fbpx
«Τι είναι η ποίηση (II)» του Μ. Γ. Μερακλή

«Τι είναι η ποίηση (II)» του Μ. Γ. Μερακλή

Στο προηγούμενο σημείωμα παρατηρούσα ότι συμβαίνει συχνά, λογοτεχνία να μην είναι μόνο η λογοτεχνία. Τέτοιες περιπτώσεις συμβαίνει να προσφέρει συχνά η Ιστορία. Παίρνω την περίπτωση του πληθυσμού μεγάλων πόλεων (ή χωρών ολόκληρων), που καταρχήν είναι ένα ζήτημα δημογραφικό-εθνολογικό, υπαρκτό από πρωιμότατους χρόνους.

Ξεφυλλίζω τους πλουτάρχειους Βίους και παρατηρώ π.χ. στον βίο του Θησέα, ότι αυτός συνοίκισε τους διάσπαρτους στην Αττική κατοίκους σ’ έναν ενιαίο «Δήμον» κι ένα μοναδικό «άστυ» (Αθήναι – «Θησεύς», κεφ.2), ότι ο Ρωμύλος έχτισε πρώτη φορά τη Ρώμη («Ρωμύλος», κεφ.9). Και οι δύο επιδίωξαν στην αρχή να μεγαλώσουν τις πόλεις με την αρπαγή: των γυναικών των γειτονικών Σαβίνων ο Ρωμύλος (ό.π. και κεφάλαια 14-15), γυναικών από την Τροιζήνα, τη Σπάρτη και κυρίως των Αμαζόνων ο Θησέας (ο Πλούταρχος έχει αμφιβολίες αν όσα έγιναν στην Αθήνα έχουν ιστορική βάση – «Ρωμύλος», κεφ.35). Επιπλέον, ο Ρωμύλος κάλεσε να πάνε στη Ρώμη ακόμα και «ικέτες» (που ζητούσαν άσυλο για ν’ αποφύγουν κάποια τιμωρία στην πόλη όπου έμεναν), καθώς και «αποστάτες». Ίδρυσε κι ένα ιερό ειδικά για τους φυγάδες που συνέρρεαν στη Ρώμη, και συγχρόνως έπλασε κι έναν νέο θεό, τον «θεόν Ασυλαίον», που τον λάτρευαν στο ιερό, προφανώς οι φυγάδες και μετανάστες («Ρωμύλος», κεφ.14-15).

Με τον καιρό, ο πληθυσμός των δύο πόλεων αυξανόταν. Η Ρώμη στα χρόνια του Κάτωνα του Τιμητή (3ος και 2ος αιώνας προ Χριστού) με την αύξηση του πληθυσμού της έχανε την «καθαρότητά» της («καθαρόν»), καθώς έδινε έδαφος στην ανάμειξη πολλών και διαφορετικών ηθών και τρόπων ζωής («παντοδαπών») που έμπαιναν μέσα στην πόλη («Κάτων», κεφ.4).

Νομίζω, λοιπόν, πως δεν είναι παράξενο που το φαινόμενο αυτό ενός ετερογενούς, υπέρμετρου πλήθους τράβηξε τους ποιητές. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι οι λογοτέχνες παραλαμβάνουν το φαινόμενο σχεδόν άθικτο, όπως το δηλώνει η Ιστορία. Και δεν είναι μόνο οι λόγιοι, προέρχονται και από τον λαϊκό πολιτισμό. Μνημονεύω έναν στίχο από το Χρονικόν του Μορέως (Π. Δ. Μαστροδημήτρης, Νεοελληνική Γραμματεία, τόμος Α’, 1984, σσ.105, 3987). Τον νιώθω σαν «να έχει ξεπηδήσει σπαρταριστός από μιαν ιστορική πραγματικότητα», όπως είχα σημειώσει και μιαν άλλη φορά:

όλοι είναι πολυσύνεκτοι από διάφορες γλώσσες

Ο στίχος ανακαλεί έναν αντίστοιχο του Καβάφη από το ποίημα «Εν πόλει της Οσροηνής» στα 200 π.Χ.:

Είμεθα ένα κράμα εδώ· Σύροι, Γραικοί, Αρμένιοι, Μήδοι.

Ασφαλώς πρέπει να μεταφέρω εδώ και τους δραματικούς στίχους του Παλαμά από τα Σατιρικά Γυμνάσματα:

Στο αίμα μου κρατώ κι από μια στάλα
ξένες κι οχτρές λογής πατρίδες.
Και βουργάρα η ψυχή μου και τουρκάλα.

Κούρδοι, Καραμανίτες, Οσμαλήδες,
Τούρκοι, η σπάθα σ’ εσάς του Ταμερλάνου!
Λύκοι, αραποβλογιά, πανούκλα, ακρίδες,

καταπάνου μας όλοι, καταπάνου…

Για να μη δοθεί η εντύπωση ότι το πράγμα αφορά μόνο την ποίηση με την περιορισμένη έννοια, δίνω ένα παράθεμα και από το μυθιστόρημα του Μάκη Τσίτα, Μάρτυς μου ο Θεός, όπου ο καταπιεσμένος από τα ποικιλότροπα σύγχρονα δεινά απομονωμένος κεντρικός τύπος του βιβλίου, στα όρια της κατάθλιψης και της παραφροσύνης, παίρνει τους δρόμους της Αθήνας και σκέπτεται με το βασανισμένο μυαλό του:

«Ζω ένα θρίλερ. Τους συναντάς παντού. Αλβανοί, Πολωνοί, Ρουμάνοι, Ούγγροι, Βούλγαροι, Σκοπιανοί, Μαυροβούνιοι, Μολδαβοί, Κούρδοι, Πακιστανοί, Πέρσες, Ιρακινοί, Ινδοί, Φιλιππινέζοι, Κινέζοι, Ρώσοι, Γεωργιανοί, Ουκρανοί, Σενεγαλέζοι, Αφγανοί, Σομαλοί, Νιγηριανοί, Σουδανοί, Κογκολέζοι, Τανζανοί, Κενυάτες, Αιθίοπες, Αιγύπτιοι, Ινδονήσιοι, Μπαγκλαντεσιανοί, Δομινικανοί, Μαροκινοί, Νεπαλέζοι, και, και…

»Ζαλίζομαι. Αχ…»

Η καταιγιστική επαλληλία εθνικοτήτων συσσωρευμένων στη χώρα είναι μια αφ’ εαυτής συγκλονιστική ποιητική μαρτυρία για τη σύγχρονη παγκόσμια μεταναστευτική κρίση, με πόλεις και χώρες που, αντίθετα μ’ εκείνες που γεμίζουν, αδειάζουν εξαιτίας της θανάσιμης βίας, της στέρησης των βιοτικών πόρων, της παντελούς δυστυχίας.

Η βία, η στέρηση των αγαθών, η δυστυχία είναι θέματα ποιητικά; Αξίζει να δοθεί μια απάντηση στο ερώτημα.


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.