Μετά το τελευταίο μου μυθιστόρημα (x-αίματος), που κυκλοφόρησε το 2007 από τις Εκδόσεις Κέδρος, έπαθα κάτι σαν πανικό: τον πανικό του συγγραφέα μπροστά στη λευκή οθόνη. Σα να είχα στερέψει από ιδέες και λέξεις – το απόλυτο κενό. Προσπάθησα να το ξεπεράσω, προτείνοντας δυο ιδέες για συλλογικά βιβλία διηγημάτων στην Athens Voice, όπου και συμμετείχα. Ευτυχώς. Τελικά δεν είχα στερέψει από ιδέες και λέξεις, αλλά από την κεντρική εκείνη ιδέα η οποία θα με έβαζε ξανά στη διαδικασία γραφής της μεγάλης φόρμας: του μυθιστορήματος.

Εκείνη την εποχή, έστηνα το βιβλιοπωλείο του «Floral books & coffee» στα Εξάρχεια και η καθημερινή επαφή μου με έναν μεγάλο όγκο βιβλίων ελληνικής και ξένης λογοτεχνίας βάθυνε ακόμα περισσότερο την αίσθηση που είχα, ότι όλα έχουν ξαναειπωθεί. Και μάλιστα με θαυμάσιο τρόπο. Τι είχα ακόμα να προσθέσω εγώ; Dead end.

Ένα μεσημέρι που πίναμε καφέ στο «Φλοράλ» με τη Λένα Διβάνη, μου μίλησε για ένα διήγημα που είχε στα σκαριά ή μόλις είχε γράψει, με τον τίτλο «Βοηθός αυτοκτονίας». Κάναμε μια ενδιαφέρουσα κουβέντα για το θέμα – εξάλλου, πάντα έχει ενδιαφέρον να μιλάς με τη Λένα. Κάτι άναψε στο μυαλό μου. Μπήκα στο Google και έψαξα ένα περιστατικό αυτοχειρίας που με είχε συγκινήσει βαθιά, εκείνη του πολιτικού φιλόσοφου και συγγραφέα André Gorz, ο οποίος αυτοκτόνησε μαζί με την άρρωστη σύζυγό του, επειδή από νέοι είχαν αμοιβαία υποσχεθεί να μην επιζήσει κανείς μετά τον θάνατο του άλλου. Εισχωρώντας όμως όλο και πιο βαθιά στους δαιδάλους του διαδικτύου, έπεσα σε μια ακόμα συγκλονιστικότερη ιστορία: αυτή του Πωλ Λαφάργκ και της κόρης του Μαρξ, οι οποίοι αυτοκτόνησαν μαζί, αλλά υγιείς! Γιατί; Επειδή ο Λαφάργκ δεν ήθελε να τον βρουν τα γεράματα! Και η Λώρα; Ιστορική απάντηση δεν υπήρχε, δεν είχε αφήσει πίσω της κανένα στοιχείο. Μόνο ένα καπέλο που είχε αγοράσει το ίδιο απόγευμα!

Άρχισα να ψάχνω σχετική βιβλιογραφία γύρω από τον θάνατό τους. Ψίχουλα. Μια γαλλική βιογραφία του ζεύγους σχεδόν εξαντλημένη, της οποίας ένα μεταχειρισμένο αντίτυπο βρήκα στο Amazon. Σκόρπιες πληροφορίες στις βιογραφίες του Μαρξ. Ένα μυθιστόρημα που ξεκίνησε να γράφει ο Alejo Carpentier στην Κούβα –ο Λαφάργκ ήταν Γαλλοκουβανός– και το οποίο περιέργως ποτέ δεν ολοκλήρωσε. Ψίχουλα.

Κι όμως, εγώ αυτή την ιστορία ήθελα να πω.

