της Ελένης Λιντζαροπούλου

Η τάξη είναι μια λέξη κρύα και πολλές φορές «άγρια» στην αντίληψή μας. Είναι η «νέα τάξις», είναι η «τάξις και ασφάλεια», η «δημόσια τάξις» που κάποιες φορές καθίσταται η βία της «καθεστηκυίας τάξεως» ή της «άρχουσας τάξης». Θερμαίνεται και λάμπει όμως όταν γίνεται αίθουσα. Εκεί που ο μαθητής και ο δάσκαλος ανυψώνονται σε μύστες και μυσταγωγούς αμφότεροι, επειδή το θέλουν και επειδή θεωρούν ότι υπάρχει για κείνους η ανάγκη να ενταχθούν στην Τάξη και να μάθουν, ο δάσκαλος από τις ανάγκες του μαθητή και ο μαθητής από τις γνώσεις του δασκάλου του. Αυτό αποτελεί «τάξη πραγμάτων» στη διαδικασία της γνώσης, όχι όμως πάντα εύκολη και ευχάριστη.

Μια τέτοια «δυσάρεστη» τάξη πραγμάτων είναι και η, πολλά δεινά έχουσα υποφέρει, ορθογραφία. Η «άχρηστη και περιττή» ορθογραφία, το μέγα εμπόδιο μαθητών και γονέων και η αιτία που πολλοί αντιπάθησαν και απέρριψαν τα θεωρητικά μαθήματα στα χρόνια της εκπαίδευσής τους. Μια ιδιότυπη «πάλη» των Τάξεων… και όχι άδικα.

Προσπαθώντας να ξεπεράσω αυτό το εμπόδιο, και μάλιστα με αλλοδαπούς μαθητές, πάντα επεδίωκα να τους πείσω να μην τρομάζουν μπροστά στην ορθογραφία των λέξεων. «Η λέξη», έλεγα, «ο λόγος, εκτός από μέσο επικοινωνίας, είναι και εργαλείο επιβίωσης για σας που ζείτε σε ξένη χώρα. Πρέπει να τον κατακτήσετε, να το κερδίσετε με τη χρήση, να τον αξιοποιήσετε προφορικά, πρώτα και κύρια, και κατόπιν γραπτά». Εκεί, στη γραφή, άρχιζε ο φόβος τους, κι εγώ ήμουν έτοιμη να αποδεχθώ κάθε «εκδοχή» γραφής μιας λέξης, ακόμη και την πιο απίθανη, προκειμένου να ελευθερώσω τους μαθητές μου από τον βραχνά. Όμως δε μου άρεσαν οι λέξεις ανορθόγραφες, ήταν άσχημες.

Ώσπου μια μέρα δοκίμασα ένα παιχνίδι. Ένα παιχνίδι που απαντά στην αμηχανία του δασκάλου μπροστά στο ερώτημα του μαθητή: «Και τι χρειάζεται η ορθογραφία;»

Το μοιράζομαι μαζί σας και ως ελάχιστη συμβολή στην, πολλές φορές επιπόλαιη και ασυλλόγιστη, συζήτηση για την αξία διδασκαλίας της αρχαίας ελληνικής.

Το παιχνίδι ήταν το εξής: Έγραφα μια λέξη και ανορθόγραφα και ορθογραφημένα στον πίνακα. Ρωτούσα κατόπιν τους μαθητές αν την καταλαβαίνουν. Φυσικά και την καταλάβαιναν. Τότε τους αποκάλυπτα τη βαθύτερη «αξία» της λέξης, το έτυμον. Τη γοητεία και την αλήθεια του «εσωτερικού της κόσμου».

Οραίος ή Ωραίος… Ώμωρφος ή Όμορφος.

Ωραίος – αυτός που είναι στην ώρα του. Όμορφος – αυτός που έχει σχήμα «ο» ή και κύκλου, ο ολοκληρωμένος, ο πλήρης. Στην πρώτη εκδοχή, την ανορθόγραφη, πώς θα μπορέσει κανείς να αντιληφθεί αυτές τις αποχρώσεις; Κι αν δεν τις αντιληφθεί, κι αν δε γνωρίζει αυτά τα απαλά και φωτεινά «βάθη», πώς θα επικοινωνήσει με τα πνευματικά βάθη και ύψη του πολιτισμού που γέννησε και γεννήθηκε από αυτή τη γλώσσα;

Οι μετανάστες μαθητές μου γοητεύτηκαν. Ζητούσαν διαρκώς περισσότερες ετυμολογίες λέξεων, περισσότερο παιχνίδι. Ομόρριζα, παράγωγα, συνώνυμα. Έφυγαν από το γλωσσικό μάθημα χαμογελώντας και γνωρίζοντας.

Ο σημερινός Έλληνας, μιλά και γράφει τη γλώσσα του χρησιμοποιώντας μια σχεδόν μυθολογική ορθογραφία χωρίς να γνωρίζει την αλήθεια που την εξέθρεψε. Νομίζει ότι οι λέξεις της γλώσσας μας είναι έτσι ως έτυχε καμωμένες μέσα στο διάβα του χρόνου. Έτσι χάνει το πολύ από τη μαγεία τους. Είναι σαν να συναναστρέφεται έναν άνθρωπο, να τον βλέπει, αλλά να μην τον γνωρίζει. Κάτι σαν άδοξο συνοικέσιο, χωρίς έρωτα, χωρίς ζωή τελικά.

Η ελληνική γλώσσα πάλλεται από αποχρώσεις που ούτε δυσπρόσιτες είναι, ούτε δυσεύρετες. Φωλιάζουν μέσα στη ρίζα των λέξεων και η φανέρωσή τους ξεδιπλώνεται στην ετυμολογία της. Ας «παίξουμε» μ’ αυτήν. Αν γοητεύει αυτούς που δεν τους είναι γλώσσα μητρική η ελληνική, φανταστείτε τι θα συμβεί μ’ εμάς. 

Twitter