fbpx
Όσκαρ Ουάιλντ: «Δεν έχω τίποτα να δηλώσω, παρά μόνο την ιδιοφυΐα μου» κριτική της Ανθούλας Δανιήλ

Όσκαρ Ουάιλντ: «Δεν έχω τίποτα να δηλώσω, παρά μόνο την ιδιοφυΐα μου»

Σε έναν τόμο μικρού μεγέθους, εκατόν είκοσι επτά σελίδων, ένα Εισαγωγικό Σημείωμα και ένα Xρονολόγιο, βρίσκεται συγκεντρωμένη η «ιδιοφυΐα» που έτσι προκλητικά δηλώνει ο τίτλος του βιβλίου του απρόβλεπτου Όσκαρ Ουάιλντ: Δεν έχω τίποτα να δηλώσω, παρά μόνο την ιδιοφυΐα μου. Σε πόσα βιβλία του που έχουν κυκλοφορήσει και παιχτεί στο θέατρο και διαβαστεί και επανεκδοθεί, δεν έχουμε την ευκαιρία να ξαναδούμε αυτή την ιδιοφυΐα του. Θυμίζω πρόχειρα το De profundis, εκδ. Σμίλη, 2012, τη Σαλώμη, Gutenberg, 2016. Τώρα, το παρόν, με αποσπάσματα προκλητικά, συμβουλές τολμηρές, κρίσεις και παρατηρήσεις δηκτικές έως προσβλητικές. Θα θυμίσω, ωστόσο, ως βιβλίο αναφοράς, το Ο κριτικός ως δημιουργός, εκδ. Στιγμή 1984, στη μετάφραση του αλησμόνητου Σπύρου Τσακνιά, όπου δύο συνομιλητές συζητούν πάνω στο θέμα που θέτει ο τίτλος, παραχωρώντας μεγαλόψυχα στον κριτικό την προέκταση του έργου του δημιουργού: «Για τον κριτικό, το έργο τέχνης είναι απλώς μια αφορμή για ένα νέο έργο, δικό του πια...», που «κάνει τον κριτικό δημιουργό», που «ψιθυρίζει χίλια διαφορετικά πράγματα που δεν υπήρχαν μέσα στο μυαλό που λάξεψε το άγαλμα ή ζωγράφισε τον πίνακα ή σκάλισε το πετράδι».

. Όπως λέει ο ίδιος, «o χρόνος δεν μπορεί να βλάψει την ομορφιά» και η αλήθεια αυτής της ρήσης του φαίνεται να επιβεβαιώνεται, αφού το έργο του και η προσωπικότητά του, εκατόν δέκα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του, παραμένουν επίκαιρα, διαβάζονται και προκαλούν αίσθηση για τη δύναμη της επικαιρότητάς τους, θαυμασμό για τον άνθρωπο και το έργο, θλίψη για την καταστροφική κατάληξη.


Όπως λέει ο ίδιος, «o χρόνος δεν μπορεί να βλάψει την ομορφιά» και η αλήθεια αυτής της ρήσης του φαίνεται να επιβεβαιώνεται, αφού το έργο του και η προσωπικότητά του, εκατόν δέκα χρόνια μετά τον πρόωρο θάνατό του, παραμένουν επίκαιρα, διαβάζονται και προκαλούν αίσθηση για τη δύναμη της επικαιρότητάς τους, θαυμασμό για τον άνθρωπο και το έργο, θλίψη για την καταστροφική κατάληξη. Ο Όσκαρ Ουάιλντ είχε πνεύμα πειρακτικό, ειρωνικό, σαρκαστικό, καυστικό, αποκαθηλωτικό, αποστομωτικό, σκανδαλιστικό, εξοργιστικό αλλά και σπινθηροβόλο κομψό και αστραφτερό. Είχε διεισδύσει τόσο βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή. Είχε τόσο θάρρος και θράσος όσο απαιτούσε η ιδιοφυΐα του για να προκαλέσει τη συντηρητική κοινωνία της εποχής του, διαπράττοντας ύβρι, θα έλεγαν οι δικοί μας οι αρχαίοι, παίζοντας εν ου παικτοίς. Κομψός, πολυτελής, εστέτ, άριστος συζητητής, εκκεντρικός και στο ντύσιμο όπως και στις ιδέες του, χτύπησε κατά πρόσωπο την υποκρισία της κοινωνίας του.

