fbpx
Γλώσσα Ελληνική της Ελένης Λιντζαροπούλου

Γλώσσα Ελληνική της Ελένης Λιντζαροπούλου

«Σαββάτο πρωί για καφέ στο Μουσείο;»
«Ναι, τι ώρα;»
«Δέκα».

Όπως όλα τα πρωινά των Σαββάτων που συναντιόμασταν για καφέ και «μουσειακή» βόλτα, έφθασες φορτωμένη με βιβλία. Τα χέρια σου πάντα ήταν γεμάτα δώρα για όλους. Βιβλία, πανέμορφα σημειωματάρια, ωραία κουτιά, πορτοφολάκια, βεντάλιες, αντικείμενα συλλεκτικά, αντίγραφα έργων και πάλι βιβλία, ήταν τα δώρα σου για μένα. Εκείνο το Σάββατο, μάλιστα, μου έφερες έναν τεράστιο κατάλογο από μιαν έκθεση γλυπτικής με θέμα την Ελευσίνα, το άντρο σου, τον τόπο ανάνηψης και κάθαρσης, τον τόπο εξόδου σου από τα καθημερινά και τόπο ατελείωτων περιπάτων με τον εκλεκτό φίλο σου τον Ποιητή.

Τα Σάββατα είχαν αρχίσει να μας γίνονται, σιγά σιγά, μια ωραία συνήθεια. Δεν ήταν από την αρχή έτσι. Δειλά δειλά άρχισε να στεριώνει η συνήθεια, όσο βάθαινε η φιλία. «Αμαρτάναμε» σ' αυτές μας τις βόλτες. Πίναμε τους ολόσκετους, θεόπικρους, φαρμακερούς καφέδες μας αλλά «τσακίζαμε» και κάτι γλυκά... εξαίσια.

Πρώτη φορά πήγαμε μαζί στο Βυζαντινό, μετά στο Νομισματικό, αρκετές φορές στο Μπενάκη και πάμπολλες φορές στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.

Εκεί βρεθήκαμε κι ετούτο το Σάββατο. Στην έκθεση «Ίασις», η οποία παρουσιάζει την εξέλιξη των αρχαίων θεραπευτικών πρακτικών, εξετάζοντας τη μετάβαση από τη μαγικοθρησκευτική θεραπεία στην ορθολογική, επιστημονική ιατρική. Η έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες: Υγεία, Νόσος, Θεραπεία, και καλύπτει το χρονικό διάστημα περίπου από το 1200 π.Χ. έως τον 3ο αιώνα μ.Χ. Μα τι ήταν αυτό... τι πληρότητα εκθεμάτων; Περιλαμβάνει σχεδόν 300 αρχαία αντικείμενα από 41 μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού. Βρετανικό Μουσείο, Λούβρο, Μουσείο του Καπιτωλίου στη Ρώμη, παντού η Ελλάδα.

Πρώτη φορά μια ασθένεια δεν αποδιδόταν στους θεούς, αλλά σε κάτι που συνέβαινε μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, κι αυτό το είχε διατυπώσει ο μεγάλος πρόγονος ιατρός και μας το άφησε παρακαταθήκη μέσα σε μια καθημερινή, συνηθισμένη λέξη.

