Νέες προσεγγίσεις στον αρχαίο κόσμο

Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΜΝΗΜΗ

Γραφή, ανάμνηση και πολιτική ταυτότητα στους πρώιμους ανώτερους πολιτισμούς
Μετάφραση: Διαμαντής Παναγιωτόπουλος

Με τον όρο πολιτισμική μνήμη, που εισήγαγε ο αιγυπτιολόγος Jan Assmann, δεν εννοούμε την ανάμνηση πρόσφατων γεγονότων, αλλά τις παραδόσεις που μεταβιβάζονται προφορικά ή γραπτά στα μέλη μιας κοινότητας. Με βάση παλαιότερες θεωρίες για τη συλλογική μνήμη και χρησιμοποιώντας υλικό από την εθνολογία και την ανθρωπολογία, στο κλασικό πλέον θεωρητικό έργο του ο Assmann ερμηνεύει τους μηχανισμούς συγκρότησης και συντήρησης της πολιτισμικής μνήμης και αναδεικνύει τη σημασία των εγγράμματων πολιτισμών και των κανονικών κειμένων για τη διαμόρφωση συλλογικής ταυτότητας. Με βάση το τρίπτυχο ανάμνηση, γραφή και συλλογική ταυτότητα, ο συγγραφέας μελετά την αρχαία Αίγυπτο και τον τρόπο με τον οποίο το ιερατείο διαμόρφωσε την εικόνα για το παρελθόν της και την κοινωνία της, και στη συνέχεια εξετάζει συγκριτικά ανάλογες διεργασίες σε δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους: το αρχαίο Ισραήλ και τις ελληνικές πόλεις.
Αμέσως μετά την πρώτη του έκδοση, το βιβλίο μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και άσκησε βαθιά επίδραση στον χώρο των ανθρωπιστικών επιστημών, καθώς διαφωτίζει, προβληματίζει και δίνει ερεθίσματα για σκέψη, όχι μόνο για την κατανόηση ιστορικών δεδομένων, αλλά και, ευρύτερα, για τον τρόπο με τον οποίο η ιστορική μνήμη επηρεάζει τη ζωή μας.

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Στη μακρόχρονη ακαδημαϊκή του καριέρα ως τακτικός καθηγητής Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, ο Jan Assmann μελέτησε συστηματικά διάφορες πτυχές της αρχαίας αιγυπτιακής θρησκείας, ιστορίας και λογοτεχνίας. Μετά από μια σειρά θεμελιωδών συμβολών στον χώρο του γνωστικού του αντικειμένου, καταπιάστηκε με καίρια ζητήματα της θρησκειολογίας και της ιστορίας των πολιτισμών διευρύνοντας εντυπωσιακά το φάσμα των επιστημονικών του ενδιαφερόντων. Έχει δημοσιεύσει πλήθος μονογραφίες που διακρίνονται από έναν μεστό επστημονικό λόγο, αναλυτική οξυδέρκεια και εξαιρετική συνθετική ικανότητα. Μεταξύ των έργων του, πολλά από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, ξεχωρίζουν τα ακόλουθα:
  • Η αιγυπτιακή ηλιακή θρησκεία (Egyptian Solar Religion, 1995· α΄ γερμανική έκδοση: Re und  Amun: Die Krise des polytheistischen Weltbilds im Ägypten der 18.-20.  Dynastie, 1983)
  • Μωυσής ο Αιγύπτιος: Η μνήμη της Αιγύπτου στον δυτικό μονοθεϊσμό (Moses the Egyptian: The Memory of Egypt in Western Monotheism, 1997· α΄ γερμανική έκδοση: Moses der ÄgypterEntzifferung einer Gedächtnisspur, 1998)
  • Αναζητώντας τον θεό στην αρχαία Αίγυπτο (The Search for God in Ancient Egypt, 2001· α΄ γερμανική έκδοση: Ägypten: Theologie und Frömmigkeit einer frühen Hochkultur, 1984)
  • Η αιγυπτιακή σκέψη: ιστορία και νόημα στα χρόνια των Φαραώ (The Mind of Egypt: History and Meaning in the Time of the Pharaohs, 2002· α΄ γερμανική έκδοση: Ägypten: Eine Sinngeschichte, 1996)
  • Θάνατος και λύτρωση στην αρχαία Αίγυπτο (Death and Salvation in Ancient Egypt, 2006· α΄ γερμανική έκδοση: Tod und Jenseits im  Alten Ägypten, 2001)
  • Περί θεού και θεών: Αίγυπτος, Ισραήλ, και η ανάδυση του μονοθεϊσμού (Of God and Gods: Egypt, Israel, and the Rise of Monotheism, 2008)
  • Η διάκριση του Μωυσή ή Το τίμημα του μονοθεϊσμού (The Mosaic Distinction or The Price of Monotheism, 2009· α΄ γερμανική έκδοση: Die Mosaische Unterscheidung oder der Preis des Monotheismus, 2003).

