Παναγιώτης Σκορδάς: «Πρόσωπα – 30 συζητήσεις και συνεντεύξεις με σημαντικούς ανθρώπους»
Ο Παναγιώτης Σκορδάς, εκτός από τη φιλολογία, μας αποκαλύπτει και μια άλλη πτυχή των δραστηριοτήτων του, την ενασχόλησή του με τον τοπικό Τύπο. Με αυτή του την ιδιότητα πήρε συνεντεύξεις από εκλεκτούς Λέσβιους πνευματικούς ανθρώπους και από εκείνους που αγάπησαν το νησί, συνδέθηκαν μαζί του και άφησαν την προσωπική τους μαρτυρία. Το βιβλίο προλογίζει ο Παντελής Μπουκάλας, δημοσιογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, που πάντα παρακολουθούμε τα εξαιρετικά κείμενά του στην Καθημερινή. Διαβάζοντας τον πρόλογό του, «Από τη συνομιλία στη γραφή», νιώθει κανείς τη βαθιά σχέση του με το νησί και, πρωτίστως, αναγνωρίζει τον Ποιητή που «φτιάχνει μνήμες», ανακαλύπτει τον τόσο οικείο για εκείνον «μουσικό τόνο» των νησιωτών και την τέχνη τους στην κοινωνικότητα. Ο Μπουκάλας συλλαμβάνει το σκεπτικό του Παναγιώτη Σκορδά, το αναλύει και συμπυκνώνει άριστα ό,τι ο τόμος περικλείει.
Προϊδεάζει βέβαια τον αναγνώστη το εξώφυλλο, το οποίο κοσμείται από τα πορτρέτα των 30 επιφανών δημιουργών. Δεκαεφτά είναι οι συνεντεύξεις των Λέσβιων στο πρώτο μέρος και δεκατρείς εκείνων που βρέθηκαν στο νησί και συνδέθηκαν μαζί του, στο δεύτερο μέρος. Βιογραφικά σημειώματα συνοδεύουν τις συνεντεύξεις, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Φρονούμε ότι ο Παναγιώτης Σκορδάς κατάφερε να «κλέψει κάποια κλειδιά, να μπει στο εργαστήριο» των δημιουργών και αφουγκραζόμενος τη σκέψη και τον λόγο τους, να πλάσει με μοναδικό τρόπο τις προσωπογραφίες τους.
Ερωτήσεις εύστοχες, απαντήσεις γρήγορες, συνοπτικές, είναι τα μεγάλα ατού των συνεντεύξεων. Την κάθε προσωπικότητα σκιαγραφεί μέσα από τον εκμαιευτικό λόγο του ο δημοσιογράφος, με τέχνη και έξυπνη γραφή. Ποιον αλήθεια να ξεχωρίσουμε, αναρωτηθήκαμε και δεν μπορούσαμε να δώσουμε απάντηση. Ας τους δούμε λοιπόν όλους:
ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΡΟΔΑΝΟΣ, ακάματος υπηρέτης της μουσικής λαϊκής παράδοσης. ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΕΛΛΗΣ, αρχιτέκτων, με υψηλή τεχνική γνώση και αίσθηση του γούστου. ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ, μέσα από το «αιώνιο πνευματικό περιστατικό» που είναι το νησί του, εμπλουτίζει τη λαογραφική του συλλογή και τη μελέτη του για τον Καβάφη. ΒΑΝΙΩ, συνεχίζει στο «Σπίτι με τα αγάλματα» να σμιλεύει το μάρμαρο, να ζωγραφίζει στον καμβά, να πλάθει τον πηλό. ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ, πώς να μη σκέφτεται τη Σαπφώ από τη βεράντα του στ' Ακλειδιού; ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΣΠΑΤΗΣ, τυπογράφος, συγγραφέας, τραγουδιστής, χορευτής, είναι πια ένας θρύλος. ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΛΙΓΙΑΝΝΗΣ, αναθυμάται τον Ελύτη και συνεχίζει να ζωγραφίζει αφού είναι γι' αυτόν «βίωμα ζωής». ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΤΕΡΗΣ, γράφει για να δικαιώσει προδομένες ιδέες και ψυχές, αλλά «εξόν απ' την έμπνευση... χρειάζεται να είναι και η Σελήνη σε καλή φάση, ανάσκελα» γιατί όπως έλεγε ο πατέρας του «ανάσκελη Σελήνη λόρθος καπετάνιος». ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΣ, «σημαδεμένος από την ατμόσφαιρα της Λέσβου», συνθέτει τους ήρωές του όχι μόνο από τις δικές του εμπειρίες αλλά και από άλλους μυθιστορηματικούς ήρωες, που μέσα του είναι υπαρκτοί. ΠΑΝΟΣ ΚΟΝΤΕΛΛΗΣ, ποίηση, πεζογραφία, κινηματογράφος, όμως το θεατρικό έργο είναι «κατάθεση ψυχής», καθώς μεταδίδει τη μαγεία του λεσβιακού ιδιώματος και προσδίδει στους ήρωες ζωντάνια. ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΡΑΛΛΗ, γλωσσολόγος, αφήνει το στίγμα της στις νεοελληνικές διαλέκτους και στο ιδίωμα της πατρίδας της που «ανθίσταται», με το φωνολογικό και μορφολογικό του ενδιαφέρον. ΚΩΣΤΑΣ ΜΙΣΣΙΟΣ, «όνειρο της καρδιάς» του είναι η Μυτιλήνη για την οποία γράφει ασταμάτητα, προβάλλοντας την πνευματική της κληρονομιά, τους ανθρώπους της και την αγάπη για τον τόπο του. ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΙΠΟΛΙΤΗ, η τέχνη χάνει τη γοητεία της, καθώς «η πρωτοτυπία και το ξάφνιασμα είναι το ζητούμενο», γι' αυτό οι ακουαρέλες της είναι και για μας «μια ψυχική κατάσταση». ΘΟΔΩΡΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑΣ, στρέφει τη θεατρολογική του έρευνα στο ελληνικό λαϊκό θέατρο της επικράτειας και κυρίως στη Λέσβο, αναδεικνύοντας τις αρχαιοελληνικές καταβολές. ΣΤΕΛΙΟΣ ΣΚΟΠΕΛΙΤΗΣ, ο φωτογράφος της ψυχής μας, επαναλαμβάνει με παράπονο τα λόγια του Βερνάν και του Ξενάκη, «Δε γνωρίζω τίποτα από το 1 μ.Χ. και εδώθε, αλλά από το 1 μ.Χ. και πίσω μέχρι τον Όμηρο». ΤΑΚΗΣ ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, συγγραφέας υψηλού ήθους και γραφής, εκφράζει την αγωνία όλων μας με αυτό το «Πονώ τον τόπο μου κι αρρωσταίνω όταν διαπιστώνω ότι κάποια πράγματα πηγαίνουν στραβά κι ανάποδα». Τέλος, ιδιαίτερα μας συγκίνησε, και για προσωπικούς λόγους, η συνέντευξη της Ντόρας Γιαννακοπούλου με τον τρυφερό λόγο και την αλήθεια που αποπνέει.