Γεννήθηκε στο Δουβλίνο το 1854. Ο πατέρας του ήταν επιτυχημένος οφθαλμίατρος και η μητέρα ποιήτρια που υποστήριζε την ένοπλη εξέγερση κατά της Αγγλίας. Μάλλον από αυτήn τη ρίζα κληρονόμησε τα ταλέντα και την περιφρόνηση των κοινωνικών κανόνων. Σπούδασε στην Ιρλανδία και στην Αγγλία, εντάχθηκε στο κίνημα «Η Τέχνη για την Τέχνη», έγραψε σε περιοδικά, έδωσε διαλέξεις, το 1881 ταξίδεψε στην Αμερική και στον Καναδά για να μιλήσει για την τέχνη. Επανήλθε στην Ευρώπη, το 1884 παντρεύτηκε στο Παρίσι και απέκτησε δυο γιους, έγραψε κοινωνικές κωμωδίες, που παίχτηκαν στο θέατρο του Γουέστ Εντ με τεράστια επιτυχία.

Στην κορυφή της επιτυχίας η τύχη του μετεστράφη με αφορμή τη μοιραία για τη ζωή του σχέση με τον Άλφρεντ Ντάγκλας, ή «Μπόζι», η οποία προκάλεσε τα συντηρητικά ήθη της εποχής του, τον οδήγησε σε δίκη από την οποία βγήκε καταδικασμένος για ομοφυλοφιλία σε δύο χρόνια φυλάκιση στις φυλακές του Ρέντιγκ. Εκεί, λησμονημένος από όλους, και από τον «Μπόζι», έγραψε το περίφημο εξομολογητικό έργο, γνωστό πλέον ως De Profundis.

Μετά την αποφυλάκισή του πήγε στο Παρίσι, άλλαξε το όνομά του σε Σεμπάστιαν Μέλμοθ, και τρία χρόνια μετά πέθανε από μηνιγγίτιδα στις 30 Νοεμβρίου του 1900. Ο τάφος του στο κοιμητήριο του Περ Λασέζ, όπου αναπαύονται και άλλοι διάσημοι, είναι τόπος προσκυνήματος. Πρόσφατα μάλιστα η μαρμάρινη σφίγγα που τον σκεπάζει καλύφτηκε από τζάμι, για να προστατευτεί από τα χιλιάδες φιλιά με κόκκινο κραγιόν που αφήνουν οι θαυμάστριες του πάνω της.

Τα Άπαντα του Ουάιλντ εκδόθηκαν μετά το θάνατό του, το 1908, με επιμέλεια του Ρόμπερτ Ρος, ο οποίος ήταν ο πρώτος και παρέμεινε μέχρι τέλους πιστός και αφοσιωμένος φίλος.

