«Ένας μεγάλος έρωτας»
«Βιβλίο: Ένας έρωτας… Ένα παράθυρο στον κόσμο… Συντροφιά και παρηγοριά…» σημειώνει ο Νίκος Κιουράνης στο φυλλάδιο με το πρόγραμμα της έκθεσης των βιβλίων της ιδιότυπης Βιβλιοθήκης του, που δώρισε στο Μουσείο Ιστορίας και Φυσικής του ιστορικού 1ου Γυμνασίου Χίου (περίφημη Σχολή Χίου, έτος ιδρύσεως 1792), εξηγώντας την άρρηκτα βιωματική σχέση του με το βιβλίο. Και το εννοεί. Και ήταν ένας μεγάλος έρωτας!
Πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί η μεγάλη αγάπη ενός ανθρώπου, του καλλιτέχνη Νίκου Κιουράνη, με το βιβλίο; Ένας ατελείωτος έρωτας, η τόσο γενναία, η μυστηριακή σχέση του με το βιβλίο που αποτυπώθηκε στη χειροποίητη διακόσμηση των εξωφύλλων επιλεγμένων βιβλίων, μια διακόσμηση που έφτιανε μόνος του, με κομματάκια από δέρμα σε διάφορα χρώματα που πετούσαν στο βιβλιοδετείο του αείμνηστου βιβλιοδέτη Δημήτρη Κρομμύδα.
Ο Νίκος Κιουράνης είναι ένα εμβληματικό πρόσωπο στον χώρο του βιβλίου για τη Χίο. Ευρηματικός, αθόρυβος, χαρισματικός άνθρωπος, καλλιτέχνης, φιλότεχνος, ποιητής στο είδος του, με δημιουργική καλλιτεχνική προσφορά. Η διακριτική παρουσία και η συμβολή του στα κοινωνικά, πολιτιστικά και καλλιτεχνικά δρώμενα της Χίου καλύπτει αρκετές δεκαετίες. Στο πατάρι του πάλαι ποτέ ακμάζοντος περίφημου βιβλιοπωλείου των αδερφών Χαβιάρα, πολύ πάνω από μισόν αιώνα πριν, είχε δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο περιβάλλον, έναν ζεστό, φιλόξενο χώρο για το λογοτεχνικό, κυρίως, βιβλίο. Το πατάρι κάθε Σάββατο συγκέντρωνε το ενδιαφέρον νέων συνήθως ανθρώπων, που ζητούσαν διέξοδο από τη ρουτίνα της καθημερινότητας, και μεταβαλλόταν σε χώρο φιλολογικών συζητήσεων, παράλληλα με τη φυσιολογική προώθηση των καλών βιβλίων.
Ο Νίκος Κιουράνης και σε τούτο τον τομέα πρωτοτύπησε, όταν μάλιστα η Αθήνα δεν διέθετε παρά ελάχιστα παρόμοια στέκια. Δεν υπήρχε περίπτωση να βρεθεί λόγιος, ποιητής, καλλιτέχνης στη Χίο που να μην περάσει από το βιβλιοπωλείο Χαβιάρα και να μην ανεβεί στο «πατάρι του Κιουράνη». Για πολλά χρόνια το πατάρι ήταν πόλος έλξης ντόπιων και ξένων ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών και των πάσης φύσεως καλλιτεχνών που επισκέπτονταν το νησί. Ιδίως τους θερινούς μήνες. Συνήθως οι βιβλιόφιλοι και φιλόμουσοι επισκέπτες που ανέβαιναν τα σκαλάκια του παταριού γίνονταν και μόνιμοι πελάτες βιβλίων. Δημιουργήθηκε ένα καταπληκτικό βιβλιόφιλο κοινό, που έδωσε ώθηση στη φιλαναγνωσία όταν η λέξη ήταν άγνωστη ακόμα και στα σχολεία.
Ο Νίκος Κιουράνης ήξερε ποιο βιβλίο να προωθήσει και ποιο να συστήσει σε κάθε επισκέπτη, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του. Το στοιχείο, ωστόσο, που χαρακτηρίζει ιδιαίτερα τη σχέση του Νίκου Κιουράνη με το βιβλίο είναι η καλλιτεχνική «επέμβαση» στην εξωτερική εμφάνιση, στα εξώφυλλα των επιλεγμένων βιβλίων του, τα οποία δώρισε στο Μουσείο Ιστορίας και Φυσικής του ιστορικού 1ου Γυμνασίου Χίου. Σχετικά με το πώς ξεκίνησε να φιλοτεχνεί τα εξώφυλλα των εν λόγω βιβλίων, που παρουσιάστηκαν σε έκθεση στο Μουσείο Ιστορίας τον περασμένο Αύγουστο, μας πληροφορεί με τον δικό του τρόπο ο ίδιος:
«Έφτιαχνα», γράφει μεταξύ άλλων στο πρόγραμμα της έκθεσης, «χρυσοτυπίες, μια χρονοβόρα διαδικασία, που μόνο αν είσαι ερωτευμένος με το βιβλίο το καταφέρνεις. Διακοσμούσα με πυρογράφο και ανάγλυφα χρώματα. Ο Δημήτρης», εννοεί ο βιβλιοδέτης και ανιψιός του, «μου έφτιαχνε τα εξογκώματα του δέρματος, μια αρκετά δύσκολη εργασία. Ήταν άριστος στη χρυσοτυπία, στις ράχες και σε ευθείες, που είναι μεγάλο πρόβλημα κάθε βιβλιοδέτη. Ορισμένα από τα βιβλία είναι βιβλιοδετημένα από δειγματολόγιο ταπετσαρίας που τυχαία βρήκα. Τα κεντήματα είναι της Χρυσάνθης Κιουράνη-Κρομμύδα.
»Ένα πρόβλημα είναι τα εσώφυλλα, που πρέπει να ανταποκρίνονται με το περιεχόμενο του βιβλίου. Έψαχνα, ζητούσα από φίλους ημερολόγια που κυκλοφορούσαν τότε και τα χρησιμοποιούσα. Τα δύο βιβλία, τα φιλοτεχνημένα με μινιατούρες από καμπούσικες πόρτες: το βιβλίο Βοκάκιος και το λιλαδωτό στα Χιακά ανάλεκτα, είναι έργα του αξέχαστου χρυσοχέρη Γιώργου Βουλάμαντη. Τα κεντήματα στα Ματωμένα χώματα είναι με γνήσια μικρασιατική βελονιά. Τίποτα δεν είναι τυχαίο».
Όπως δεν ήταν τυχαία και η συμπόρευσή του στη ζωή με τη Στάσα, την τρυφερή σύζυγό του, εξαίρετη καθηγήτρια Γαλλικών, για την οποία γράφει:
«…με τον άνθρωπο που μέχρι σήμερα δεν άλλαξε ποτέ. Έμεινε ένα παιδί, που αγαπάει χωρίς όρια… Που πορευτήκαμε μαζί στη ζωή με το σύνθημα: Ενωμένοι και ανεξάρτητοι».
Έζησαν έτσι, και εξακολουθούν να ζουν αγαπημένοι και ανεξάρτητοι, φιλόξενοι, με ένα σπίτι ανοιχτή αγκαλιά για τους αγαπημένους και τους πολλούς φίλους των. Δυο άνθρωποι που κυριολεκτικά τους ταιριάζει η φράση του Κώστα Τσιρόπουλου: «Οι Έλληνες με λέξεις και μ’ έρωτα έζησαν το βίο τους!»