Πέρσα Κουμούτση: «Στους δρόμους του Καΐρου»
Η Πέρσα Κουμούτση, συγγραφέας και μεταφράστρια από τα αραβικά και τα αγγλικά, βραβευμένη για το σύνολο των μεταφράσεών της με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη το 2001, στο μυαλό των Ελλήνων αναγνωστών συνδέεται άμεσα με τον Αιγύπτιο συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ, ο οποίος το 1988 τιμήθηκε με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας. Γεννημένη στο Κάιρο, όπου μεγάλωσε, φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αιγυπτιακού Πανεπιστημίου της πόλης και αργότερα ήρθε στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκε μόνιμα. Αφού μετέφρασε σχεδόν όλα τα έργα του Μαχφούζ κι αφού έγραψε τα δικά της βιβλία, μυθιστορήματα που συνδέονται με την Αίγυπτο και τους Αιγυπτιώτες Έλληνες, αποφάσισε να γράψει και να εκδώσει ένα βιβλίο στο οποίο μιλάει για τον σπουδαίο Άραβα συγγραφέα. Το Στους δρόμους του Καΐρου δεν είναι μόνο ένας φόρος τιμής στον Μαχφούζ, ούτε μόνο ένα ανθολόγιο από τις δημοσιευμένες σκέψεις του, αλλά κάτι πολύ περισσότερο: είναι μια εκ βαθέων προσωπική εξομολόγηση της Πέρσας Κουμούτση.
Άλλωστε, στο κειμενάκι που υπάρχει στο οπισθόφυλλο του βιβλίου η πρόθεση της συγγραφέως είναι ρητή: «Ένα ταξίδι αυτογνωσίας, συνειδητοποίησης και προπάντων αποτίμηση ζωής...» Ασφαλώς, η αφήγηση περιλαμβάνει και άλλα πράγματα. Ένα από αυτά είναι η Αίγυπτος ως χώρα, ως σύμβολο, ως ανάμνηση, ως μητέρα-τροφός. Η αφιέρωση «Στην Αίγυπτο» που ο αναγνώστης συναντάει στις πρώτες σελίδες του βιβλίου δίνουν εξαρχής την αίσθηση πως η Πέρσα Κουμούτση θεωρεί τη χώρα όπου γεννήθηκε ως μια θεότητα στην οποία χρωστάει ευγνωμοσύνη. Ωστόσο, η επισήμανση «αφιέρωσα μια ζωή μελετώντας το έργο του», καθώς και η εξομολόγηση πως «μέσω αυτής της ενδοσκοπικής διαδικασίας» η συγγραφέας οδηγήθηκε στην αποκάλυψη ή και στον επαναπροσδιορισμό του εαυτού της, μας δίνει το δικαίωμα να πιστέψουμε πως ο Ναγκίμπ Μαχφούζ, «ο δάσκαλος» κατ' αυτήν, είναι το πρόσχημα για να μιλήσει για την ίδια, χωρίς όμως εγωιστικές αποχρώσεις.
Ωστόσο, η επισήμανση «αφιέρωσα μια ζωή μελετώντας το έργο του», καθώς και η εξομολόγηση πως «μέσω αυτής της ενδοσκοπικής διαδικασίας» η συγγραφέας οδηγήθηκε στην αποκάλυψη ή και στον επαναπροσδιορισμό του εαυτού της, μας δίνει το δικαίωμα να πιστέψουμε πως ο Ναγκίμπ Μαχφούζ, «ο δάσκαλος» κατ’ αυτήν, είναι το πρόσχημα για να μιλήσει για την ίδια, χωρίς όμως εγωιστικές αποχρώσεις.
To πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου τιτλοφορείται «Αντί προλόγου» και, όπως είθισται, η συγγραφέας εισάγει τον αναγνώστη στο θέμα, στο οποίο μπαίνει κατευθείαν στο δεύτερο κεφάλαιο με τον τίτλο «Τα παιδικά χρόνια – Το πρώτο καλοκαίρι στην οδό Μουράτ». Εδώ μαθαίνουμε πως έμενε στη γειτονιά της Γκίζας, πασίγνωστη περιοχή στην Ιστορία των Φαραώ και των Πυραμίδων, αφού η λεωφόρος οδηγούσε στην οδό των Πυραμίδων, στο τέρμα της οποίας υψώνονται οι Πυραμίδες, η κατοικία των Φαραώ, που τις έβλεπε το πρωί, την ώρα που ανέτελλε ο ήλιος. Σ' εκείνη τη γειτονιά ερωτεύτηκε ένα εννιάχρονο αγόρι, τον Άντελ, και ταυτόχρονα είχε την πρώτη της εμπειρία αναφορικά με τον θάνατο, τον πόλεμο και την καταστροφή. Εκεί συνάντησε πρώτη φορά τον Ναγκίμπ Μαχφούζ, ο οποίος σύχναζε σ' ένα κτίριο του υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού της Αιγύπτου. Εκεί, τον Ιούνιο του 1967, παιδούλα ακόμα, πληροφορήθηκε από την τηλεόραση τον πόλεμο των έξι ημερών, τη βαριά ήττα του αιγυπτιακού στρατού από τις ισραηλινές δυνάμεις, μια καταστροφή που είχε μεγάλο αντίκτυπο εντός της χώρας και στο εξωτερικό και προκάλεσε εθνικό τραύμα στον λαό της Αιγύπτου. Η ήττα ώθησε τον ισχυρό άντρα της χώρας, τον πρόεδρο Νάσερ, να υποβάλει την παραίτησή του – ήταν ο βασικός υπεύθυνος για την καταστροφή και τη ζημιά στην εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας του, μα ο λαός τού έδωσε άλλη μια ευκαιρία να συνεχίσει να κυβερνάει.
Όπως έχει γίνει αντιληπτό, μέσω της αφήγησης των βασικών γεγονότων της προσωπικής ζωής της συγγραφέως περνάει η Ιστορία της Αιγύπτου, όπως τη βίωσε η ίδια. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η παιδική-εφηβική αγάπη της Πέρσας Κουμούτση για την ανάγνωση βιβλίων γραμμένων στην αραβική γλώσσα: στα δεκατρία της είχε διαβάσει καμιά τριανταριά βιβλία, κάτι που αργότερα, όταν ήρθε στην Ελλάδα –έναν «ξένο τόπο», όπως γράφει– για μετεγκατάσταση, της έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μετάφραση από τα αραβικά. Η μετάφραση του βιβλίου Το παλάτι των επιθυμιών (Εκδόσεις Ψυχογιός) του Μαχφούζ ήταν η πρώτη μεταφραστική εμπειρία της σε επαγγελματικό επίπεδο και ταυτόχρονα η βαθύτερη μύησή της στον πνευματικό κόσμο του συγγραφέα, του «δασκάλου» της, όπως σημειώνει.
Σε κάθε περίπτωση, το βιβλίο Στους δρόμους του Καΐρου μάς δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε καλύτερα τόσο έναν σημαντικό σύγχρονο συγγραφέα όσο και την Ελληνίδα μεταφράστριά του που, τρόπον τινά, ακολουθεί τα λογοτεχνικά αχνάρια εκείνου.
Στους δρόμους του Καΐρου
Περίπατος με τον Ναγκίμπ Μαχφούζ
Πέρσα Κουμούτση
Ψυχογιός
227 σελ.
Τιμή € 14,40 
