Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο νυν υπουργός ανάπτυξης υπόσχεται... σύμπτυξη της τιμής του βιβλίου, προτείνοντας κατάργηση του νόμου περί ενιαίας τιμής πώλησης του, όπου ο εκδότης καθορίζει τη λιανική τιμή και όχι ο ανταγωνισμός.

Πρέπει να υπάρχει κρατική προστασία στην τιμή πώλησης του βιβλίου; Μήπως πρόκειται για σοβιετικό μοντέλο οικονομίας; Ναι! αν Μπολσεβίκοι κυβερνούν τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία, την Ιταλία, τη Δανία, την Ολλανδία, την Πορτογαλία, την Αυστρία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο κ.ά. Αυτές οι χώρες διατηρούν την ενιαία τιμή πώλησης του βιβλίου.

Κι αν οι δανειστές μας προστατεύουν το βιβλίο, τότε γιατί καλούν εμάς να το αφήσουμε βορά στους κανόνες της αγοράς; Γιατί δεν απελευθερώνουν κι αυτοί την τιμή πώλησής του; Ηλίθιοι είναι; Δεν αντιλαμβάνονται την ευφυή πρόταση του Έλληνα υπουργού ανάπτυξης; Δεν θέλουν να αναπτυχθεί η οικονομία τους;

Ο κ. Χατζηδάκης ισχυρίζεται ότι εξαιτίας της ενιαίας τιμής, τα βιβλία στην Ελλάδα πωλούνται 50-60% ακριβότερα απ' ό,τι στο εξωτερικό. Εξωτερικό είναι μόνον η Αγγλία, κύριε Χατζηδάκη; Στη Γερμανία γιατί πωλούνται στην ίδια τιμή ή και ακριβότερα; Δεν νοιάζονται οι Γερμανοί για την ανταγωνιστικότητά τους; Αμ οι Γάλλοι; Οι Ολλανδοί; Αντιφάσεις, κ. υπουργέ!

Κι αν ο κ. υπουργός συγκρίνει τις τιμές πώλησης του βιβλίου στην Ελλάδα μ' αυτές της Αγγλίας, τότε ας μας πει: πόσοι είναι οι δυνάμει αναγνώστες ενός βιβλίου γραμμένου στ' αγγλικά; Τουλάχιστον δύο δισεκατομμύρια. Ενός βιβλίου γραμμένου στα ελληνικά; Δέκα, μόλις, εκατομμύρια, εκ των οποίων οι μισοί –μ' επίσημες έρευνες– δεν διαβάζουν ούτε ένα βιβλίο τον χρόνο. Οι εγκυρότερες έρευνες υπολογίζουν τους αναγνώστες που διαβάζουν πάνω από 3 βιβλία τον χρόνο σε 3.000-5.000. Τα μπεστ σέλερ είναι διαφορετική περίπτωση: συνήθως όσοι τα διαβάζουν, δεν διαβάζουν άλλα βιβλία, δεν είναι αναγνώστες, άρα δεν απευθύνονται σ' αυτούς οι Έλληνες εκδότες.

Θα πείτε, τι σχέση έχει αυτό με την ενιαία τιμή πώλησης του βιβλίου; Μα, αν ένα προϊόν παράγεται σε δεκαπλάσια ή εκατονταπλάσια ποσότητα, δεν μειώνεται η τιμή κόστους του; Κοστίζει το ίδιο, κύριε Χατζηδάκη, η παραγωγή ενός βιβλίου στην Ελλάδα και στην Αγγλία; Κι αν η τιμή κόστους ενός βιβλίου στην Ελλάδα είναι πολύ ακριβότερη από την τιμή κόστους ενός βιβλίου στην Αγγλία, αυτό δεν θα αυξήσει την τιμή πώλησής του; Πρέπει να 'χεις βγάλει πανεπιστήμιο για να δεις το προφανές;

Κύριε Χατζηδάκη, ποιον εξυπηρετούν οι γενικεύσεις του τύπου «το βιβλίο στην Ελλάδα κοστίζει 50-60% ακριβότερα απ' ό,τι στο εξωτερικό» χωρίς να μας πείτε τις υπόλοιπες λεπτομέρειες;

