Στις συζητήσεις, γενικώς, υπάρχει η έκφραση: «Τι γρήγορα που πέρασαν τα χρόνια!» με θαυμαστικό απορίας ή άλλο.

Η αδελφή μου Ρουμπίνη την αμφισβητεί λέγοντας: «Εξαρτάται με τι τα γέμισες και με ποιον τρόπο».

Πέντε δεκαετίες πριν, ας μην τρομάζω, ο Χάι Σάιμον μού έκανε δώρο δυο βιβλία.

Για το πρώτο με ρώτησε αν είχα διαβάσει τον Κολοσσό του Μαρουσιού, του Χένρι Μίλερ.

Είχα διαβάσει μόνο τον Τροπικό του Καρκίνου και δεν είχα καταλάβει και πολλά, του απάντησα. Φάνηκε να συγχύστηκε.

Πλησίασε τη βιβλιοθήκη του, τράβηξε το βιβλίο και μου το έβαλε στα χέρια.

«Θα το διαβάσεις αυτή την εβδομάδα», είπε. Ακούστηκε σαν εντολή.

Ύστερα από έναν μήνα βρισκόμασταν στη Φαιστό Κρήτης. Εκεί συνάντησα τον Αλέξανδρο, που με ρώτησε αν μπορούσα να μεταφράσω κάποια αμερικάνικα γράμματα και να απαντήσω εκ μέρους του. Μου έφερε ένα μάτσο γράμματα, με αποστολέα τον Χένρι Μίλερ.

Αυτή η τυχαία συνάντηση έγινε η αφορμή, όταν επέστρεψα στη Νέα Υόρκη, να αρχίσω να αλληλογραφώ με τον συγγραφέα του Κολοσσού του Μαρουσιού. Εκείνος μου έγραφε σε κάρτες με τυπωμένα ζωγραφικά του έργα.

Το 2004 οι Εκδόσεις Μεταίχμιο μού έδωσαν την εξαιρετική ευκαιρία να το μεταφράσω. Το ανέλαβα με χαρά και δέος.

Το δεύτερο βιβλίο, με ασημί εξώφυλλο και μαύρα γράμματα, που μου χάρισε ο Χάι Σάιμον, με κάποια αμφισβήτηση για την αναγνωστική μου επίδοση, ήταν το Catcher in the Rye – Ο Φύλακας στη Σίκαλη. Ο τόνος της φωνής του υπονοούσε ότι δεν υπήρχαν περιθώρια χρόνου ή δικαιολογίες για αναβολές. Είχα καθυστερήσει αρκετά χρόνια.

Μα, είχα φτάσει στην Αμερική δέκα χρόνια μετά την έκδοσή του, προσπάθησα να δικαιολογηθώ, αλλά αυτό δεν τον ικανοποίησε, αφού αυτό το βιβλίο ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει στα βιβλιοπωλεία.

Αγόραζα κι έτρωγα ψωμί σίκαλης, αλλά δεν είχα δει ποτέ ένα σπαρμένο χωράφι με αυτό το δημητριακό, ούτε ένα στάχυ του. Ίσως να συνυπήρχε με τα στάχυα του σιταριού και να μην τα ξεχώριζα.

Το διάβαζα κι έκλαιγα, αλλά δεν ήξερα γιατί.

Ήξερα όμως το ξενοδοχείο όπου έμενε.

Πιθανόν να μην τα καταλάβαινα όλα, ή κάποιους νεανικούς ιδιωματισμούς, αλλά το βιβλίο δεν το άφηνα από τα χέρια μου.

Είχα κι εγώ από τόσο νεαρή ηλικία, όπως ο Χόλντεν Κόλφιλντ, γκρίζα μαλλιά, όχι μόνο από τη μια μεριά, αλλά διάσπαρτες στο κεφάλι μου.

Ο Φύλακας έγινε η εισαγωγή μου στα βιβλία του Σάλιντζερ που επακολούθησαν, και το καθένα γινόταν ένα εκδοτικό γεγονός.

Τον Ιανουάριο του 2010 πέθανε ο συγγραφέας σε ηλικία 91 ετών, τον ίδιο μήνα που είχε γεννηθεί το 1919 στη Νέα Υόρκη, αφήνοντας πίσω του μια λογοτεχνική κληρονομιά και ελάχιστα οπτικά ή ακουστικά σημάδια της φυσικής του παρουσίας στον κόσμο των ζώντων.

Έπιανα τα βιβλία του στα χέρια μου, ξεφυλλίζοντάς τα, διαβάζοντας σκόρπιες παραγράφους, αναγνωρίζοντας τους χαρακτήρες τους, σαν μάρτυρας ενός ξοδιού που δεν είχα ακολουθήσει.

Δυο χρόνια αργότερα επισκέφθηκα, με μια περίεργη συγκίνηση, την έκθεση Σάλιντζερ, στη Βιβλιοθήκη Μόργκαν, στη Λεωφόρο Μάντισον, στο Μανχάταν.

Ήταν μια προμεσημβρινή ώρα και οι επισκέπτες ήταν ελάχιστοι.