Βαδίζαμε γρήγορα περνώντας τα εκθέματα με μια πρώτη ματιά και ύστερα επανερχόμασταν. Μας ήταν πολλά από αυτά γνώριμα. Οι σπουδές σου μάλιστα στην Αρχαιολογία και οι δεκάδες μελέτες σου σε καθιστούσαν την πιο πολύτιμη συντροφιά για τέτοιου είδους περιηγήσεις. Τι όμορφα που περιέγραφες τον προαιώνιο πόνο του ανθρώπου και το αίτημα για θεραπεία που χάνεται στην προϊστορία. Μάλιστα, οι μεταφράσεις σου στον Όμηρο και τους Ορφικούς Ύμνους σού είχαν χαρίσει ένα πλήθος γνώσεων για τις περιγραφές φυτών και δένδρων, όπως ο κέδρος, το ψύλλιον, ο κνίκος, η αγχούσα, ο μανδραγόρας, η ανεμώνη κ.ά. Στη Θεογονία του Ησίοδου υπάρχει η πρώτη γραπτή αναφορά για τη μήκωνα την υπνοφόρο. Ήδη από τους υστερομινωικούς χρόνους ήταν γνωστή η φαρμακευτική χρήση του οπίου, όπως μαρτυρεί το αγαλματίδιο που είδαμε, το οποίο ονομάσθηκε «η θεά των μηκώνων», δεδομένου ότι φέρει στην κεφαλή τρεις καρφίδες ομοιώματα των κωδιών της παπαρούνας. Ήταν εντυπωσιακό. Και τι όμορφα που εξηγούσες για τη «Μέλαινα χολή», έναν από τους χυμούς του ανθρώπινου σώματος κατά τον Ιπποκράτη, και τη σχέση της με την «Μελαγχολία». Πρώτη φορά μια ασθένεια δεν αποδιδόταν στους θεούς, αλλά σε κάτι που συνέβαινε μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό, κι αυτό το είχε διατυπώσει ο μεγάλος πρόγονος ιατρός και μας το άφησε παρακαταθήκη μέσα σε μια καθημερινή, συνηθισμένη λέξη. Επί εκατοντάδες αιώνες η θεραπευτική βάδιζε ανάμεσα στην τύχη, το ένστικτο, την παρατήρηση και τη δεισιδαιμονία, ώσπου να βρει το καθαρά θεοκρατικό της πρόσωπο της προϊπποκρατικής περιόδου, μέχρι το τέλος σχεδόν της οποίας την «ιατρική» ασκούσαν οι ιερείς. Αργότερα περνά στη φιλοσοφική και κατόπιν στην εμπειρική περίοδο, ως να φτάσει στις μέρες μας, όπου διάγνωση και θεραπεία είναι κομμάτια της επιστημονικής ιατρικής.

Σήμερα ο ιατρός, είτε ο ερευνητής εκείνος που θα ανακαλύψει τη νόσο και τη γιατρειά της είτε απλά αυτός που θα κάνει τη διάγνωση και θα συστήσει το φάρμακο, έχει τον πρώτο λόγο. Όποιος όμως και να είναι ο θεραπευτής και όποια θεραπεία κι αν χορηγεί, οι λέξεις «ιατρός» και «φάρμακο» χάνονται στα βάθη της ελληνικής μνήμης. Σε πήλινες πινακίδες Γραμμικής Β' γραφής αναγνωρίζονται οι λέξεις: ι-ja-τε > ιητήρ > ιατρός και pa-ma-ko > φάρμακο.

Με πόση συγκίνηση σταθήκαμε εμπρός σ' αυτά τα δύο εκθέματα. Μνημεία διαχρονίας και διάρκειας αυτού που και οι δυο μας λατρέψαμε βαθιά, της ελληνικής γλώσσας. Κι όπως διαβάζαμε, συλλαβίζοντας τις λέξεις, θυμήθηκα και σου διηγήθηκα μια ιστορία που ακόμη μου προκαλεί ρίγος.

Όταν είχα τον γιο μου μικρό, στην πρώτη τάξη του Δημοτικού, επιστρέφοντας από τις πασχαλινές διακοπές περάσαμε από τους Δελφούς. Συνηθίζαμε να επισκεπτόμαστε τους αρχαιολογικούς χώρους όπου κι αν βρισκόμασταν, συνήθεια που ακόμη κρατάμε οικογενειακώς.

