«Οι ντοστογιεφσκικές ηρωίδες»
«Ω Θε μου! Αν μπορούσα να σας αγαπώ μαζί και τους δυό! Ω αν εσείς είσαστε εκείνος!»
Αυτά τα λόγια είπε η Νάστιενκα στον ονειροπόλο και παρθενικό νέο, που την συντρόφευε τις Λευκές Νύχτες της Πετρούπολης, για να περιμένουν τον παλαιό της αγαπημένο. Και όταν εκείνος επέστρεψε, η κοπέλλα παρηγόρησε τον ερωτευμένο πλέον ονειροπόλο με λόγια που φανέρωναν την δική τους αισθηματική σύγχυση. Φράση-κλειδί που αποκαλύπτει την αισθηματική περιπλοκή στις ντοστογιεφσκικές ηρωίδες, οι οποίες μπερδεύουν τον έρωτα, την αγάπη και τον οίκτο. Στους Αδελφούς Καραμάζωφ, ο Ντιμίτρι Καραμάζωφ εξηγεί στον αδελφό του Αλιόσια ό,τι έρωτας και αγάπη διαχωρίζονται, παραδεχόμενος πως ερωτεύεται την Γκρούσενκα. Εκείνη πάλι προσδοκώντας με πίστη τον πρώτο αγαπημένο που την εγκατέλειψε, όταν τον ξαναβλέπει ανακαλύπτει πως είναι ερωτευμένη με τον Ντιμίτρι. Η Κατερίνα Ιβάνοβνα στους Αδελφούς Καραμάζωφ, ερωτεύεται τον Ιβάν αλλά αγαπά τον Ντιμίτρι από ένα λογικό χρέος. Το ίδιο και η Πωλίνα στον Παίχτη αγαπά τον παλιό της εραστή, τον θεωρεί φίλο της, ενώ είναι παραφόρως ερωτευμένη με άλλον. Η Ναστάσια Φιλίπποβνα στον Ηλίθιο αγαπά τον Μίσκιν αλλά παρασύρεται, σαν νυχτοπεταλούδα στην φλόγα της λάμπας, από το πάθος του Ραγκόζιν.
Ποιός θα άντεχε τα γυναικεία πρόσωπα στο έργο του Ντοστογιέφσκι;
Ποτέ δεν σκέφτηκα πως θα έκανα τέτοιο ερώτημα στο παρελθόν, όταν γοητευόμουν από αυτά τα αντιφατικά πλάσματα, των οποίων το συναίσθημα ξεπερνούσε τα όρια προκαλώντας συμπεριφορές σαζομαζοχιστικές. Συνήθως αυτές οι γυναίκες δεν γνώριζαν τι πραγματικά ήθελαν, αφημένες στην σοφία των συμβάντων. Ήταν όλες νευροπαθείς, όμορφες, άξιες και με εκκεντρική προσωπικότητα, που βάραινε πρώτα τις ίδιες. Είναι σπουδαία, έλεγε στον Ρασκόλνικωφ για την γυναίκα του ο μεθυσμένος Μαρμελάντωφ, αλλά πολύ νευρική. Οι ντοστογιεφκικές ηρωίδες λιποθυμούν και ανεβάζουν πυρετό, όταν βρίσκονται σε νευρική διέγερση, η οποία συμβαίνει πολύ συχνά. Πηγαινοέρχονται στα άκρα, προκαλώντας τον νόμο της εναντιοδρομίας, όπου γίνονται σαδιστικά τέρατα η άκρως υπομονετικά πλάσματα. Εκείνη όμως που προμηνύει τον παράδοξο γυναικείο χαρακτήρα στο έργο του Ντοστογιέφσκι είναι η μικρή Νιέτοτσκα Νιεζβάνοβνα με το απύθμενο αίσθημα, το σχεδόν ερωτικό για την επίσης μικρή πριγκίπισσα. Έπειτα από την έστω γενική περιγραφή του χαρακτήρος τους, προκύπτει το ερώτημα: Ποιός θα άντεχε κάποια από τις ντοστογιεφσκικές γυναίκες για την καθημερινότητά του;