Τα εκθέματα μέσα σε βιτρίνες, για να διατηρούνται, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μερικά γράμματα, γραμμένα σχεδόν λακωνικά, που απευθύνονταν σε κάποιους, ή άλλα ασήμαντα μικροπράγματα που η αξία τους έγκειτο στο γεγονός ότι ανήκαν στον συγγραφέα του Φύλακα στη Σίκαλη.

Σε κάποια Έκθεση Βιβλίου στον Πεδίον του Άρεως αγόρασα το βιβλίο Ο φύλακας στη σίκαλη, με ημερομηνία έκδοσης το 1978, Εκδόσεις Επίκουρος, σε μετάφραση Τζένης Μαστοράκη. Κάποιος φίλος συγγραφέας που με είδε είπε ερωτηματικά: «Εσύ αγοράζεις αυτό το βιβλίο;»

Τον τελευταίο χρόνο της δραχμής πουλήσαμε το σπίτι της μαμάς μας.

Στον καινούργιο ιδιοκτήτη είπαμε ότι τα πράγματα που είχαμε αφήσει μέσα δεν τα θέλαμε, εκτός από τη βιβλιοθήκη με όλα τα βιβλία, και ότι θα πηγαίναμε κάποια μέρα να την/τα πάρουμε. Δεν πήγαμε ποτέ. Μας βάραινε ο ίσκιος της μητέρας μου, φορτωμένος με αναμνήσεις δεκαετιών.

Στα ράφια της υπήρχαν δίγλωσσα και τρίγλωσσα βιβλία, με παλιές εκδοτικές χρονολογίες και τόπους έκδοσης, όπως Τα Τετράδια της Αλεξάνδρειας, με ποιήματα του Σεφέρη, ίσως δημοσιευμένα για πρώτη φορά, ή το περιοδικό Awake – Ξύπνα και το Watchtower, των Μαρτύρων του Ιεχωβά, που είχαν εκδοθεί στο Σικάγο, τη δεκαετία του '20, και η Βίβλος σε διάφορες εκδόσεις.

Πολύ συχνά ερχόταν ο ποιητής Άκος Δασκαλόπουλος, καθόταν δίπλα τους και διάβαζε με τις ώρες αναζητώντας ποιήματα που ίσως να μην είχαν εκδοθεί μέχρι τότε στην Ελλάδα. Όταν έφευγε κρατώντας ένα ή δυο, του έλεγα «μην ξεχάσεις να τα επιστρέψεις», αλλά ξεχνούσε.

Την πρώτη εβδομάδα του περασμένου Σεπτεμβρίου, αδιαφορώντας για τις όποιες κριτικές που είχαν δημοσιευθεί, πήγα στον κινηματογράφο να δω την ταινία για τον Σάλιντζερ.

Η καρδιά μου χτυπούσε πιο γρήγορα από τους χτύπους της ώρας που περίμενα στη σκοτεινή αίθουσα να εμφανιστεί το πρώτο πλάνο.

Σκεφτόμουν πως η ζωή ενός ερημίτη, όπως ήταν ο Σάλιντζερ, και με κάποιους τίτλους διαφόρων εντύπων, ότι τώρα πλήρωνε την αποφυγή του από τα ΜΜΕ, μη φωτογραφούμενος και μη δίνοντας συνεντεύξεις, θα πρέπει να ήταν πολύ δύσκολη για να γίνει έστω ένα ντοκιμαντέρ και το αποτέλεσμα θα ήταν μάλλον πενιχρό.

Αλλά τι μ' ένοιαζε.

Τον είδα! Ψηλός, λεπτός, σοβαρός, σε διάφορες ηλικίες: στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο παράσπιτο που είχε φτιάξει σε κάποιο απομονωμένο μέρος στη φύση, για να μην αποσπάται από το έργο του, να μην ενοχλείται από επισκέψεις, ή ότι άλλο θεωρούσε περιττό. Έκανε πράξη τα λόγια του, αφήστε με ήσυχο.

Μίλησαν άλλοι γι' αυτόν.

Με την επιθυμία του, εκφρασμένη στη διαθήκη του, να δημοσιευτούν, από το 2010 μέχρι το 2015, όσα δε δημοσίευσε εν ζωή, οι δημοσιεύσεις, οι συνεντεύξεις, οι προοπτικές και οι υποθέσεις γεμίζουν, καθημερινά, στήλες στον Τύπο και παρουσιάσεις στην τηλεόραση.

Τώρα διαβάζω και πάλι το βιβλίο Ο φύλακας στη σίκαλη, για πολλοστή φορά, αλλά την ελληνική μετάφραση της Τζένης Μαστοράκη, που τρέχει και μαζί της τρέχουν τα δάκρυά μου, φορτισμένη από αναμνήσεις και τις διάφορες συγκινήσεις, που έχω νιώσει όλες αυτές τις δεκαετίες που μεσολάβησαν, από τις αναγνώσεις και τις συναντήσεις.

Τι σημαίνει ένα βιβλίο από τα παλιά;

Και ο συγγραφέας που δε ζει πια;

Twitter