Η άφιξη του Πολ Όστερ στην Αθήνα προαναγγέλθηκε, όπως άρμοζε σε έναν παγκόσμιο συγγραφέα του βεληνεκούς του Όστερ, εν τυμπάνοις και χορδαίς, οπότε ήμουν ενήμερη. Αυτό που έμαθα αργότερα ήταν ότι θα πηγαίναμε μαζί στο Μουσείο της Ακρόπολης, όπου η διπλή υπόσταση της αρχαιολόγου-συγγραφέως θα έβρισκε το τέλειο νόημα και σκοπό της.

Ο Πολ Όστερ είναι πολυγραφότατος και πολυσχιδής. Έχει γράψει πεζό, ποίηση, θέατρο και ένα δοκίμιο για τον Μπέκετ, μεταξύ άλλων. Είναι δε τόσο σημαντικός για το λογοτεχνικό στερέωμα, που έχουν γραφτεί –και εξακολουθούν να γράφονται– διδακτορικές διατριβές πάνω στο έργο του (μία εξ αυτών στην Ελλάδα).

Η μέγιστη, κατά την άποψή μου, λογοτεχνική αρετή του Όστερ είναι η συμπύκνωση. Σε μία λογοτεχνική παραγωγή που διαπρέπει στη φλυαρία και το ογκώδες, ο Όστερ επιλέγει λέξεις και παρατάξεις λέξεων με ακρίβεια και φειδώ, συνεπώς η ζυγισμένη οικονομία του λόγου που προκύπτει δεν επιτρέπει καμία παρέκκλιση ή ήσσονα έστω απόσπαση κατά την ανάγνωση. Ο λόγος του Όστερ είναι στρωτός, χωρίς εξάρσεις, σχεδόν επίπεδος, γράφει, συγγράφει και περιγράφει με τρόπο matter-of-fact και η εκ του σύνεγγυς γνωριμία με τον άνδρα πίσω από το έργο αποκαλύπτει ότι με τον ίδιο τρόπο αναπτύσσεται και το προφορικό ιδίωμα του συγγραφέα. Το «στεγνό» ύφος δεν καθιστά τις οστερικές περιγραφές (γραπτές και προφορικές) λιγότερο γοητευτικές. Είναι ταξιδεμένος, είναι διαβασμένος – μέγιστη αρετή και πολυτιμότατο εφόδιο του συγγραφέα το διάβασμα, όχι το γράψιμο, συμφωνήσαμε σε σχετική συζήτηση, είναι ενήμερος και τοποθετημένος πολιτικά με την ευρεία έννοια, την αριστοτελική, του ανθρώπου ως «ζώου πολιτικού», και εκφράζεται ευθαρσώς, χωρίς περιστροφές και χωρίς αναστολές.

Σε μία λογοτεχνική παραγωγή που διαπρέπει στη φλυαρία και το ογκώδες, ο Όστερ επιλέγει λέξεις και παρατάξεις λέξεων με ακρίβεια και φειδώ, συνεπώς η ζυγισμένη οικονομία του λόγου που προκύπτει δεν επιτρέπει καμία παρέκκλιση ή ήσσονα έστω απόσπαση κατά την ανάγνωση.

Η περιήγηση στα θαυμαστά έργα των παλαιών ανθρώπων στο μουσείο δεν ακολούθησε την πεπατημένη. Επρόκειτο για χορογραφία ανταλλαγής απόψεων περί ανθρωπίνων, παρά παθητική ξενάγηση-διάλεξη. Με τον τρόπο αυτόν, πληρώθηκε ο σκοπός της τέχνης να διδάσκει, να εμπνέει, να ερεθίζει τον νου προς νέες κατευθύνσεις. Κατά την περιήγησή μας, ο προσεκτικός και δεκτικός ακροατής Πολ Όστερ κι εγώ ανταλλάξαμε απόψεις περί τέχνης, αρχαίας τε και σύγχρονης· παγανισμού και χριστιανισμού· ιδεολογίας, αισθητικής, και πολιτικής· κλασικών γραμμάτων: ο Όμηρος, ο παραμυθάς αναξιόπιστος Ηρόδοτος – έτσι τον χαρακτηρίζει ο Όστερ στην Τριλογία της Νέας Υόρκης (City of Glass), και γέλασε όταν του το επεσήμανα, «ένας διαβόητος για την αναξιοπιστία του χρονικογράφος», o Θουκυδίδης και το μέτρον στον λόγο του, η Αινειάς και το μέλλον των ξεριζωμένων της Τροίας (ή πώς το κλέος ενός λαού είναι η τραγωδία ενός άλλου), ο Σάμουελ Μπέκετ, που τον γνώριζε προσωπικά.

Έβλεπε, απορροφούσε, ρωτούσε, άκουγε, απαντούσε ο Πολ Όστερ, απλός και ουσιαστικός, χωρίς περιττό στόμφο, επιβλητικός και πάντοτε γοητευτικός, ευφυέστατος, εναργής, με την περιέργεια του παιδιού για τη χαρά της ανακάλυψης. Διασκέδασε με την ιστορία της λαμπρής ιδέας του Βαυαρού αρχιτέκτονα Leo von Klenze να εγκαταστήσει στον βράχο της Ακροπόλεως σε ειδική επανασχεδίαση του χώρου τα ανάκτορα του βασιλικού ζεύγους Όθωνος και Αμαλίας, προβληματίστηκε με τα περίκλεια σχέδια που δεν περιορίστηκαν στην αρχιτεκτονική και τη γλυπτική.

O Πολ Όστερ, αν με το έργο του διδάσκει λογοτεχνία, με την επίσκεψή του δίδαξε ήθος, μάθημα πολυτιμότατο. Η ευχαριστία του ως μέρος της προσωπικής αφιέρωσής του στο Ημερολόγιο του χειμώνα είναι ενδεικτική. Mr. Paul Auster, the pleasure was all mine.

Μία πιο προσωπική εντύπωση στο www.athenadivina.com

Twitter