fbpx
«Τα κατάλευκα άλογα του Ρήσου» της Ελένης Λαδιά

«Τα κατάλευκα άλογα του Ρήσου» της Ελένης Λαδιά

Στην μνήμη της μητέρας μου, Ευδοξίας Λαδιά

Ο Φιλόστρατος στον Ηρωικό του αναφέρει έναν μακροσκελή διάλογο μεταξύ του Φοίνικος, του ξένου που αποκλείσθηκε από μία καταιγίδα, και του αμπελουργού, κατοίκου της θρακικής χερσονήσου. Ο τελευταίος συνομιλεί καθημερινώς με το φάντασμα του Πρωτεσιλάου, του πρώτου Έλληνος ήρωος που σκοτώθηκε στην Τροία. Το φάντασμα, εκτός από τις συμβουλές του για τα αμπέλια, αναφέρει και λεπτομέρειες από την τρωική εκστρατεία και τους ήρωές της, οι οποίες δεν περιέχονται στα ομηρικά έπη. Ο Φοίνικας, μαγεμένος από τις αφηγήσεις του αμπελουργού σαν τους ομηρικούς λωτοφάγους, όπως λέει, παραμένει πιστός ακροατής του μέχρι την αναχώρησή του, όταν θα έφτανε ο ευνοϊκός άνεμος.

Κατά τον Απολλόδωρο (1,18), μητέρα του Ρήσου, του βασιλέως των Θρακών και συμμάχου των Τρώων, θεωρείται η Μούσα Ευτέρπη και πατέρας του ο ποταμός Στρυμών της Μακεδονίας. Ο Ευριπίδης δεν ονοματίζει την Μούσα, αλλά στην ομώνυμη τραγωδία του εμφανίζεται σαν παράλληλη μορφή της θλιμμένης Θέτιδος. «Μια φορά στο παρθένο κορμί/ της γλυκόλαλης Μούσας, της μάνας σου,/ ο Στρυμόνας σα λαμπρός νεροστρόβιλος/ υψώθηκε, Ρήσο, κι εφύτεψε/ την χρυσή σου την νιότη.»[1] Όταν η ανώνυμη Μούσα εμφανίζεται στην σκηνή του έργου, κρατά στα χέρια της τον νεκρό της γιο, σαν μία αρχέγονη μορφή της Pietà. Τον θρηνεί με μοιρολόγια και ολοφυρμούς ενώ καταριέται τον Διομήδη, τον Οδυσσέα και την Ελένη σαν πρωταίτιους του θανάτου. Μετά η οργή της στρέφεται προς τον Θάμυριν, τον γιο του Φιλάμμονος, λέγοντάς του πως ζωντανός και νεκρός τής γέμισε με πίκρα την καρδιά. Αν αυτός δεν εχθρευόταν τόσο πολύ τις Μούσες και δεν ζητούσε να αγωνισθεί μαζί τους, δεν θα πήγαινε κι εκείνη προς το χρυσοφόρο Παγγαίο όρος μαζί με τις αδελφές της κρατώντας τις λύρες τους, και συνεπώς δεν θα διάβαινε τον Στρυμόνα και δεν θα βρισκόταν στην συζυγική του κλίνη. Μόλις γέννησε τον γιο της, ντράπηκε τις αδελφές της κι εμπιστεύθηκε το βρέφος στις καλόδροσες δίνες του ποταμού-πατέρα του, ο οποίος ανέθεσε την ανατροφή του παιδιού στις νύμφες των πηγών. Όταν η θεϊκή Μούσα βλέπει νεκρό τον μονάκριβο γιο της, τον αγκάλιασε και ζήτησε μια χάρη από την Περσεφόνη, την βασίλισσα των νεκρών. Βεβαίως για την μητέρα του θα είναι πεθαμένος και δεν θα ξανανταμωθούν, αλλά ο ίδιος κρυμμένος μέσα στις βαθιές σπηλιές της γης, ως ανθρωποδαίμων πλέον, θα βλέπει το φως του ήλιου και θα γίνει προφήτης του Βάκχου, λες και ζούσε ανέκαθεν στον βράχο του Παγγαίου.

Ο Φιλόστρατος στον Ηρωικό αναφέρει και τα λευκά άλογα του Ρήσου. Μιλά επίσης θαυμαστικά για τον βασιλέα των Θρακών και κάπως υποτιμητικά για τον Διομήδη του Τυδέως. Οι άνθρωποι πιστεύουν πως ο Ρήσος κατοικεί στην Ροδόπη και υμνούν τα θαύματά του. Ο Ρήσος εκτρέφει άλογα και ασχολείται με το κυνήγι. Λέγεται πως τα αγριογούρουνα, οι δορκάδες και τα άγρια ζώα πηγαίνουν μόνα τους στον βωμό του Ρήσου και αυτοθυσιάζονται δίνοντας τον λαιμό τους στο μαχαίρι. Ο Ρήσος απομακρύνει επίσης τον λοιμό από το όρος, γιατί η Ροδόπη είναι πολυάνθρωπη.

