«Κόντρα για τον “Οδυσσέα” (Οι συγγραφείς για τον Τζόις)» του Πέτρου Γκάτζια
100 χρόνια Οδυσσέας. Το αριστούργημα του Τζέιμς Τζόις συμπληρώνει έναν αιώνα από την πρώτη φορά που άρχισε η δημοσίευσή του σε συνέχειες στο The Little Review και 96 χρόνια από την πρώτη έκδοσή του. Το ογκώδες αυτό βιβλίο χαρακτηρίστηκε στα χρόνια που ακολούθησαν ως ένα μυθιστόρημα που άλλαξε πολλά στη λογοτεχνία και το οποίο βρισκόταν και βρίσκεται συχνά πυκνά στις λίστες με τα καλύτερα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ. Είναι όμως σίγουρο πως έχει κατακτήσει τους πάντες ή για κάποιους δεν είναι παρά ένα δυσνόητο, κουραστικό βιβλίο; Και δεν μιλάμε μόνο για απλούς αναγνώστες-βιβλιοφάγους, αλλά για συγγραφείς που εξέφρασαν ανοιχτά τη γνώμη τους, δημιουργώντας δύο μεγάλα στρατόπεδα. Ναμπόκοφ, Όργουελ, Έλιοτ, Κοέλιο, Χάξλει, Λόρενς, είναι μόνο μερικοί οι οποίοι με κείμενα, επιστολές και ομιλίες τους είναι σαν να διαφωνούν μεταξύ τους σε έναν απρόβλεπτο δημόσιο διάλογο.
Υπέρ:
Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (σε συνέντευξη το 1965)
«Ο Οδυσσέας είναι φυσικά ένα θεϊκό έργο Τέχνης, το οποίο βέβαια θα επιζήσει παρά τις ανοησίες των ακαδημαϊκών που προσπαθούν να το μετατρέψουν σε μια συλλογή συμβόλων των ελληνικών μύθων. Ω, πολύ θα ήθελα να με συγκρίνουν με τον Τζόις, αλλά τα αγγλικά μου δεν έχουν καμία σχέση με τον πρωταθλητισμό του Τζόις».
Κατά:
Πάουλο Κοέλιο (σε βραζιλιάνικη εφημερίδα το 2012)
«Οι σημερινοί συγγραφείς θέλουν να εντυπωσιάσουν άλλους συγγραφείς. Ένα από τα βιβλία το οποίο έχει κάνει μεγάλη ζημιά είναι ο Οδυσσέας του Τζέιμς Τζόις, που είναι απλώς μια επίδειξη στιλ. Δεν υπάρχει τίποτα. Απογυμνώστε τον! Ο Οδυσσέας δεν είναι παρά μια ανοησία!»
Υπέρ:
Τ. Σ. Έλιοτ (σε δοκίμιο για τον Οδυσσέα το 1923)
«Θεωρώ πως αυτό το βιβλίο είναι η πιο σημαντική έκφραση αυτού του αιώνα. Δεν θέλω να σπαταλήσω τον χρόνο του αναγνώστη με τους επαίνους μου. Μου προσέφερε όλες τις εκπλήξεις, την ευχαρίστηση και τον τρόμο που χρειαζόμουν και μόνο αυτό μπορώ να πω».
Κατά:
Άλντους Χάξλεϊ (σε κείμενό του το 1925)
«Παρά τα πολλά προσόντα του –είναι μεταξύ άλλων ένα είδος τεχνικού βοηθήματος, το οποίο μπορεί να βοηθήσει έναν νέο συγγραφέα να μελετήσει όλους τους πιθανούς και πολλούς από τους απίθανους τρόπους με τους οποίους μπορεί να διηγηθεί μια ιστορία– ο Οδυσσέας είναι ένα από τα πιο ακατανόητα βιβλία που έχουν ποτέ γραφτεί και ένα από τα λιγότερο σημαντικά. Και αυτό γιατί απουσιάζει απόλυτα από το βιβλίο κάθε μορφής δράση».
Υπέρ:
Τζορτζ Όργουελ (επιστολή στην Μπρέντα Σάλκλντ το 1934)
«Κατάφερα να αποκτήσω το δικό μου αντίτυπο του Οδυσσέα. Καλύτερα να μην το είχα διαβάσει. Μου προκάλεσε τεράστιο κόμπλεξ. Όταν διαβάζω ένα τέτοιο βιβλίο και μετά επιστρέφω στη δουλειά μου, νιώθω σαν ευνούχος που κάνει μαθήματα για να γίνει βαρύτονος, αλλά αν ακούσει κανείς προσεχτικά μπορεί να διακρίνει την πραγματικότητα».
Κατά:
Ντ. Χ. Λόρενς (επιστολή στον Σ. Σ. Κοτελιάνσκι το 1922)
«Λυπάμαι, αλλά είμαι από εκείνους που δεν μπορούν να διαβάσουν τον Οδυσσέα. Μόνο κάποια κομμάτια. Αλλά είμαι χαρούμενος που είδα το βιβλίο, καθώς στην Ευρώπη συνήθως μας αναφέρουν μαζί –Τζέιμς Τζόις και Ντ. Χ. Λόρενς– και νιώθω ότι έχω υποχρέωση να γνωρίζω με ποια παρέα θα συρθώ στην αθανασία».