Και τότε άρχισε το ταξίδι. Εντός και εκτός. Και εναλλάξ, στον χρόνο. Καταβρόχθισα ό,τι βιβλίο βρήκα σχετικό με την εποχή, κατέβασα από τη βιβλιοθήκη όλα τα μαρξιστικά βιβλία της ΚΝίτικης νεότητάς μου, ξαναδιάβασα λογοτεχνία και ποίηση του 19ου αιώνα με άλλη οπτική, στάθηκα με ευλάβεια να αφουγκραστώ την εποχή όπου γεννήθηκαν τα κυριότερα φιλοσοφικά, πολιτικά και αισθητικά ρεύματα, ξεκοκάλισα βιογραφίες και τρύπωσα με αναίδεια στην ογκώδη αλληλογραφία των Μαρξ-Ένγκελς, ψάχνοντας φράσεις-κλειδιά που θα μου έδειχναν δρόμους. Το διαδίκτυο στάθηκε ο πολύτιμος σύντροφός μου. Χωρίς αυτό, το ταξίδι θα ήταν κουτσό, σχεδόν αδύνατον. Μπαινόβγαινα από τις άμαξες των λασπωμένων δρόμων του 19ου αιώνα στις δαιδαλώδεις ατραπούς της οθόνης αφής του Ίντερνετ, ψάχνοντας τον μίτο που θα με οδηγούσε στην άκρη της ιστορίας. Πολλές φορές χάθηκα. Έχασα την άκρη, το έπιασα απ’ την αρχή. Άλλες, ξεχάστηκα στον χρόνο. Έμενα μέρες κλεισμένη στο σπίτι για να μη διασπάσω την ενσωμάτωσή μου από την ατμόσφαιρα της εποχής που δούλευα. Ιδρυματοποίηση: ένα συχνό συγγραφικό φαινόμενο.

Όμως το ταξίδι δεν ήταν μόνο πνευματικό. Ταξίδεψα και πραγματικά, στον παρόντα χρόνο. Χωρίς αυτή τη σωματική περιπέτεια, η ιστορία θα ήταν και πάλι κουτσή, λειψή, αποστειρωμένη. Με την ευγενή υποστήριξη μιας άλλης αγαπημένης φίλης, της Σώτης Τριανταφύλλου, η οποία με έκανε να νιώσω το διαμέρισμά της στο Παρίσι σαν το σπίτι μου, επισκέφθηκα όλα εκείνα τα μέρη όπου έδρασαν οι ήρωές μου. Τη Μονμάρτρη, το Καρτιέ Λατέν, την Ντραβέιγ και φυσικά τον τάφο τους στο νεκροταφείο Περ Λασέζ. Πήγα και ξαναπήγα. Και ξανά. Και όλο γλιστρούσα προς τα πίσω. Οι φιγούρες της belle époque έμοιαζαν πια δικοί μου άνθρωποι. (Αν έχετε δει την ταινία του Γούντι Άλεν Μεσάνυχτα στο Παρίσι ίσως καταλάβετε το τριπ που έζησα. Πάντως εγώ όταν την είδα, σπάραξα στο κλάμα!)

Το αποτέλεσμα όλης αυτής της περιπέτειας μένει πια να κριθεί από τους αναγνώστες. Γνωρίζω ότι έκανα μια θεματολογική υπέρβαση, χωρίς να είμαι ιστορικός, ούτε βιογράφος. Πρόκειται καθαρά για μια άσκηση θάρρους μπροστά σε μια άγνωστη κορυφή, που όμως ξέρεις ότι αν δεν ζωστείς τα σκοινιά να την ανεβείς θα σε κυνηγάει για πάντα.

Υποθέτω ότι τον καιρό που δεν μπορούσα να γράψω γραμμή, απλά δεν ήθελα να πω μια άλλη ιστορία. Ήθελα να πω ΑΥΤΗ την ιστορία. Το καλύτερο ταξίδι μου. Εντός και εκτός.

Λώρα, η τελευταία των Μαρξ
Ζέφη Κόλια
Μεταίχμιο
376 σελ.
Τιμή € 15,50

Twitter