Μήπως όμως έχει δίκιο ο κ. υπουργός; Τι θα συμβεί αν καταργηθεί ο νόμος περί ενιαίας τιμής πώλησης του βιβλίου; Μεγάλες αλυσίδες πολυκαταστημάτων-σουπερμάρκετ θα μειώνουν τόσο πολύ τις τιμές πώλησης, ώστε να είναι ανταγωνιστικές, απαιτώντας τεράστια ποσοστά έκπτωσης απ' τον εκδότη. Για να μπορεί να πουλήσει ο εκδότης σε τόσο χαμηλές τιμές, πρέπει να εκδίδει μόνον βιβλία που θα γίνονται μπεστ σέλερ. Όντως, στην Αγγλία, με το που καταργήθηκε η ενιαία τιμή πώλησης του βιβλίου (1995) –όπου ίσχυε επί 150 χρόνια αγγλικού καπιταλισμού– ιστορικοί εκδοτικοί οίκοι έπαψαν να εκδίδουν μη εμπορικά βιβλία. Σχεδόν όλοι πωλήθηκαν σε πολυεθνικές των media τύπου Ρούπερτ Μέρντοχ, ιστορικές αλυσίδες βιβλιοπωλείων συγχωνεύτηκαν και πάνω από 500 ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία, ειδικευμένα σε κάποιο είδος βιβλίων, έκλεισαν.

Παράλληλα, αφού η αγορά θα καθορίζει την τιμή πώλησης των βιβλίων, θα μπορεί ο βιβλιοπώλης –όπως και γινόταν πριν θεσπιστεί η ενιαία τιμή– να αυξάνει υπέρμετρα την τιμή πώλησης κάποιου βιβλίου, προσφέροντάς το με πολύ μεγάλη έκπτωση.

Μήπως, όμως, αδικούμε τον κ. υπουργό; Μήπως, τελικά, στόχος του είναι να γίνει το βιβλίο φτηνότερο, ώστε να αυξηθούν οι αναγνώστες; Δηλαδή, κύριε Χατζηδάκη, το αν θα διαβάσει κάποιος Ντοστογιέφσκι ή όχι θα εξαρτηθεί απ' την τιμή του; Μήπως πρέπει να του δημιουργηθεί πρώτα η ανάγκη να μελετήσει τα μεγάλα κείμενα και μετά να τα αγοράσει; Και πώς θα γίνει αυτό δίχως παιδεία; Και ποια κόμματα «φρόντισαν» για την παιδεία μας τα τελευταία 40 χρόνια; Ποια κόμματα φρόντισαν να μάθουν τα Ελληνόπουλα γράμματα από ένα και μόνον βιβλίο-ευαγγέλιο, που το καίγαν και το καίνε στο τέλος της χρονιάς; Πώς ν' αγαπήσεις το βιβλίο, όταν μαθαίνεις να παπαγαλίζεις τις σελίδες του επί 12 χρόνια υποχρεωτικής εκπαίδευσης; Έτσι αυξάνονται οι αναγνώστες, κύριε Χατζηδάκη;

Κι αν δεν αυξηθούν οι αναγνώστες, πώς θα μειωθεί η τιμή πώλησης του βιβλίου;

Πώς, όμως, θα αυξηθούν οι αναγνώστες; Πώς το κατάφεραν οι προηγμένες Δυτικές κοινωνίες; Ίδρυσαν μεγάλο δίκτυο οργανωμένων βιβλιοθηκών (σχολικών, δημοτικών, δημόσιων, ιδρυμάτων), όπου το βιβλίο διατίθεται δωρεάν εντός της βιβλιοθήκης ή μέσω μικρού αντιτίμου. Υπάρχει οργανωμένο δίκτυο βιβλιοθηκών στην Ελλάδα; Όχι! Ακόμη και οι πανεπιστημιακές έχουν μεγάλες ελλείψεις.

Γιατί, όμως, προηγμένες χώρες με άψογο δίκτυο βιβλιοθηκών, που δίνουν τη δυνατότητα στον εκδότη να καλύψει μεγάλο μέρος του κόστους έκδοσης, δεν καταργούν την ενιαία τιμή πώλησης;

Κι αν ο κρατικός προστατευτισμός πρέπει να καταργηθεί παντού, γιατί να μην υπόκεινται και οι μισθοί των βουλευτών στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς;

Κώστας Δαρδανός – Εκδόσεις Gutenberg

Twitter