Θωμάς Κοροβίνης: «Τ’ αγαπημένα: Ποιήματα και αφηγήματα άλλων»
Ο Θωμάς Κοροβίνης προλογίζει το βιβλίο του –Τ’ αγαπημένα του Θωμά Κοροβίνη - Ποιήματα και αφηγήματα άλλων– αυτοπαρουσιαζόμενος και εξομολογούμενος. Είναι το «παιδί φανατικό για γράμματα» που βρήκε την κλίση του από τα έξι του χρόνια. Είναι το παιδί που γνώρισε τη γλώσσα και την παραγωγή του λαού του από την «τριβή και το σμίξιμο με ποικίλες ομάδες και τύπους ανθρώπων» που τους έζησε από κοντά και τους άλλους, τους πιο επιφανείς, από τα βιβλία που διάβασε. Και διάβασε πολλά, αν κρίνουμε από το κατεβατό της πρώτης σελίδας του βιβλίου, το οποίο φυσικά προϋποθέτει άλλα τόσα που δεν ονοματίζει. Εσπούδασε φιλολογία και εδίδαξε, αλλά δεν τον έφαγε η σκόνη του σπουδαστηρίου σαν τον Φάουστ. Αντιθέτως, μάλιστα, λόγω της «τριβής» που λέγαμε πέτυχε το συνδυασμό που ο μέγας Γκαίτε είχε επισημάνει πως έλειπε από τον ήρωά του. Δηλαδή έζησε μέσα στον κόσμο, πήρε τα «μικρόβια» των ωραίων πραγμάτων και τα καλλιέργησε, αρχίζοντας από τα τετράστιχα των φύλλων του ημερολογίου –καλά για πρώτο στάδιο μύησης– και συνεχίζοντας με τα βιβλία και τη δοκιμότερη ποίηση. Και φυσικά, πας αναγνώστης φανατικός για ποίηση, δεν μπορεί, κάποια στιγμή κάτι θα γράψει και αυτός, και ας τα φυλάει στο συρτάρι, πράγμα που σημαίνει ότι ξεδιαλέγει τι από τη μεγάλη προσφορά της έμπνευσης πρέπει να κοινοποιήσει και σε τι θα ασκήσει λογοκρισία.
Τ’ αγαπημένα του Κοροβίνη εντέλει είναι και δικά μας αγαπημένα, και με την επιλογή του μας δείχνει τι είναι αυτό που μας διαμορφώνει, τι είναι αυτό που μπαίνει ως λίθος επί λίθου στο μεγάλο οικοδόμημα της τέχνης που ομορφαίνει τη ζωή μας.
Γεννήθηκε σε μια χώρα που γέννησε τον Ευριπίδη και τον Ρίτσο και αυτό του δίνει το μέτρο της σύγκρισης που τον κάνει υπερήφανο για τη γενιά του και μετριόφρονα για τον εαυτό του. Άλλωστε, η ποίηση δεν είναι μόνο τρόπος γραφής αλλά και τρόπος ζωής, το λέει και το εννοεί. Έτσι το μεράκι του για τα ωραία θα το βγάλει στο σχολείο –ζηλεύω τους μαθητές του–, θα το αναπτύξει στο τραγούδι, πράγμα στενά δεμένο με τη μουσική από τα αρχαία χρόνια.
Ήθελα να ’μουν όμορφος, να ’μουν και παλικάρι,
να ’μουνα και τραγουδιστής, δεν ήθελ’ άλλη χάρη
λέει το δημώδες, το οποίο έκανε πράξη. Τραγούδησε με την ψυχή του.
