Μάνος Ματσαγγάνης: «Γράμματα από την Αμερική»
Από το Σεπτέμβριο του 2014 μέχρι τον Απρίλιο του 2015, ο Μάνος Ματσαγγάνης, αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, βρέθηκε στις ΗΠΑ ως υπότροφος του Ιδρύματος Fullbright, αρχικά στο Πανεπιστήμιο Harvard στη Βοστώνη και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Berkeley στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια.
Τα κείμενα του καθηγητή Ματσαγγάνη μεταφέρουν την εικόνα μιας άλλης κοινωνίας, των αμερικανικών πανεπιστημίων και της ακαδημαϊκής κοινότητας ερευνητών και διδασκόντων στα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα του κόσμου.
Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου της παραμονής του στις ΗΠΑ, ο οικονομολόγος έστελνε κείμενα που δημοσιεύτηκαν σε ελληνικό περιοδικό· τα κείμενα αυτά, με μορφή ημερολογίου, αποτελούν τον κορμό του παρόντος έργου.
Η μαγική Αμερική
Ο Μάνος Ματσαγγάνης γράφει για την εμπειρία ενός πολύμηνου ταξιδιού στις ΗΠΑ και η ματιά του έχει τριπλό ενδιαφέρον για τον Έλληνα αναγνώστη.
Πρώτον, περιγράφει την καθημερινή ζωή ενός υπότροφου καθηγητή στις ονειρεμένες πανεπιστημιουπόλεις των ΗΠΑ, όπου φοιτητές και καθηγητές περνούν το χρόνο τους ανάμεσα σε παραδόσεις και ανάγνωση σε υπέροχες βιβλιοθήκες, συζητήσεις και εκδηλώσεις, ταινίες, γεύματα, γλέντια κι εξόδους, φιλίες, έρωτες και φιλοσοφικές αναζητήσεις.
Σε δεύτερο επίπεδο, τα κείμενα του Ματσαγγάνη περιγράφουν συνοπτικά τις σημαντικότερες από τις ομιλίες, ημερίδες και συζητήσεις που παρακολούθησε κατά τη διάρκεια του εξαμήνου αλλά και τα εργαστήρια οικονομικής και πολιτικής επιστήμης αλλά και παγκόσμιας ιστορίας στα οποία έλαβε μέρος· ένα είδος abstract που δίνει μια καλή εικόνα για το τι διαμείφθηκε. Σε όλα τα παραπάνω γεγονότα είχε την ευκαιρία να συναντήσει και να συνομιλήσει με κορυφαίους οικονομολόγους, μεταξύ των οποίων ο Τομά Πικετί, πανίσχυρους θεσμικούς παράγοντες όπως ο Χοακίν Αλμούνια (Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων και Επίτροπος Ανταγωνισμού κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας και ελληνικής κρίσης) αλλά και πρωτοκλασάτους εν ενεργεία πολιτικούς, όπως ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας και ηγέτης των Γερμανών Σοσιαλδημοκρατών Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.
Η Ελλάδα παρούσα
Σε τρίτο επίπεδο, παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο εξελισσόταν στα μάτια των Αμερικανών συναδέλφων του το ελληνικό «δράμα». Θυμίζουμε ότι την περίοδο κατά την οποία ο Μάνος Ματσαγγάνης βρισκόταν στις ΗΠΑ, εδώ στην Ελλάδα παιζόταν άλλη μια τρομερή σκηνή στο θέατρο της πτώχευσης: η αξιολόγηση που δεν μπορούσε να κλείσει, ο πρωθυπουργός που έχοντας «εκτελέσει» τις προσταγές των δανειστών εκλιπαρούσε για «ανάσα ζωής», η προεδρική εκλογή που μπλοκαρίστηκε από την αντιπολίτευση, οι εκλογές του Ιανουαρίου που ανέδειξαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα μια αριστερή κυβέρνηση και η γκροτέσκα διαπραγμάτευση με τους δανειστές μας.
Αν και ο καθηγητής βρέθηκε στην Αμερική για να μελετήσει μακροοικονομικά οικονομικά ζητήματα και νέες θεωρίες, η τρέχουσα πραγματικότητα της Ελλάδας βρισκόταν παρούσα καθημερινά μπροστά του. Και μόνο στο άκουσμα της χώρας προέλευσής του δεχόταν πληθώρα ερωτημάτων· κάποιες στιγμές φαίνεται πως ήρθε σε δύσκολη θέση.
