Υπάρχουν ως γνωστόν κάποιες δικαιολογίες που είναι χειρότερες από την πράξη. Π.χ. όταν ο γελωτοποιός της Αυλής πιάνει κατά λάθος τον κώλο του βασιλιά κι ο βασιλιάς γυρίζει και τον κατακεραυνώνει με το βλέμμα του, ο γελωτοποιός ψελλίζει: «Συγγνώμη, βασιλιά μου, νόμιζα πως ήταν ο κώλος της βασίλισσας». Ο Μιχάλης Λιάπης όταν συνελήφθη από τους τροχαίους να κυκλοφορεί το πολυτελές τζιπ του με πλαστές πινακίδες και χωρίς ασφάλεια, το μόνο που βρήκε να πει ως δικαιολογία ήταν πως το κίνησε μόνο και μόνο για να φορτίσει την μπαταρία. Κι όταν επέστρεψε από την Κουάλα Λουμπούρ δήλωσε πως δεν επρόκειτο για ταξίδι αναψυχής, αλλά για ταξίδι «ψυχικής εκτόνωσης».

Μέχρι τώρα το μοναδικό παράδειγμα που είχα διδαχθεί για να κατανοήσω την «παθητική-επιθετική διαταραχή της προσωπικότητας» ήταν το παράδειγμα με τη γραμματέα: το αφεντικό λίγο πριν από τη λήξη του ωραρίου την τελευταία εργάσιμη μέρα, την Παρασκευή, φωνάζει τη γραμματέα του και της αναθέτει να του ετοιμάσει μια μελέτη με τον όρο να του την παραδώσει το πρωί της Δευτέρας. Η γραμματέας τού απαντάει με απόλυτο σεβασμό πως ναι, η μελέτη θα τον περιμένει έτοιμη στο γραφείο του μόλις μπει το πρωί της Δευτέρας. Η γραμματέας ξέρει πως δεν πρόκειται να κάνει τη μελέτη: το Σαββατοκύριακο θα την πάει ο γκόμενος (τον οποίο πασχίζει να τον αναβαθμίσει σε σχέση) ερωτικό διήμερο στο Ναύπλιο, της έδειξε μάλιστα και τον «Αμφιτρύωνα» στο διαδίκτυο, κι αντί να πει στο αφεντικό της πως «αυτό το ΣΚ δε θα μπορέσει να ασχοληθεί με τη μελέτη», εντελώς αυθόρμητα του δηλώνει «ναι» και μάλιστα υπερθεματίζει. Το πρωί της Δευτέρας όλοι γνωρίζετε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα: το αφεντικό θα γίνει έξαλλο γιατί δε θα βρει στο γραφείο του τη μελέτη που ανέθεσε στην προσωπική του γραμματέα, κι η γραμματέας θα δικαιολογηθεί πως δεν έκανε τη μελέτη που της ανέθεσε επειδή αρρώστησε ξαφνικά η μητέρα της (μια υποτροπή του χρόνιου καρδιακού νοσήματος) κι έπρεπε να την τρέξει στο Ωνάσειο.

Η παθητική-επιθετική διαταραχή όσο δύσκολη κι αν είναι στον ορισμό της είναι πολύ συχνή και διαδεδομένη στην καθημερινότητά μας και δεν αποτελεί υποχρεωτικά διαταραχή της προσωπικότητας, παρά μόνον όταν αποτελεί σταθερή αντίδραση του ατόμου σε διάφορες καταστάσεις της καθημερινότητας. Π.χ., το άτομο που αντιστέκεται στην ολοκλήρωση της κοινωνικής και εργασιακής ρουτίνας, το άτομο που παραπονιέται διαρκώς ότι οι άλλοι δεν τον καταλαβαίνουν και τον υποτιμούν, που είναι σκυθρωπό και εκφράζει συνεχώς διαφωνίες, που αναίτια κριτικάρει και περιφρονεί την εξουσία, που εκφράζει φθόνο και δυσφορία εναντίον άλλων περιστασιακά τυχερότερων, που επίμονα μεγαλοποιεί την προσωπική του ατυχία, που ενοχλείται από χρήσιμες προτάσεις των άλλων για το πώς θα μπορούσε να είναι πιο παραγωγικό, που παρεμποδίζει τις προσπάθειες των άλλων µε το να µην κάνει το μέρος της δουλειάς που του αναλογεί.

Ο συμπαθής πρώην υπουργός Μεταφορών συνέβαλε ουσιαστικά στη διευκρίνιση από μέρους μου αυτής της δυσνόητης διαταραχής. Τον ευχαριστώ θερμά προσωπικώς αλλά κι εκ μέρους όλων των ειδικευόμενων συναδέλφων.

Twitter