fbpx
«Ο πεζογραφικός λόγος και η ποιητική λέξη»

«Ο πεζογραφικός λόγος και η ποιητική λέξη»

της Ελένης Λαδιά

Το «λέγω» είναι ένα ρήμα πλούσιο, τριπλόθεμο με πολλά συνώνυμα και σύνθετα ρήματα, εμπλουτισμένα με τις προθέσεις αμφί, αντί, επί, κατά και προ. Ακόμη και η λέξη «ρήμα» προέρχεται από το τρίτο θέμα του «λέγω», το Fερ, Fρε, Fρη (ρήσις, ρήμα, ρητός, ρήτωρ κ.ά.). Από το πρώτο θέμα λεγ προέρχεται ο λόγος και η λέξις. Ο λόγος έχει μακρά ιστορία και είναι το κόσμημα της ελληνικής γλώσσας. Αποδίδεται με πολλές έννοιες αλλά ουσιαστικώς μένει αμετάβλητος και αναλλοίωτος. Από τον Λόγο του Ηρακλείτου, και μάλιστα τον κοινό που είναι συμπαντικός και πρέπει να ακολουθεί ο άνθρωπος μέχρι τον Λόγο του Ιωάννου, τον οποίον η πατερική αντίληψη έντυσε με σάρκα (ο σεσαρκωμένος Λόγος του Κυρίλλου Αλεξανδρείας) και συνεπώς ο ενσαρκωμένος Χριστός, ο λόγος στην τέχνη ακολούθησε μια δική του πορεία. Ο λόγος ανήκει στον πεζογράφο, άλλωστε παλαιότερα συνθέτης λόγων ονομαζόταν ο πεζογράφος. Ο πεζογραφικός λόγος καλλιεργείται, για να αποδίδει με φραστική καλλιέπεια ένα νόημα, μία σκέψη, μία περιγραφή. Σπανίως θυμόμαστε φράσεις ατόφιες από ένα πεζογράφημα. Στον νου μας έρχεται αμυδρώς η ατμόσφαιρα του έργου, και περισσότερο η υπόθεση και η ιδέα του. Για να θυμηθούμε μία πεζογραφική φράση, πρέπει αυτή να είναι συμπυκνωμένη και αφοριστική. Να έχει τόση καλλιέπεια, ώστε να εμφιλοχωρεί εντός της κάποιος ρυθμός, έστω και αμυδρός. Ο Ανδρέας Λασκαράτος γράφει για τον πεζό λόγο: «Η φράση ν’ αρχίζει, να προχωρεί και να τελειώνει μ’ ευκολία και με φυσικότητα. Να διαβαίνει την ακοή μας με χάρη. Και να θέλγει το πνεύμα μας με την αρμοδιότητα και κομψότητα της αγωγής της.»1

Οι λέξεις είναι το απόσταγμα των λόγων. Στην ποίηση έχει τόσο μεγάλη δυναμική η λέξη, ώστε μπορεί να σκοτώσει η να αναστήσει. Ο Οράτιος στην Ποιητική του δίδασκε: « Έξοχη θα ‘ναι η έκφραση αν η μαστορική η σύνθεσή σου/ τη λέξη την κοινή, καινή την αποδώσει.»2 Οι λέξεις λάμπουν και γίνονται μνήμες. Οι στίχοι των ποιημάτων καρφώνονται στην μνήμη μας σαν αργυρές πόρπες σε ενδύματα πριγκιππισών. Η λέξη είναι αυτοδύναμη, πολύχρηστη αλλά και παρθενική λες και λούεται στον ιδεατό Κάναθο, λες και αναβαπτίζεται και από κενή γίνεται καινή.

Ενίοτε η λέξη γίνεται θέμα και αντικείμενο ποιήματος, όπως στον ποιητή Δ. Π. Παπαδίτσα. «Η κάθε λέξη σήμαινε τρία πράγματα/το κάθε πράγμα ένας πολύαστρος αστερισμός έδυε και ανέτειλε μέσα στον νου μου» και σε άλλους στίχους του δηλούται η προέλευση των λέξεων, το ενδιαίτημά τους, λες και είναι μυθολογικά όντα. «Όταν λοιπόν βγήκα από τα ερημητήρια των λέξεων/ από τις κατακόμβες τους από τα απύθμενά τους σκηταριά...»

Έτσι είναι οι λέξεις στην ωραία ποίηση: βγαίνουν από τα ερημητήρια και γίνονται πολύαστρος αστερισμός.

Σημειώσεις

1.Άρθρο του Ανδρέα Λασκαράτου δημοσιευμένο στον Νουμά, τεύχος 137, 2012

2.Κόιντου Ορατίου Φλάκκου, Ποιητική Τέχνη μτφρ. Γ.Ν. Γιατρομανωλάκη, εκ. Καρδαμίτσα, 1980

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.