή στη ζωή τους της νοσοκόμας που έγινε η δεύτερη γυναίκα του Στίβεν.
Ένα σωρό άνθρωποι αποκτούν γνώμη για το τι θα έπρεπε να κάνει και της υποδεικνύουν ότι η δική της επαγγελματική ζωή δεν έχει καμία σημασία και καλό θα ήταν να σπουδάσει νοσηλεύτρια για να μπορεί να υπηρετεί καλύτερα τον μεγάλο άντρα. Στο βιβλίο προσπαθεί να μεταδώσει την πίστη της στην οικογενειακή ζωή, στο πόσο πολύ επιδίωξε να τηρήσει την υπόσχεση που έδωσε όταν παντρεύτηκε, ότι θα στηρίζει τον άντρα της, αλλά πόσο δύσκολο γινόταν αυτό όσο οι γύρω της ξέχναγαν ότι και η υπόλοιπη οικογένεια είχε ανάγκες – η ίδια και τα τρία τους παιδιά. «Τώρα πια όμως αισθανόμουν ότι δεν ήμουν παρά ένας είλωτας, πως είχα υποβιβαστεί στον ρόλο που οι ακαδημαϊκοί τίτλοι του Κέμπριτζ συνόψιζαν με την έκφραση "η θέση της γυναίκας"» θα γράψει πριν ακόμα γίνουν τα πράγματα στ’ αλήθεια δύσκολα. «Με χρειάζονταν όλοι συνεχώς» θα αναφέρει λίγο μετά τη γέννηση του τρίτου παιδιού της, ενώ ο μεγάλος της γιος νοσηλεύεται στο νοσοκομείο και ο πατέρας των παιδιών της όχι μόνο δεν μπορεί να βοηθήσει αλλά απαιτεί όλη της την προσοχή και τη φροντίδα.
Θα προσπαθήσει να κερδίσει την αυτοεκτίμησή της τελειώνοντας τη διατριβή της στις μεσαιωνικές γλώσσες, διατριβή στην οποία γίνεται αρκετή αναφορά ταξιδεύοντας τον αναγνώστη εκτός από την αιωνιότητα και στους χώρους της ποίησης και σε ξεχασμένους πολιτισμούς. Η συγγραφέας δεν είναι μόνο η γυναίκα του Στίβεν Χόκινγκ, αλλά κάποια που ξέρει να χειρίζεται ιδιαίτερα καλά τις λέξεις.
Η ζωή τους εξαρτάται πολύ, ειδικά πριν ο Στίβεν γίνει διάσημος, από συγγενείς, φίλους αλλά και από τη φιλανθρωπία, μια και οι αμοιβές του ως καθηγητή στο Κέμπριτζ ήταν μέτριες, ενώ τα έξοδα λόγω της κατάστασής του υπέρογκα. Η επιστήμη βοηθάει με τεχνολογικό εξοπλισμό, αυτός όμως στοιχίζει. «Όταν έχασε τη φωνή του ο Στίβεν ανακάλυψε ότι είχε κερδίσει μια πολύ βελτιωμένη μέθοδο επικοινωνίας». Αυτό συμβαίνει αφού πλέον μπορεί να ακούγεται το τι λέει με ευκρίνεια και όσο δυνατά θέλει, μέσω υπολογιστή. Ενώ όταν αποκτά, μετά από δυσκολίες και γραφειοκρατία, το εξελιγμένο αναπηρικό καρότσι, η Τζέιν αναφέρει: «Ο Στίβεν μπορούσε επιτέλους να απολαμβάνει το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης, όπως και όποτε εκείνος έκρινε».
Η ιστορία δεν είναι μόνο τα μεγάλα βραβεία και οι επιτυχημένες θεωρίες του διαστήματος. Είναι και τα μικρά καθημερινά γεγονότα, οι χαρές της οικογενειακής ζωής, οι δυσκολίες να ζεις ανάπηρος σε μια εποχή και σε ένα κράτος που έχει δομηθεί για αρτιμελείς. Δεν είναι μόνο οι διαλέξεις που δίνονται σε μεγάλες αίθουσες πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο, είναι οι ίδιες οι πόλεις και οι χώρες αυτές σε έναν κόσμο που αλλάζει.
Οι επιτυχίες δεν αφορούν μόνο το σύμπαν αλλά και τις νίκες ενάντια στο σύστημα που δυσκολευόταν να τους παρέχει τα βασικά για να μπορεί να εργάζεται ο Στίβεν, παρότι δεν τσιγκουνευόταν τις τιμητικές διακρίσεις. «Ενώ εξακολουθούσε να εξελίσσει τη γνωριμία του με το σύμπαν, ένα σωρό διακεκριμένοι φορείς συνωθούνταν σπεύδοντας να τον σκεπάσουν ολόκληρο με μετάλλια, βραβεία και τιμητικά διπλώματα» θα γράψει κάπου η Τζέιν μισοειρωνικά.
Στο βιβλίο αναφέρεται διακριτικά ο δεύτερος άντρας της Τζόναθαν, ο οποίος είχε μπει στη ζωή της πολύ πριν διαλυθεί ο γάμος της με τον Στίβεν.
Το τέλος του βιβλίου έχει γραφεί σε πτήση από Αγγλία προς Σιατλ, με την Τζέιν να έχει κατανικήσει πια τη φοβία της για τα αεροπλάνα και πηγαίνοντας να δει τα εγγόνια της στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το τέλος δεν αφορά τις επιτυχίες του Στίβεν, αλλά των παιδιών της, για τα οποία είναι ιδιαίτερα περήφανη.
Ταξιδεύοντας στην αιωνιότητα
Η ζωή μου με τον Στίβεν
Jane Hawking
Μετάφραση: Έφη Φρυδά
Gema
672 σελ.
ISBN 978-960-6893-33-9
Τιμή: €17,00
