ΜΑΡΤΥ ΛΑΜΠΡΟΥ

To μυθιστόρημα Με λυμένο χειρόφρενο είναι το τρίτο μου βιβλίο. Προηγήθηκαν τα: Κόκκινο κουτί (νουβέλα, Λεων. Χρηστάκης, 1997) και Κόπιτσες (συλλογή διηγημάτων, Οσελότος, 2010).

Στο μυθιστόρημά μου αφηγήτρια είναι η Σωτηρία, που με δική μου ειρωνική διάθεση θέλει να τη φωνάζουν Σώτη. Από το 1981 μέχρι το τέλος περίπου της δεκαετίας, ταξίδεψε με τον πατέρα της, τον Στράτο, στην νταλίκα. Ιταλία μέσω Πάτρας-Μπάρι, Ρουμανία και Γαλλία-Ιράκ μέσω Τουρκίας.

Ήταν οχτώ χρόνων, πάνω στην πρύμνη του καραβιού που απέπλευσε απ' το λιμάνι της Πάτρας, και χαιρετούσε κάποιον άγνωστο στην αποβάθρα που όλο μίκραινε και δεν ήξερε τι την είχε συνεπάρει περισσότερο στο ταξίδι. Και ακόμη δεν θέλει να μάθει. «Το αληθινό ταξίδι ανακάλυψης δεν είναι να αναζητήσεις καινούργια τοπία, αλλά να έχεις καινούργια μάτια», όπως είχε πει ο Μαρσέλ Προυστ.

Από τον χωματόδρομο της γειτονιάς της στη Λιβαδειά, τον όλο δικό της που έπαιζε με όλα όσα υπήρχαν εκεί, βρέθηκε στις εθνικές οδούς με τους νταλικέρηδες. Αγωνίες, ξενύχτια, ζημιές, αντίθετοι στον κώδικα της τροχαίας, κίνδυνοι, καιρικές συνθήκες. Αλλά και καλά φυλαγμένα στοιχεία του Έλληνα νταλικέρη, που φίλευε κρασί από την πατρίδα κάνοντας «καφενείο» δεξιά στις παρκίδες, ζυμωτό ψωμί και πίτα της γυναίκας του. Εφήμερα συναπαντήματα με ξένους νταλικέρηδες κι άλλους ταξιδιώτες και σύντομοι αποχαιρετισμοί, που απελευθέρωναν την αλήθεια του καθενός. Και πάλι στον δρόμο, για τον προορισμό. Προορισμός ήταν οι βιομηχανικές ζώνες, ξεφόρτωμα, φόρτωμα και δρόμος της επιστροφής. Καλώς ήλθες, ώρα καλή ήταν η μόνιμη επωδός της μάνας, της γυναίκας, των παιδιών του, των αδερφών και φίλων.

Μεγαλώνοντας η Σώτη συνέχισε τον δρόμο μαζί τους. Εθνική οδός και στενό επαρχιακό, ανοιχτό και με μπλόκα. Ορεινό στα χιόνια και στους πάγους. Εκεί θα συναντήσει τον έρωτα και θα τον ξανασυναντήσει στον δρόμο από την Κωνσταντινούπολη προς τη Βαγδάτη. Είχε όμως μάθει να μανουβράρει με μικρές κινήσεις και κοίταγμα στους καθρέφτες χωρίς να διπλώνει. Έπεσε σε λακκούβα και κατάφερε να βγει μόνη της. Όπως και στην οδήγηση έτσι και στη ζωή, της είχε πει ο πατέρας της. Στη Βαγδάτη θα ξεπεράσει το όριο και θα πιάσει τελική ταχύτητα.

Επεδίωξε, πίστεψε στον εαυτό της ότι μπορεί να κουμαντάρει. Η υπέρβαση άρχισε πρώτα απέναντι στον εαυτό της. Η Σώτη όμως κλήθηκε από την εποχή της να κάνει και μια ιστορική και ψυχολογική υπέρβαση, για να ξεπεράσει το τραύμα του διχασμού. Ο παππούς της ήταν εκτελεσμένος από ιταλικό απόσπασμα το 1942, η μητέρα της ένα από τα τραγικά πρόσωπα του μαρτυρικού Διστόμου. Της επέβαλαν να μετέχει στην ψευδαίσθηση της ευμάρειας, του καταναλωτισμού, της ισοπέδωσης, να γίνει πελάτισσα τραπεζών, ειδικών τεχνοκρατών, ψυχοθεραπευτών, διαφημιστών, της τηλεόρασης και των εντύπων πορνοεξυπνάδας.

Ταξιδεύοντας όμως με την νταλίκα, είχε αποκτήσει υπομονή και αίσθηση της ταυτότητάς της. Έμαθε να κρίνει κατ' αξίαν πρόσωπα και καταστάσεις που επιπλέον, αν δεν χρωματίζονται ηθικά, η αλήθεια τους θα παραμένει κρυφή και ανείπωτη.

Συνεχίζει τον δρόμο της «Με λυμένο το χειρόφρενο», που στην αργκό των νταλικέρηδων σημαίνει να είσαι πάντα έτοιμος.