Το βιβλίο πράγματι δεν είναι απλώς ένα ημερολόγιο του εκπαιδευτικού ταξιδιού του στις ΗΠΑ με αναφορές στη διεθνή οικονομική πολιτική, αλλά έχει συνεχείς αναφορές στην ελληνική πολιτική πραγματικότητα. Ο καθηγητής χαίρεται τον Ιανουάριο του 2015 για την πτώση της συγκυβέρνησης Σαμαρά - Βενιζέλου, δύο πολιτικών «που δεν έμαθαν τίποτε από τη χρεοκοπία», «που συντήρησαν ένα παρωχημένο σύστημα εξουσίας», «που αντιστάθηκαν στις μεταρρυθμίσεις και τον εκσυγχρονισμό», δύο πολιτικών που προτίμησαν να προστατεύσουν τις εκλογικές πελατείες τους αντί για τους ανέργους και τους φτωχούς.
Όσο για τον ΣΥΡΙΖΑ, τον θεωρεί «εθνολαϊκιστικό» κόμμα που συνεργάζεται με ένα ακροδεξιό αντιμνημονιακό μόρφωμα κι έχει έναν «ακαλλιέργητο νεαρό» ως ηγέτη του. Ο Ματσαγγάνης καταφέρεται με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο εναντίον του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου και, σε αντίθεση με τους περισσότερους Αμερικανούς συνομιλητές του, βλέπει την καταστροφή να έρχεται από μια κυβέρνηση στην οποία καταλογίζει πρωτοφανή προχειρότητα και επικίνδυνο ερασιτεχνισμό.
Για την αριστερά
Ο Μάνος Ματσαγγάνης τα έχει βέβαια συνολικά με την αριστερά: αμφισβητεί τη θέση της ότι προϋπόθεση για την επανεκκίνηση της ευρωπαϊκής οικονομίας είναι ο περιορισμός των πολιτικών λιτότητας. Ζητάει από την αριστερά να εγκαταλείψει τον ταξικό της λόγο και να επικεντρώσει το ενδιαφέρον της σε ζητήματα όπως η δημόσια σπατάλη, η αναποτελεσματικότητα της κεντρικής διοίκησης, η κριτική στον καταναλωτισμό και η ανάδειξη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων «μιας ανάπτυξης ρηχής, που κάνει τους ανθρώπους πλουσιότερους αλλά όχι ευτυχέστερους».
Κατά την άποψή του, η διαχείριση της παρακμής (την οποία αναγνωρίζει ως τη μεγαλύτερη ασθένεια των δυτικών οικονομιών), με άξονες την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την πλήρη απασχόληση και το σεβασμό στο περιβάλλον είναι το ιστορικό καθήκον της ευρωπαϊκής αριστεράς. Συνολικά, κινείται στο πλαίσιο μιας σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής, η οποία έναν χρόνο αργότερα θα είναι στην πραγματικότητα η επίσημη πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ.
Αν και ο καθηγητής βρέθηκε στην Αμερική για να μελετήσει μακροοικονομικά οικονομικά ζητήματα και νέες θεωρίες, η τρέχουσα πραγματικότητα της Ελλάδας βρισκόταν παρούσα καθημερινά μπροστά του.
Τα κείμενα του καθηγητή Ματσαγγάνη μεταφέρουν την εικόνα μιας άλλης κοινωνίας, των αμερικανικών πανεπιστημίων και της ακαδημαϊκής κοινότητας ερευνητών και διδασκόντων στα μεγαλύτερα εκπαιδευτικά ιδρύματα του κόσμου. Μεταφέρει επίσης το ανοιχτόμυαλο πνεύμα των περισσότερων συνομιλητών του και είναι διανθισμένο τόσο με ταξιδιωτικές αφηγήσεις όσο και με οικονομικές σκέψεις.
Το ωραίο είναι ότι ο ίδιος αντιμετωπίζει το επάγγελμά του με χιούμορ («“Έλληνας οικονομολόγος” είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο» γράφει), ενώ στέκεται με σκεπτικισμό απέναντι στην επιστήμη που διακονεί: θεωρεί ότι τα οικονομικά τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εξελιχθεί σε μια υπερποσοτικοποιημένη κοινωνική επιστήμη που συμπεριφέρεται σαν να ήταν θετική. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των κορυφαίων οικονομολόγων του καιρού μας έπεσαν (και συνεχίζουν πέφτουν ορισμένοι) έξω στις διαπιστώσεις τους.
Γράμματα από την Αμερική
Μάνος Ματσαγγάνης
Κριτική
152 σελ.
ISBN 978-960-586-128-5
Τιμή: €10,00