Στην Ιλιάδα ο χρυσοτευχής Ρήσος (με τα χρυσά όπλα) κατά τον Ευριπίδη φθάνει καθυστερημένος στο δέκατο έτος του πολέμου, για να βοηθήσει τους Τρώες. Ο κατάσκοπος του Έκτορος Δόλων, όταν πιάστηκε αιχμάλωτος από τον Διομήδη και τον Οδυσσέα, μαρτύρησε την διάταξη του στρατοπέδου και το μέρος, όπου κοιμούνταν οι σύμμαχοι των Τρώων. Στην άκρη, χωριστά από τους άλλους, είπε, είναι οι Θράκες που μόλις έφτασαν. Στην μέση είναι ο βασιλιάς Ρήσος, ο γιος του Ηιονέως. Τα άλογά του είναι θαυμάσια, πολύ μεγάλα, πιο λευκά από το χιόνι και τρέχουν σαν τον άνεμο (Ιλιάδος Κ, Δολώνεια, στ.427-437).

Την θέση των λευκών αλόγων του Ρήσου μαρτυρά και η Αθηνά στον Οδυσσέα, στην τραγωδία του Ευριπίδου Ρήσος. «Όχι μακριά του στο θρακικόν άρμα/ είναι ζεμένα τ’/ άσπρα του άτια, μέσα/ στην νύκτα θαυμαστά. Λαμποκοπούνε/ ως η φτερούγα κύκνου ποταμίσιου./ Αφού σκοτώστε τον αφέντην, οδηγήστε/ την καλή λεία στα πλοία, γιατί η γη όλη/ δεν έχει κι άλλα άλογα τέτοια.»[2] Στην τραγωδία, επίσης, ο ηνίοχος του Ρήσου βλέπει ονειρευόμενος μια φριχτή οπτασία. Πάνω στα άλογα του άρματος πήδησαν λύκοι στις ράχες τους και τα χτυπούσαν με τις ουρές τους.

Για τα άλογα του Ρήσου εξέφρασε και ο Νέστωρ τον θαυμασμό του. Ρωτά τον Οδυσσέα με ποιον τρόπο πήραν αυτά τα άλογα. Μήπως τους τα έδωσε κάποιος θεός; «Ποτέ δεν είδα ούτε θαύμασα τέτοια άλογα! Σαν τις ακτίνες μοιάζουνε του ηλίου!»

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ευριπίδου, Ρήσος, στ.349-350, μτφρ. Τάσος Ρούσσος, Κάκτος
2. Ευριπίδου, Ρήσος, μτφρ. Α. Καμπάνης, Φέξης


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΑΠΟΨΕΙΣ
«Για “Τα γενέθλια” της Ζωρζ Σαρή: Μικρή βιωματική ανάγνωση» της Εριφύλης Μαρωνίτη

Αν ζούσε εκείνος –ο νονός, ο μπαμπάς– θα έκλεινε φέτος τον Απρίλη τα 95. Η Άννα, η βαφτισιμιά, θα γινόταν 65. Στη ζωή και στο βιβλίο. Το νήμα, ωστόσο, των κοινών γενεθλίων στις 22 Απριλίου των...

ΑΠΟΨΕΙΣ
«Η “εφαρμοσμένη” διαλεκτική επιστήμης και “ποίησης” στο έργο του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη» της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού

Για τον γλωσσολόγο ως φορέα επιστημονικού λόγου με αντικείμενο τη γλώσσα, εν αρχή ην ο Λόγος. Αν αναρωτηθούμε πότε και με ποια κυρίαρχη συνθήκη γεννιέται συνειδητά το ανθρώπινο πλάσμα, η απάντηση...

ΑΠΟΨΕΙΣ
«Χουάν Χέλμαν (1930-2014), η φωνή και η συνείδηση της Αργεντινής» του Πάνου Νιαβή

Τον περασμένο Νοέμβριο, το Diastixo.gr δημοσίευσε δυο ποιήματα του Χουάν Χέλμαν (Juan Gelman) σε δική μου απόδοση στα ελληνικά (δείτε εδώ). Μ’ εκείνη τη δημοσίευση, επιχείρησα να συστήσω στους λάτρεις της ποίησης έναν από τους...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.