Από το πρώτο ποίημά του (το έγραψε επτά ετών) στηλιτεύει την αδικία. Ζητάει κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά οι άλλοι τον συμβουλεύουν: «Αυτά τα πράγματα να μην τα γράφεις, είναι κομμουνιστικά και θα σε κυνηγάνε, μανίτσα μου» του είπε η μορφωμένη κυρία Νεγρεπόντη που της τα έδειξε για να του πει τη γνώμη της. Η εποχή του Κοροβίνη είναι εποχή που πολλά «κομμουνιστικά» βγαίνουν στον αέρα, για να ’χουν κάτι να απαγορεύσουν οι δικτάτορες που θα τα ακούσουν. Η καλή κυρία τον συμβούλεψε να γράψει για την όμορφη φύση γύρω του, αλλά εκείνος ήθελε να έχει τζάγκουαρ, ο φτωχός. Μα γίνονται τέτοιες ανατροπές στο κοινωνικό στάτους; Και τότε οι πλούσιοι τι θα είχαν; «Το κορίτσι το βεσπάκι μου κι εγώ»; Κι άλλο απρόσμενο. Στην εφηβεία του αυτός ο «απροσάρμοστος» πηγαίνει στην εκκλησία και ψέλνει. Και στην οικογενειακή ταβέρνα που δουλεύει ακούει ρεμπέτικα. Ιδού πώς προκύπτει ένας Κοροβίνης με επιρροές από εκεί που πραγματικά πηγάζει η αληθινή τέχνη και βγαίνει καθαρή και ντρίτα για να προσφερθεί στο λαό. Όλες οι μεγάλες λαϊκές τραγουδίστριες ανήκουν στα «αγαπημένα» του. Στα «αγαπημένα» του ανήκουν και τα ρομάντζα της εποχής, αλλά και τα μεγάλα αριστουργήματα της λογοτεχνίας –η Ωραία του Πέρα, η Νανά του Ζολά, οι Αδελφοί Καραμαζώφ, αλλά και τα Άρλεκιν της εποχής, ήτοι η Ιωάννα Μπουκουβάλα-Αναγνώστου–, λαϊκά μυθιστορήματα που έχαιραν μεγάλης εκτίμησης από το κοινό. Κι ακόμα Γκαούρ-Ταρζάν, Κλασσικά Εικονογραφημένα, Μίκυ Μάους. Του άρεσε και ο κινηματογράφος, οι καραμέλες και οι σοκολάτες «Τζόυ» Παυλίδου.
Όμως τον Καβάφη, τον Παπαδιαμάντη, τον Καζαντζάκη, το «Ψαλτήρι» του Δαυίδ τα είχε στο προσκέφαλο. Σημαντικότατη η εμπειρία του από την εκπαιδευτική του θητεία στην Κωνσταντινούπολη. Τελικώς μια πλουσιότατη ζωή σε εμπειρίες. Δεν κατάφερε να προεκτείνει τους ακαδημαϊκούς τίτλους και το διδακτορικό που ποτέ δεν υπέβαλε κυκλοφόρησε ως βιβλίο από την Άγρα με τίτλο Οι ζεϊμπέκοι της Μικράς Ασίας και «έκανε θραύση». Το υλικό που έχει επ’ αυτών είναι άπειρο.
Τελικώς όλα ευοίωνα πλέον; Όχι. Στεναχωριέται που η Κωνσταντινούπολη χάνει το αληθινό της πρόσωπο, πίσω από τη βιτρίνα του εξευρωπαϊσμού, που ο χρόνος τρέχει και αλλάζει τα πάντα, που η «παραδοπιστία δεν είναι ίδιον ελαχίστων», δεν μπορεί να παραδεχτεί πως μόνο ο Μαμωνάς έχει πέραση και καθόλου ο Θεός. Ελπίζει πάντα πως υπάρχουν καλοί φίλοι∙ ο Νώντας Παπαγεωργίου, ο εκδότης του, ανήκει σ’ αυτούς, και η σειρά που άρχισε με τους συγγραφείς να μιλούν για τις καταβολές τους είναι πολύ ενδιαφέρουσα.
Γεννήθηκε σε μια χώρα που γέννησε τον Ευριπίδη και τον Ρίτσο και αυτό του δίνει το μέτρο της σύγκρισης που τον κάνει υπερήφανο για τη γενιά του και μετριόφρονα για τον εαυτό του.
Όσον αφορά τη δική του ανθολόγηση, αυτή βασίζεται σε μια επιλογή αυστηρή∙ ζητά συγγνώμη από τους μη ανθολογούμενους, τους οποίους αναφέρει με το όνομά τους (άρα εν μέρει τους ανθολογεί) και είναι μεγάλος ο κατάλογος. Η Ελλάδα έχει και καλή και μακρά παράδοση και στην ποίηση και στη μουσική και, όποια επιλογή, όπως και να το κάνουμε, κάποιους αφήνει απέξω, χωρίς να σημαίνει πως δεν τους αγαπάμε και δεν μας αρέσουν.
Τ’ αγαπημένα του Κοροβίνη εντέλει είναι και δικά μας αγαπημένα, και με την επιλογή του μας δείχνει τι είναι αυτό που μας διαμορφώνει, τι είναι αυτό που μπαίνει ως λίθος επί λίθου στο μεγάλο οικοδόμημα της τέχνης που ομορφαίνει τη ζωή μας και μας θυμίζει πως δεν υπάρχει μόνο ο Μαμωνάς αλλά:
κι εκείνο το σκάφος
Φρεσκοβγαλμένο, πράσινο, που διαβάζει ακόμη στην ειρήνη
του κόλπου των νερών Έχει ο Θεός.
Τ' αγαπημένα του Θωμά Κοροβίνη
Ποιήματα και αφηγήματα άλλων
Ανθολόγηση: Θωμάς Κοροβίνης
Μεταίχμιο
296 σελ.
ISBN 978-960-566-707-8
Τιμή: €14,40