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πρόλογος στην ελληνική έκδοση
Άγγελος Χανιώτης: Παιχνίδια μνήμης    
Σημείωμα για την ελληνική μετάφραση
Πρόλογος
Εισαγωγή

ΜΕΡΟΣ Α΄
Το θεωρητικό υπόβαθρο
1. Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΜΝΗΣΗΣ
Προκαταρκτικές παρατηρήσεις     
Μνημοτεχνική και πολιτισμός της ανάμνησης
Σχετισμός με το παρελθόν
Ι. Η κοινωνική κατασκευή του παρελθόντος: Maurice Halbwachs
ΙΙ. Μορφές συλλογικής ανάμνησης: Επικοινωνιακή και πολιτισμική μνήμη
ΙΙΙ. Εκδοχές της πολιτισμικής μνήμης: «Θερμή» και «ψυχρή» ανάμνηση

2. Ο ΕΓΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Ι. Από την τελετουργική στην κειμενική συνοχή
ΙΙ. Αποσαφήνιση της έννοιας του κανόνα

3. ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ
Ι. Ταυτότητα, συνείδηση, αναστοχαστικότητα
ΙΙ. H εθνογένεση ως αναβάθμιση των βασικών δομών της συλλογικής ταυτότητας

ΜΕΡΟΣ Β΄
Περιπτωσιολογικές μελέτες
Προλεγόμενα    
4. ΑΙΓΥΠΤΟΣ
Ι. Βασικά χαρακτηριστικά του αιγυπτιακού εγγράμματου πολιτισμού
ΙΙ. Ο ναός της Ύστερης Περιόδου ως «κανόνας»

5. ΟΙ ΕΒΡΑΙΟΙ ΚΑΙ Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Ι. Η θρησκεία ως αντίσταση
ΙΙ. Η θρησκεία ως ανάμνηση: Το Δευτερονόμιο ως παράδειγμα πολιτισμικής μνημοτεχνικής

6. Η ΓΕΝΕΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Ι. Σημειωτικοποίηση της τιμωρίας και της λύτρωσης
ΙΙ. Η θεολογικοποίηση της ιστορίας με την έννοια μιας θεολογίας της βούλησης: Από το «χαρισματικό συμβάν» στη «χαρισματική ιστορία»

7. Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΠΕΙΘΑΡΧΗΣΗ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ
Ι. Η Ελλάδα και οι συνέπειες του εγγράμματου πολιτισμού
ΙΙ. Ο Όμηρος και η ελληνική εθνογένεση
ΙΙΙ. «Υπόληψη» – Εγγράμματος πολιτισμός και εξέλιξη των ιδεών στην Ελλάδα

Η ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΜΝΗΜΗ: ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΣΥΝΟΨΗΣ

Συντομογραφίες    
Βιβλιογραφία     
Γλωσσάρι    
Ευρετήριο

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

  • Επιστημονική επιμέλεια
    Διαμαντής Παναγιωτόπουλος
  • Μετάφραση
    Διαμαντής Παναγιωτόπουλος
  • Πρόλογος
    Άγγελος Χανιώτης
  • ISBN εντύπου
    978-960-524-485-9
  • Κωδικός στον Εύδοξο
    68370282
  • A' έκδοση
    2017
  • Τρέχουσα έκδοση
    1/2021
  • Τίτλος πρωτοτύπου
    Das kulturelle Gedächtnis. Schrift, Erinnerung und politische Identität in frühen Hochkulturen
  • Τεχνικά χαρακτηριστικά
    528 14 21
  • Τιμή καταλόγου
    25,00