Για μια λέξη που έτρεφα έναν σεβασμό ή έναν φόβο ήταν το άσυλο, και ακόμα περισσότερο όταν εμφανιζόταν σύνθετη ή συνοδευόταν από κάποιαν άλλη, που αγνοούσα όχι μόνο την ύπαρξή της αλλά κυρίως το νόημά της, όπως η λέξη ανιάτων. Αρχικά, είχε ακουστεί σαν στιχάκι από ποίημα ή τραγούδι. Αργότερα, είναι αδύνατον να υπολογίσω τον χρόνο, αλλά θυμάμαι τη σοβαρότητα της συζήτησης, η πρώτη μου υποψία ήταν πως επρόκειτο για φυλακή.

Το άσυλο ήταν ο τόπος, μια εκκλησία όπου είχε προστρέξει ένα πολύ νεαρό κορίτσι για να σωθεί από τα αδέλφια της, είχε μείνει έγκυος χωρίς να έχει παντρευτεί και την κυνηγούσαν να την σκοτώσουν.

Η μαμά μου είχε πει: «Θα πάω στον παπα-Βασίλη να του ζητήσω να μου τη φέρει στο σπίτι και θα την κρατήσω κρυφά μέχρι να γεννήσει. Στην εκκλησία, πού θα φάει και πού θα πλυθεί;»

Για τη μαμά μου το παράπτωμα, αν ήταν δικό της ή το αποτέλεσμα βιασμού, υποχωρούσε μπροστά στην ανθρώπινη ζωή. Τη Θεανώ την είδα ένα πρωί σπίτι μας. Είχε έρθει νύχτα.

Το ανιάτων άργησε πολύ να μου αποκαλυφθεί, αν και δεν είδα ποτέ το πρόσωπό του/τους, όταν η μαμά μου πήγε ένα δέμα σε κάποιον που βρισκόταν στο άσυλο ανιάτων.

«Εγώ», είχε πει μια γειτόνισσα, «πήγα μόνο μια φορά και είχα φορέσει γάντια, γιατί θα έπιανα τα κάγκελα. Όταν έφυγα, τα πέταξα τα γάντια».

Σήκωσα τα μάτια για να τη δω, αλλά τα δικά της ήταν βαμμένα και δεν διέκρινα το χρώμα τους.

Πρώτοι οι Έλληνες, ή οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, και ακολούθως οι Ρωμαίοι τοποθέτησαν το άσυλο εντός ιερών χώρων ως καταφύγιο για εκείνους που εκδιώκονταν για θρησκευτικούς ή πολιτικούς λόγους. Έτσι, οι κατατρεγμένοι έπαιρναν μια επίστρωση ιεροσύνης.

Με τον χρόνο πολλές λέξεις, όπως καθετί ζωντανό, αλλάζουν, εξελίσσονται, αλλοτριώνονται ή απαλλοτριώνονται, χάνουν την ιερότητά τους ή τη δυναμική τους, υποβαθμίζονται ή εκφυλίζονται από τη μετάθεση ή τη συχνότητα της χρήση τους.

Το πολιτικό άσυλο προσφέρεται από ξένη χώρα σε κάποιον ο οποίος διώκεται στην πατρίδα του για πολιτικούς λόγους. Τα τελευταία χρόνια δεν ανήκει πια στον κλειστό ιερό χώρο, αλλά έχει μεταφερθεί σε ανοιχτούς χώρους, πολλές φορές είναι μαζικό και η διάσωση μιας ζωής δεν επαφίεται σ' έναν παπα-Βασίλη ούτε σε μια μαμά με ανθρωπιστικά αισθήματα.

Το πιο οικείο παράδειγμα είναι το «πανεπιστημιακό άσυλο», που κάποιοι θέλουν να καταργηθεί και άλλοι να διατηρηθεί. Οι απόψεις των δυο πλευρών διίστανται, η διχογνωμία γίνεται όλο και πιο αναποτελεσματική, ενώ οι εντός του ασύλου φοιτητές, συχνά επικουρούμενοι από διδακτικό και διοικητικό προσωπικό, καθώς και εργατικές ομάδες, δεν παραιτούνται από τα δικαιώματά τους και του παραδεδεγμένου καθεστώτος του πανεπιστημιακού ασύλου, αφού είναι ένας χώρος στον οποίο η Πολιτεία δεν δικαιούται να επέμβει χωρίς ειδική άδεια.

