«“Ζωοφιλικά” της λογοτεχνίας» του Μ. Γ. Μερακλή
Ο Θεσσαλονικιός σημαντικός συγγραφέας Περικλής Σφυρίδης αποφάσισε, με τη φιλολογική φροντίδα της πανεπιστημιακής νεοελληνίστριας Σωτηρίας Σταυρακοπούλου, να εκδώσει συγκεντρωτικά το μέχρι τούδε πεζογραφικό (κατεξοχήν διηγηματογραφικό) έργο του, ταξινομημένο σε τρεις ενότητες: Ερωτικά (2013), Ζωοφιλικά (2014), Κοινωνικά (2016), συνοδευμένα με εκτενείς ενημερωτικές εισαγωγές της κυρίας Σταυρακοπούλου, στην οποία ανήκει η τριμερής αυτή ταξινόμηση των κειμένων.
Οι δύο προσδιορισμοί «Ερωτικά», «Κοινωνικά» είναι οπωσδήποτε σε κάθε περίπτωση αναμενόμενοι, αφού οι έννοιες Έρωτας, Κοινωνία αποτελούν κυριότατες συνιστώσες του εν γένει πολιτισμού. Δεν είναι τυχαία η πρωτοκαθεδρία που έχουν στον χώρο της Φιλοσοφίας, Ανθρωπολογίας, Λογοτεχνίας τα ονόματα του Μαρξ και του Φρόιντ.
Η ζωοφιλία, ωστόσο, που θα μπορούσε να έχει σημαντική θέση στη Λογοτεχνία, έχει εντούτοις, παραμεληθεί. Ο Σφυρίδης είναι αυτός μεταξύ των λογοτεχνών που ένιωσε την επιθυμία να την περάσει στο έργο του. Πιο εμφαντικά γίνεται λοιπόν αυτό στο βιβλίο του 2014 Ζωοφιλικά. Μια μαρτυρία και δώδεκα διηγήματα.
Η «Μαρτυρία», ιδιαίτερα εκτενής, έχει έναν εξομολογητικό τόνο. Το βαθύτερο περιεχόμενό της διευκρινίζεται από τον εξής υπότιτλο: «Πώς μέσα από τα ζώα γνώρισα τους ανθρώπους». Λέει ο τίτλος αυτός πολλά.
Πέρα από την προσωπική ευαισθησία του Σφυρίδη προς τα ζώα παρατηρείται, νομίζω, μια ευρύτερα διαδεδομένη στις μέρες μας ζωοφιλία, ίσως και ως αντίδραση στην ολοένα εξαπλωνόμενη απανθρωπία στη μοντέρνα κοινωνία, όπου ολοένα πιο πολλοί άνθρωποι σκοτώνονται, δολοφονούνται, ληστεύονται, βιάζονται και, τελευταίο αλλά λιγότερο σοβαρό, βιώνουν μια σκληρή μοναξιά. Και βέβαια αυξάνονται επίσης οι βασανιστές και δολοφόνοι αγαθών ζώων, εδώ πια με μοναδικό κίνητρο έναν αβυσσαλέο σαδισμό.
Όπως συμβαίνει κατά κανόνα, η δράση φέρνει αντίδραση. Εις πείσμα των κρουσμάτων αυτών διαμορφώνεται μια ειλικρινής ζωοφιλική ιδεολογία. Και πίστη. Ο αληθινός ζωόφιλος αγαπά το ζώο που έχει δίπλα του όσο και τα πρόσωπα του σπιτιού του. Η αγάπη αυτή γίνεται μοναδική και λυτρωτικά παρηγορητική, όταν οι άνθρωποι βρεθούν μόνοι, «εν ερημίᾳ φίλων». Προέχουν τα σκυλιά. Αλλά όχι μόνο. Σκυλιά περιλαμβάνουν κατ’ επανάληψη τα διηγήματα του Σφυρίδη, πρωταγωνιστούν όμως ακόμα τα πουλιά (καναρίνι και άλλα), άλογο, γάτες, κατσίκα με τα τραγάκια που γεννά (διήγημα «Μάτια σφαγμένου ζώου»). Είναι στιγμές που και ο ίδιος ξομολογείται στον αναγνώστη ότι μπορεί να φτάνει στην υπερβολή, αλλά προσπαθεί να υπερβεί το δίλημμα: «Είναι στιγμές που κι εγώ αναρωτιέμαι μήπως η ζωοφιλία καταντάει διαστροφή, όταν εκδηλώνεται με αισθήματα ακραίας υπερβολής. Αλλά πάλι, πώς είναι δυνατό να μην πονέσω ένα σκυλί που το μεγάλωσα στα χέρια μου, μέσα στο σπίτι, και χωρίς να το καταλάβω πήρε θέση σαν αναπόσπαστο μέλος της οικογένειας;» («Εις μνήμην»).
Φιλολογικότερα η πρωτοτυπία του βιβλίου έγκειται στο ότι σ’ ένα πρώτο μέρος αναφέρονται οι συγκυρίες, όπου ο συγγραφέας γνώρισε (ή γνωρίστηκε!) με τα ζώα, τα οποία του ενέπνευσαν τα δώδεκα διηγήματα του δεύτερου μέρους. Παρατίθενται έτσι συγκινησιακά βιώματα και, δίπλα, η λογοτεχνική μετάπλασή τους.
Συγχρόνως δίνεται και η ευκαιρία στον αναγνώστη να γνωρίσει (ή και να μελετήσει), συγκριτικά, ποιες μεταβολές και πώς επιφέρει ο συγγραφέας κατά τη μεταφορά των θεμάτων από τη ζωή στο λογοτεχνικό εργαστήρι του.