Μέρος δεύτερο:
ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΣΠΑΘΑΡΗΣ, μυθολογικός καραγκιοζοπαίχτης, στυλοβάτης της παράδοσης. ΧΡΟΝΗΣ ΑΗΔΟΝΙΔΗΣ, ζωντανός θρύλος του παραδοσιακού τραγουδιού, φοβάται αλλά «αντιστέκεται» στο αλλοτριωτικό και ισοπεδωτικό κλίμα της εποχής. ΘΑΝΑΣΗΣ ΒΑΛΤΙΝΟΣ, λογοτέχνης με ακαδημαϊκή τήβεννο, επισημαίνει πως αν ο κριτικός εκφράσει μια άποψη, που δεν έχει υπόψη του ο λογοτέχνης, αυτό ανήκει στα πλεονεκτήματα του έργου. ΕΚΤΩΡ ΚΑΚΝΑΒΑΤΟΣ, ποιητής, θα υπερασπιστεί τον υπερρεαλισμό και θα ρίξει τους κεραυνούς του σ' αυτούς που δεν τον διδάσκουν. Θα μιλήσει όμως με τη γλώσσα της ποίησης, «κι όμως ο υπερρεαλισμός βρίσκεται μέσα στο Δημοτικό Τραγούδι, στους Εκκλησιαστικούς ύμνους, στους αρχαίους Επικούς και Τραγικούς Ποιητές... Η γλώσσα και το πνεύμα επαναστατούν και φωνάζουν: Μπορεί να υπάρχουν κι άλλοι δρόμοι, παιδιά ανοίξτε!». ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΚΟΥΤΣΑΦΤΗΣ, η Αγέλαστη Πέτρα, μνήμη αναλλοίωτη για ό,τι χάνεται και μνήμη για ό,τι σώζεται χιλιάδες χρόνια. Συνδέει συγκλονιστικά τις εποχές. Η αρχαία τελετουργία συνεχίζεται, οι γυναίκες μεταφέρουν άρτους και ο Ιερέας ψάλει «τα σα εκ των σων», ο Μινωικός Κύκλος επιβιώνει στο σημερινό τελετουργικό. ΚΙΚΗ ΔΗΜΟΥΛΑ, ποιήτρια και ακαδημαϊκός, «Τα μεγάλα δώρα δυσκολεύουν τη ζωή μου. Δεν ξέρω γιατί τα έλαβα, από πού εκκρεμώ ως υπόλογος οφειλέτης». Τα έλαβε γιατί μετέτρεψε «τους κάλυκες από τις οβίδες σε ανθοδοχεία». ΑΛΚΗ ΖΕΗ, συγγραφέας. Φωνή διαμαρτυρίας το έργο της, όπως και του συζύγου της. Ελπίζει ότι το καλό λογοτεχνικό βιβλίο θα βρει το δρόμο του. ΔΗΜΟΣ ΑΒΔΕΛΙΩΔΗΣ, δεν είναι επαγγελματίας σκηνοθέτης, τον απασχολεί η προσωπική έκφραση. Γι' αυτόν, «Η ποίηση είναι ανώτερη από την ιστορία, κρατάει σε απόλυτη ισορροπία αυτό που πραγματικά επιθυμούμε μ' αυτό που έρχεται σε σύγκρουση με τις επιθυμίες μας». ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ, φωτισμένη συγγραφέας, αποδίδει τιμή στον «φωτισμένο φιλόλογο που κάποια στιγμή τράβηξε την κουρτίνα για να αποκαλυφθεί στα παιδιά η ιδιαίτερη σοφία και ομορφιά της λογοτεχνίας». ΛΙΤΣΑ ΨΑΡΑΥΤΗ, θεωρεί ότι «για τους συγγραφείς το γράψιμο είναι ψυχοθεραπεία και για τους αναγνώστες απόλαυση». ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΚΑΝΑΣ, ποιητής, αγαπά την τέχνη, την ομορφιά, τον έρωτα, τη φύση, όλα τα πλάσματα πάνω της. Γι αυτό και η ποίησή του βρίσκει τον «ιδανικό αναγνώστη». ΤΙΤΟΣ ΠΑΤΡΙΚΙΟΣ, ο ποιητής αποφαίνεται, «Από την κρίση δεν πρέπει απλά να βγούμε, αλλά να βγούμε σοφότεροι και καλύτεροι». ΡΕΝΑ ΡΩΣΣΗ-ΖΑΪΡΗ, αναφέρει τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ένα βιβλίο και γράφει για να μιλήσει «στις καρδιές των ανθρώπων». Ξετρελάθηκε όταν επισκέφτηκε το νησί του αγαπημένου της ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ, «που κάποιος θεός για να κάνει το κέφι του, έκοψε και φύσηξε μακριά, ίδιο πλατανόφυλλο καταμεσής του πελάγου».
Φρονούμε ότι ο Παναγιώτης Σκορδάς κατάφερε να «κλέψει κάποια κλειδιά, να μπει στο εργαστήριο» των δημιουργών και αφουγκραζόμενος τη σκέψη και τον λόγο τους, να πλάσει με μοναδικό τρόπο τις προσωπογραφίες τους.
Πρόσωπα – 30 συζητήσεις και συνεντεύξεις με σημαντικούς ανθρώπους
Παναγιώτης Σκορδάς
πρόλογος: Παντελής Μπουκάλας
Αιολίδα
240 σελ.
Τιμή € 12,00 
