«Ιστορίες της στιγμής. Ένα οπτικό ημερολόγιο (Βιμ Βέντερς)» του Πέτρου Γκάτζια
Ο ηθοποιός Ντένις Χόπερ φορά ένα φθαρμένο τζιν μπουφάν και ένα παραδοσιακό στέτσον, το καουμπόικο καπέλο. Στο ένα χέρι που κρέμεται χαλαρά μπροστά του, ένα τσιγάρο σκαλωμένο στα δάχτυλα.
Ο Ολλανδός κινηματογραφιστής Ρόμπι Μίλερ κάθεται σκεφτικός, τα χέρια του διπλωμένα, το χλωμό του πρόσωπο «λούζεται» από ένα απαλό φως, αλλά ταυτόχρονα μια πλευρά του παραμένει στο σκοτάδι.
Άλλες σκοτεινές φιγούρες σ’ ένα μπαρ, πολλά πρόσωπα μαζί σε έναν πολύβουο δρόμο της Νέας Υόρκης, ξεχασμένες πινακίδες στη μέση του πουθενά που δείχνουν την κατεύθυνση για άγνωστους προορισμούς. Είναι μόνο μερικές από τις ιστορίες της στιγμής του Βιμ Βέντερς. Ο μεγάλος δημιουργός παντρεύει τον αθώο ρομαντισμό με την αίσθηση της μοναξιάς.
Εικόνες τραβηγμένες με μια SX-70 Polaroid, κυρίως την περίοδο που ο Βέντερς έκανε τα γυρίσματα της θρυλικής πια ταινίας δρόμου, Η Αλίκη στις πόλεις.
Βρισκόμαστε στο 1974 και ο καλλιτέχνης πειραματίζεται. Συλλέγει στιγμιότυπα: αυτοκινητόδρομοι, μοτέλ, η έρημος, το κινηματογραφικό συνεργείο, οι ηθοποιοί.
Ο 28χρονος τότε Βέντερς χρησιμοποιεί την Polaroid του για αρκετά χρόνια, από το 1973 έως το 1983. Εκεί γύρω στα 35, σταματά. Ωστόσο έχει ήδη περισσότερες από 12.000 φωτογραφίες. Τουλάχιστον οι 3.500 σώζονται μέχρι σήμερα. Οι υπόλοιπες χάθηκαν, όπως και οι ιστορίες που έφερναν μαζί τους.
Πέρασαν αρκετά χρόνια για να γίνει γνωστό ότι μ’ αυτό τον τρόπο ο Βέντερς κρατούσε με θρησκευτική ευλάβεια ένα ημερολόγιο. Ένα οπτικό ημερολόγιο. «Υπάρχει πάντοτε κάτι το ιερό όταν κλέβεις μια εικόνα από τον κόσμο» θα πει αργότερα ο ίδιος.
Ένα ατέλειωτο storytelling, με τίτλους όπως τους έδωσε ο Βέντερς: «Ονειρεύομαι
την Καλιφόρνια» και «Αναζητώντας την Αμερική». Ο σεναριογράφος, ο σκηνοθέτης γίνεται μ’ αυτό τον τρόπο ένας ιδιότυπος storyteller και οι εικόνες που καταγράφει τον βοηθούν στη συγγραφή του σεναρίου, στα γυρίσματα των ταινιών.
Ο Βέντερς, μ’ αυτή την τεχνική που χρησιμοποιούσε, δεν μπορούσε να επέμβει. Να κάνει μοντάζ, όπως θα έκανε σήμερα ένας επαγγελματίας φωτογράφος. Το υλικό παρέμενε ακατέργαστο. Φωτογραφίες της στιγμής, άλλες υπερφωτισμένες και άλλες κακοφωτισμένες, οι οποίες όμως όλες έχουν ιστορίες πίσω τους που πρέπει να τις διηγηθεί κανείς. Παρά τις τεχνικές ατέλειες, η δουλειά του Βέντερς είναι αγνή και αληθινή. Κάποια στιγμή συγκεντρώθηκε σε ένα βιβλίο και αργότερα έγινε μια πετυχημένη νοσταλγική έκθεση, με όσες Polaroid έχουν απομείνει.
Έτσι ο Βέντερς έκλεισε και ένα κομμάτι από το παρελθόν του, άγνωστο για πολλούς μέχρι πρότινος. Σήμερα πια πιστεύει ότι η Τέχνη της φωτογραφίας είναι πλέον νεκρή. «Η κουλτούρα έχει αλλάξει και όλα χάθηκαν» ισχυρίστηκε σε μια πρόσφατη συνέντευξή του. «Παράγεις κάτι το οποίο υπήρξε μια μοναδική στιγμή».
Για τον Βέντερς, δεν είναι μόνο πια η σημασία της εικόνας που έχει αλλάξει, αλλά και η οπτική Τέχνη. Ωστόσο τον διαψεύδει ο ίδιος του εαυτός. Ο νεαρός Βέντερς που κρατούσε το οπτικό ημερολόγιο. Η φωτογραφία παραμένει ένα storytelling, θα έλεγε σήμερα. Δεν είναι μια στατική διαδικασία που έχει αρχή και τέλος, αλλά μια σχέση που εξελίσσεται. Γιατί, τελικά, δεν είναι η οπτική Τέχνη που άλλαξε, αλλά η οπτική μας γωνία.
