«Στο γιατρό με αγάπη Μάνια, 5-12-94», με τρεμουλιαστά γράμματα στην εσωτερική δεύτερη άγραφη σελίδα του ογκώδους βιβλίου σε δύο τόμους, με το κόκκινο εξώφυλλο και τα μαύρα γράμματα. Ρόμπερτ Μούζιλ, Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες, εκδόσεις Οδυσσέας. Το αντίτυπο είναι της πρώτης έκδοσης του 1992 και η μετάφραση από τα γερμανικά της Τούλας Σιέτη.

Η Μάνια ήταν απ’ τις πρώτες πελάτισσές μου και όταν με επέλεξε για θεράποντα (ο νεότερος γιατρός εγώ σε όλη την Κλινική), είχε ήδη τεράστια εμπειρία από ψυχιάτρους. Καναδυό μάλιστα από αυτούς, λόγω της μεγάλης οικονομικής επιφάνειας του πατέρα της, της είχαν ζητήσει το χέρι μετά από σύντομα φλερτ. Ήξερε τα τικ και τις αδυναμίες τους, την προτίμησή τους στα ακριβά και πάντα τζάμπα τραπεζώματα, στα ακριβά δώρα, αξεσουάρ ένδυσης, στα καλάθια με τα ακριβά μαλτ ουίσκι και στα κουτιά των πούρων που ερχόταν απευθείας από την Κούβα. Με έβλεπε στοργικά και ήθελε να με καθοδηγήσει στο να βγάλω κι εγώ πολλά λεφτά από την ιατρική, «τόσοι και τόσοι άξεστοι γίναν μεγαλογιατροί», μου έλεγε, «γιατί όχι κι εσύ;». Δεν θα ξεχάσω ποτέ σε μια από τις πρώτες μου επισκέψεις στο σπίτι της, πως με κατέκρινε με σκαιό τρόπο, μ’ εκείνη την ιδιάζουσα κι αυθόρμητη κρητική προφορά των μεγαλοαστών του Ηρακλείου, για τις κάλτσες που φορούσα. Κοντές, ξεχειλωμένες άφηναν να διαφαίνεται η έστω ελαφρά τριχοφυΐα στα καλάμια μου. «Είσαι απαράδεκτος, γιατρέ», με κεραυνοβόλησε, «όταν έρχεσαι τουλάχιστον σε μένα θα φροντίζεις να φοράς πάντα ψηλές κάλτσες μέχρι το γόνατο, μάλλινες αν θες το χειμώνα, βαμβακερές το καλοκαίρι». 

Φρέσκος ακόμη από τις σπουδές μου ήμουν της άποψης πως ένας ψυχίατρος «πρέπει να έχει την παρατηρητικότητα του Ντοστογιέφσκι και την περιγραφικότητα του Μπαλζάκ». Η Μάνια μου δίδαξε πως τίποτα δεν ξεφεύγει από το μάτι του ασθενούς, ακόμη και του σχιζοφρενούς, πως ο ψυχίατρος περνάει από ακτίνες γ: το ντύσιμό του, η έκφρασή του, η στάση του σώματος, η λεκτική και μη-λεκτική του επικοινωνία, περνάν από το σκάνερ του ασθενούς του με ακρίβεια μαγνητικής απεικόνισης.

Σκέφτομαι τώρα, που πλησιάζουν πάλι Χριστούγεννα και ξαναέπιασα στα χέρια μου τον Μούζιλ, «τι τεράστιο έργο παράγει ένας άνθρωπος που δεν κάνει τίποτα» (σελ. 15). Η Μάνια δεν είχε ανάγκη να βιοπορισθεί ποτέ στη ζωή της. Πριν τη σκάψει όλη η μανιοκατάθλιψη και της διαβρώσει τα θεμέλια της προσωπικότητάς της, είχε ζήσει έντονη κοινωνική ζωή, θυελλώδεις έρωτες, αλητείες και κραιπάλες με τη μισή «καλή κοινωνία» της Ελλάδας. Το δώρο της σίγουρα ήταν καθ’ υπόδειξη από μένα. Η τιμή σε δραχμές, στο χάρτινο κουτάκι που περικλείει τους δύο τόμους είναι σβησμένη με μαύρο μαρκαδόρο. Ως χριστουγεννιάτικη κάρτα θα ήθελα να αφήσω στον οικογενειακό της τάφο μια ακόμη φράση του Μούζιλ, γραμμένη λες για κείνη: «το ηρωικό έργο φαίνεται κυριολεκτικά μικροσκοπικό, σαν κόκκος άμμου που εναποτίθεται με τεράστια αυταπάτη πάνω σ’ ένα βουνό».

Καλά Χριστούγεννα, Μάνια.

Twitter