Βαδίζαμε λοιπόν στις πανάρχαιες πέτρες, ακόμη μια φορά, γεμάτοι δέος, προσπαθώντας όμως να εξηγούμε και στον γιο μας τι ήταν όλα αυτά που βλέπαμε. Δεν ήταν η πρώτη του φορά σε αρχαιολογικό χώρο και οι ερωτήσεις έπεφταν βροχή. Κάποια στιγμή σταμάτησε εμπρός σε μία επιγραφή ρωτώντας μας «τι γράφει εδώ;», «διάβασε» ήταν η απάντησή μας, μιας και ήδη είχε αρχίσει να μαθαίνει ανάγνωση. Η προτροπή μας ήταν μισοαστεία μισοσοβαρή, χωρίς φυσικά να περιμένουμε να δούμε τον μικρό να διαβάζει τη μεγαλογράμματη γραφή δίχως κενό ανάμεσα στις λέξεις, τελείως διαφορετική από αυτό που είχε συνηθίσει. Κι όμως, ύστερα από μερικές άκαρπες προσπάθειες, σκοντάφτοντας σε λέξεις που δεν χρησιμοποιούμε με την ίδια μορφή σήμερα, άρχισε να αναγνωρίζει πρώτα τα γράμματα, μετά τις οικείες συλλαβές κι έπειτα την πρώτη γνωστή του λέξη: «Θεού», ύστερα κι άλλες: «Δήμος», «Μεγάλων»...

Μείναμε να τον κοιτάζουμε με τη συγκίνηση όχι του γονιού που το παιδί του έμαθε να διαβάζει, αλλά με αυτήν του ανθρώπου που αισθάνεται ότι έχει κάτι σπουδαίο και μεγάλο να του κληροδοτήσει, τη γλώσσα που του «εδόθη ελληνική».


 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
ΑΠΟΨΕΙΣ
«Για “Τα γενέθλια” της Ζωρζ Σαρή: Μικρή βιωματική ανάγνωση» της Εριφύλης Μαρωνίτη

Αν ζούσε εκείνος –ο νονός, ο μπαμπάς– θα έκλεινε φέτος τον Απρίλη τα 95. Η Άννα, η βαφτισιμιά, θα γινόταν 65. Στη ζωή και στο βιβλίο. Το νήμα, ωστόσο, των κοινών γενεθλίων στις 22 Απριλίου των...

ΑΠΟΨΕΙΣ
«Η “εφαρμοσμένη” διαλεκτική επιστήμης και “ποίησης” στο έργο του Χριστόφορου Χαραλαμπάκη» της Παρασκευής Κοψιδά-Βρεττού

Για τον γλωσσολόγο ως φορέα επιστημονικού λόγου με αντικείμενο τη γλώσσα, εν αρχή ην ο Λόγος. Αν αναρωτηθούμε πότε και με ποια κυρίαρχη συνθήκη γεννιέται συνειδητά το ανθρώπινο πλάσμα, η απάντηση...

ΑΠΟΨΕΙΣ
«Χουάν Χέλμαν (1930-2014), η φωνή και η συνείδηση της Αργεντινής» του Πάνου Νιαβή

Τον περασμένο Νοέμβριο, το Diastixo.gr δημοσίευσε δυο ποιήματα του Χουάν Χέλμαν (Juan Gelman) σε δική μου απόδοση στα ελληνικά (δείτε εδώ). Μ’ εκείνη τη δημοσίευση, επιχείρησα να συστήσω στους λάτρεις της ποίησης έναν από τους...

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΕΙΣ

ΕΙΔΗΣΕΙΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Διεύθυνση

Πτολεμαίων 4
(Πλατεία Προσκόπων)
11635 Αθήνα,
Τηλ.-fax: 210.7212307
info@diastixo.gr
ISSN: 2585-2485

ΕΓΓΡΑΦΗ ΣΤΟ NEWSLETTER

Εγγραφείτε τώρα στο newsletter μας και μάθετε πρώτοι. τα τελευταία νέα για το βιβλίο και για τις τέχνες.

Με την επίσκεψη στο site μας, αποδέχεστε τη χρήση Cookies από το diastixo.gr, με σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών που σας παρέχουμε.