Τις τελευταίες δεκαετίες γινόμαστε, όλο και πιο συχνά, μάρτυρες μιας άλλης μαζικής αναζήτησης ασύλου. Η προσφυγή σε αυτό γίνεται, φανερά, σε ξένες χιονισμένες ή άγονες γαίες, φρουρούμενες από ένοπλους συνοριοφύλακες, σε ήρεμες ή τρικυμισμένες θάλασσες, που τους ξεβράζουν σε αφιλόξενες ακτές, κάτω από ανοιχτούς ουρανούς με λαμπερούς ήλιους ή φωτεινά αστέρια, επιτηρούμενα όλα από τις λιμενικές αρχές.

Τα ναυάγια, οι πνιγμοί είναι επακόλουθα επιχειρήσεων σύγχρονων πειρατών, διαφορετικών υπηκοοτήτων, οι οποία εκμεταλλεύονται τους πολιτικά αντίθετους ή οικονομικά εξαθλιωμένους υποσχόμενοι καλύτερους όρους ζωής, ενώ εισπράττουν ακαθόριστα ή υπερβολικά και αφορολόγητα κόμιστρα.

Σ' ένα έντυπο διάβασα ένα πολυσέλιδο κείμενο σχετικά με την ασυλία: Ο τόνος της μεταναστευτικής πολιτικής, ακόμα και όταν πρόκειται για εκείνους που ζητούν πολιτικό άσυλο, έχει γίνει πραγματικά κακό. Οι άνθρωποι έχουν γενικά ξεχάσει τι σημαίνει η αναζήτηση ασύλου στη χώρα μας... Αυτή η παρατήρηση ανήκει σε μια διευθύντρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, στο Τμήμα Μεταναστευτικών Δικαιωμάτων.

Στο ίδιο κείμενο αναφέρεται ότι το 2012, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, 41 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο μετατοπίστηκαν βίαια εξαιτίας καταδιώξεων και συγκρούσεων.

Με ωμή ειλικρίνεια είναι τυπωμένος ένας χάρτης των ΗΠΑ, όπου έχουν σημειωθεί οι γεωγραφικοί χώροι –υπερέχουν σε πυκνότητα οι Ανατολικές Πολιτείες–, με τον τίτλο «Χάρτης Κρατήσεων», αφού οι αφηγήσεις πολλών από αυτούς που κρατούνται είναι απάνθρωπες.

Οι κρατήσεις είναι αορίστου χρόνου.

Περίπου 6.000 μετά από βασανιστήρια –εξόριστοι από το Ιράν, τη Μιανμάρ, τη Συρία και άλλα κτηνώδη καθεστώτα– κρατήθηκαν σε φυλακές μεταναστών, ενώ ζητούσαν άσυλο επί τρία χρόνια, σύμφωνα με μια ανακοίνωση του 2013 από το Κέντρο Θυμάτων Βασανιστηρίων.

Το κείμενο είναι πολυσέλιδο και οι ιστορίες που αφηγούνται οι κρατούμενοι, τις περισσότερες φορές στοιβαγμένοι σε κελιά με υπεράριθμους έγκλειστους, είναι τραγικές, πολλοί από αυτούς έχουν βιαστεί, κακοποιηθεί και τιμωρηθεί πέρα από τις ανθρώπινες αντοχές.

Ακόμα και η αντοχή του αναγνώστη λυγίζει και διακόπτει την ανάγνωση, μη παραδεχόμενος ότι αυτά συμβαίνουν στις μέρες μας σε αυτή τη χώρα.

Η διακίνηση, ωστόσο, συνεχίζεται, η εισδοχή των ανθρώπων αυτών στις χώρες όπου καταλήγουν, όχι πάντα από επιλογή τους, είναι ανεπιθύμητη, ενώ προστίθενται σε αυτές περισσότερα προβλήματα.

Η οικονομία, σαν το πλέον ισχυρό όπλο, έχει κατακρεουργήσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και εκμηδενίσει το άτομο, ενώ ταυτόχρονα τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά εγκλήματα διογκώνονται.

Ποιο άσυλο;

Twitter