Της ιδιοφυΐας του δείγματα διαβάζουμε στο βιβλίο, αστραψιές του μυαλού του, σε μορφή στροφών, σαν να είναι το ποίημα της ζωής του, της σκέψης και της δημιουργίας του. Επιθετικό και προκλητικό, ρίχνει αιχμηρά βέλη στην κοινωνία, στην εκκλησία, στην οικογενειακή ζωή, στον πνευματικό κόσμο, στη νοημοσύνη των συμπατριωτών του. Αφορμή η «πλήρης άγνοια» από την πλειοψηφία των Άγγλων του νοήματος της λέξης «αισθητική». Γι’ αυτό, άλλωστε, «το αγγλικό κοινό ποτέ δεν αισθάνεται ανετότερα παρά όταν του μιλάει κάποια μετριότης». Στα δείγματα ιδιοφυΐας του βιβλίου περιλαμβάνεται και η άποψή του για τον κριτικό, ο οποίος πρέπει να αγαπά το έργο (το υποστήριζε και ο δικός μας ο Γιώργος Σεφέρης), να μαθαίνει από αυτό για να μπορεί να καθοδηγεί το κοινό. Ο χρόνος δεν μπορεί να βλάψει την ομορφιά. Το μυστικό της ζωής βρίσκεται στην τέχνη, να μην ξεχνάμε πως «κάθε τι μοντέρνο το χρωστάμε στους Έλληνες», «η βλακεία είναι πάντα πειρασμός ακαταμάχητος για την ευφυΐα και η αθλιότης η σταθερή bestia triumphans», «τίποτα δεν αξίζει να το κάνεις εκτός από αυτό που ο κόσμος λέει πως είναι αδύνατο», «να ξέρεις ακριβώς πόσο λάδι να βάλεις στο ξίδι σου», «ποιητής χωρίς υστερίες είναι σπάνιος», «είμαι τόσο έξυπνος που μερικές φορές δεν καταλαβαίνω λέξη απ’ όσα λέω», «οι ιεραπόστολοι είναι η τροφή που παρέχει ο Θεός σε στερημένους και υποσιτισμένους κανίβαλους». Κι ένα τελευταίο, που αποδείχτηκε μοιραίο και τον διέψευσε δυστυχώς: «Η σκέψη είναι το πιο ανθυγιεινό πράγμα στον κόσμο και ο κόσμος πεθαίνει από αυτήν, ακριβώς όπως πεθαίνει από κάθε άλλη ασθένεια. Ευτυχώς στην Αγγλία δεν είναι μεταδοτική». Η καταδίκη του έδειξε πως δεν μπορεί να λακτίζει προς κέντρα. Πέθανε νέος και μας στέρησε τα ωριμότερα χρόνια του, σαν να ήθελε η μοίρα να μας επαναλάβει ότι οι ευφυείς πεθαίνουν νέοι.

Δεν έχω τίποτα να δηλώσω, παρά μόνο την ιδιοφυΐα μου
Όσκαρ Ουάιλντ
Μετάφραση: Τιτίνα Σπερελάκη
Πατάκης
136 σελ.
ISBN 978-960-16-5239-9
Τιμή: €5,50
001 patakis eshop


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΔΙΑΦΟΡΑ
Anne Plantagenet: «Η μοναδική Μαρία Καζαρές»

Υπάρχει η νιότη. Υπάρχει το γήρας. Επέλεξα να γεράσω στο μεσουράνημά μου. Μαρία Καζαρές Βιβλίο-βιογραφία μιας σπουδαίας γυναίκας, που έζησε πλάι αλλά και στη σκιά του Αλμπέρ Καμύ. «Η φωνή της είναι σκοτεινή,...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΔΙΑΦΟΡΑ
«Προσωπικό αρχείο αρχηγού ΕΔΕΣ στρατηγού Ναπολέοντος Ζέρβα (περιόδου 1942-1944)»

Ο Ναπολέων Ζέρβας (Άρτα, 1891 – Αθήνα, 1957), στρατιωτικός, κινηματίας, ιδρυτής-αρχηγός του Εθνικού Δημοκρατικού Ελληνικού Συνδέσμου (ΕΔΕΣ) και πολιτικός, υπήρξε ένα από τα πλέον συζητημένα πρόσωπα του 20ού...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ > ΔΙΑΦΟΡΑ
Κατερίνα Τσιρίδου – Τάσος Κακλαμάνης: «Μαρίκα Νίνου / Ευαγγελία Αταμιάν: “Σαν άστρο εβασίλεψα”»

Είναι ένα βιβλίο με θέμα τη ζωή της Μαρίκας Νίνου, που συνέγραψαν η Κατερίνα Τσιρίδου και ο Τάσος Κακλαμάνης με τη βοήθεια της Ευαγγελίας Αγαπητού, μεγαλοπρεπές, τέτοιο που να αξίζει στη μεγάλη...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.